Nội dung chính địa lí 10 chân trời sáng tạo Bài 13: Nước biển và đại dương

BÀI 13: BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG

1. TÍNH CHẤT CỦA NƯỚC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG

- Nhiệt độ trung bình trên bề mặt của nước biển và đại dương là khoảng 17°C.

- Nhiệt độ thay đổi phụ thuộc vào vị trí địa lí, điều kiện khí hậu và các yếu tố tự nhiên khác.

+ ở Xích đạo là 27 – 29°C,

+ ở ôn đới là 15 – 16°C,

+ ở hàn đới là dưới 1C,

+ Ở các biển, nhiệt độ trung bình trên bề mặt cũng rất khác nhau: Biển Đen là 26°C, biển Ban-tích (Baltic) là 17C, biển Ba-ren (Barents) là 3°C,...

 - Nước biển và đại dương có độ muối trung bình là 35 ‰.  Độ muối là do nước sống hoà tan các loại muối từ đất, đá trong lục địa đưa ra.

- Độ muối của nước biển thay đổi tuỳ thuộc vào lượng nước sông chảy vào biển, độ bốc hơi và lượng mưa.

2. SÓNG BIỂN VÀ THỦY TRIỀU
3. Sóng biển

- Sóng biển là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.

- Gió là nguyên nhân chủ yếu tạo ra sóng. Sức gió thổi mạnh, thời gian tồn tại dài và diện tích mặt biển, đại dương lớn thì sóng biển càng lớn.

- Khi xuất hiện động đất ở ngoài biển và đại dương có thể gây ra sóng thần. Do cường độ sóng lớn nên sóng thần có sức tàn phá mạnh, gây thiệt hại rất lớn về tài sản và tính mạng con người.

1. Thuỷ triều

- Thuỷ triều là hiện tượng mực nước biển dao động theo chu kì và biên độ nhất định do ảnh hưởng của sức hút Mặt Trăng, Mặt Trời và lực li tâm của Trái Đất. Thuỷ triều ở nhiều nơi có thể lên tới 10 – 18 m, thuỷ triều ở vùng ôn đới cao hơn vùng nhiệt đới.

- Khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất thẳng hàng thì dao động thuỷ triều lớn nhất – triều cường. Ngược lại, khi Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất vuông góc thì dao động thuỷ triều nhỏ nhất – triều kém. Mỗi ngày thuỷ triều lên xuống hai lần gọi là bán nhật triều, chỉ lên xuống một lần gọi là nhật triều hoặc triều có ngày lên xuống một lần, có ngày lên xuống hai lần (gọi là triều không đều).

3. DÒNG BIỂN

- Dòng biển là dòng nước di chuyển trong các biến và đại dương tương tự như các sông ở trong lục địa. Các dòng biển chuyển động theo quy luật và chịu ảnh hưởng chủ yếu của các loại gió chính trên bề mặt Trái Đất.

- Dựa vào nhiệt độ, dòng biển được phân thành dòng biển nóng và dòng biển lạnh.

+ Dòng biển nóng xuất phát từ vùng vĩ độ thấp chảy về vùng vĩ độ cao.

+ Dòng biển lạnh thì ngược lại. Ở vùng gió mùa hoạt động xuất hiện các dòng biển thay đổi theo mùa.

4. VAI TRÒ CỦA BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI

- Đối với phát triển kinh tế: biển và đại dương cung cấp nguồn tài nguyên phong phú như sinh vật, khoáng sản,.. là không gian để phát triển các ngành kinh tế,...

- Đối với xã hội: biến và đại dương tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu kinh tế, xã hội giữa các quốc gia trên thế giới, là nguồn sinh kế cho cộng đồng cư dân ven biển,..