Nội dung chính Lịch sử 9 cánh diều Bài 5: Việt Nam từ năm 1918 đến năm 1930

CHƯƠNG 2: VIỆT NAM TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945

BÀI 5: VIỆT NAM TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1930

I. Phong trào dân tộc dân chủ từ năm 1918 đến năm 1930

1. Phong trào đấu tranh của tư sản và tiểu tư sản

* Giai đoạn 1918 - 1925, giai cấp tư sản và tiểu tư sản Việt Nam phát động một số cuộc đấu tranh đòi quyền lợi về kinh tế.

- Năm 1919, tư sản Việt Nam tổ chức cuộc tẩy chay tư sản Hoa kiều, vận động người Việt Nam mua hàng của người Việt Nam.

- Năm 1923, một nhóm tư sản ở Nam Kì thành lập Đảng Lập hiến và tổ chức phong trào đấu tranh chống độc quyền cảng Sài Gòn.

- Năm 1923, tại Quảng Châu (Trung Quốc), một số trí thức tiểu tư sản đã thành lập tổ chức Tâm tâm xã. Hoạt động gây tiếng vang của tổ chức này là: ám sát toàn quyền Đông Dương Méc-lanh (do Phạm Hồng Thái thực hiện vào năm 1924)

* Giai đoạn 1925 - 1930, trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam có bước phát triển mới, đặc biệt là sự ra đời và hoạt động của các tổ chức yêu nước.

- Năm 1925, tại Trung Kì, một nhóm trí thức tiểu tư sản thành lập Hội Phục Việt. Năm 1928, sau nhiều lần đổi tên, Hội lấy tên là Tân Việt Cách mạng đảng. Tổ chức này đã lãnh đạo nhân dân đấu tranh và dần ngả theo con đường cách mạng vô sản.

- Năm 1927, tại Hà Nội, tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng được thành lập, đặt dưới sự lãnh đạo của một nhóm thanh niên trí thức gồm Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính,... Việt Nam Quốc dân Đảng chịu ảnh hưởng của khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản, thiên về hoạt động ám sát, bạo lực vũ trang để chống Pháp. Hoạt động gây tiếng vang lớn nhất của Việt Nam Quốc dân đảng là: tổ chức cuộc khởi nghĩa Yên Bái (vào đầu năm 1930),…

2. Phong trào công nhân

- Giai đoạn 1919 - 1925

+ Phong trào công nhân diễn ra lẻ tẻ, chưa có tổ chức và lãnh đạo thống nhất.

+ Hình thức đấu tranh chủ yếu là phá hợp đồng, bỏ trốn, lãn công nhằm đòi các quyền lợi kinh tế, như tăng lương, giảm giờ làm,...

+ Tiêu biểu là các cuộc đấu tranh của công nhân nhà máy dệt Nam Định, mỏ than Cẩm Phả (Quảng Ninh), nhà máy rượu Hà Nội,...

- Giai đoạn 1925-1930

+ Phong trào công nhân nổ ra ở nhiều nơi trên cả nước, có tổ chức và lãnh đạo thống nhất của Công hội và các tổ chức cộng sản.

+ Hình thức đấu tranh chủ yếu là bãi công, ngoài đòi các quyền lợi kinh tế còn có mục đích chính trị rõ ràng, như chống lại ách áp bức, bóc lột của thực dân Pháp và phong kiến, ủng hộ phong trào cách mạng thế giới.

+ Tiêu biểu là các cuộc bãi công của công nhân xưởng đóng tàu Ba Son (Sài Gòn), đồn điền cao su Phú Riềng (Bình Phước), xưởng ô tô A-vi-a (Hà Nội),...

II. Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc (1918 – 1930)

- Những nét chính về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1918-1930:

+ Tháng 6/1919: thay mặt những người Việt Nam yêu nước tại Pháp, Nguyễn Tất Thành đã gửi bản Yêu sách của nhân dân An Nam (kí tên là Nguyễn Ái Quốc) tới Hội nghị Véc-xai.

+ Tháng 7/1920: đọc Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lê-nin. Luận cương đã giúp Nguyễn Ái Quốc tìm thấy con đường cứu nước, giải phóng dân tộc-con đường cách mạng vô sản.

+ Tháng 12/1920: Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội Tua, bỏ phiếu tán thành Đảng Xã hội Pháp gia nhập Quốc tế Cộng sản, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp, đánh dấu bước ngoặt trong hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc: từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác-Lê-nin và đi theo con đường cách mạng vô sản.

+ Năm 1921-1922: Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà cách mạng các nước thuộc địa Pháp lập ra Hội Liên hiệp thuộc địa; ra báo Người cùng khổ và truyền bá tư tưởng Mác - Lênin.

+ Năm 1923 - 1924, Nguyễn Ái Quốc dự Hội nghị Quốc tế nông dân, Đại hội lần thứ V Quốc tế cộng sản,… truyền bá tư tưởng Mác - Lênin vào Việt Nam.

+ Năm 1924 - 1929, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, ra báo Thanh niên, huyến luyện cán bộ, tổ chức phong trào “vô sản hóa”.

+ Năm 1930, Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam; soạn thảo cho Đảng bản Cương lĩnh chính trị đầu tiên.

III. Sự thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

1. Quá trình thành lập

- Quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam bắt đầu từ những năm 1920, thông qua những hoạt động chuẩn bị của Nguyễn Ái Quốc về chính trị, tư tưởng và tổ chức.

- Trong những năm 1928-1929, phong trào công nhân và phong trào yêu nước phát triển mạnh mẽ. Tình hình này đặt ra nhu cầu cần phải thành lập Đảng Cộng sản để đưa phong trào cách mạng tiếp tục tiến lên. Trong bối cảnh đó, từ tháng 6 đến tháng 9/1929, ở Việt Nam lần lượt xuất hiện các tổ chức: Đông Dương Cộng sản Đảng; An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương Cộng sản liên đoàn.

- Sự ra đời của các tổ chức cộng sản đã tác động tích cực tới phong trào cách mạng trong nước. Tuy nhiên, ba tổ chức này hoạt động riêng rẽ, tranh giành ảnh hưởng với nhau, làm cho phong trào cách mạng trong nước có nguy cơ dẫn đến chia rẽ lớn. Thực tiễn đó đòi hỏi cần hợp nhất ba tổ chức cộng sản thành một đảng.

- Từ ngày 6-1 đến ngày 7-2-1930 tại Cửu Long (Hương Cảng, Trung Quốc), Nguyễn Ái Quốc chủ trì hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành một đảng thống nhất. Hội nghị nhất trí lấy tên đảng là Đảng Cộng sản Việt Nam, thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ vắn tắt của Đảng do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo. Đây là Cương lĩnh Chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam.

2. Ý nghĩa của việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

- Ý nghĩa của việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam:

+ Đánh dấu sự phát triển vượt bậc của phong trào dân tộc dân chủ, khẳng định sự trưởng thành và khả năng lãnh đạo của giai cấp vô sản Việt Nam.

+ Chấm dứt thời kì khủng hoảng về đường lối cứu nước và giai cấp lãnh đạo cách mạng. Từ đây, cách mạng Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và trở thành một bộ phận của cách mạng thế giới.

+ Là bước chuẩn bị đầu tiên có tính tất yếu, quyết định tạo ra bước ngoặt của phong trào cách mạng Việt Nam và lịch sử Việt Nam ở giai đoạn sau.

+ Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là bước ngoặt vĩ đại của phong trào cách mạng Việt Nam đầu thế kỉ XX.