Nội dung chính sinh học 10 kết nối tri thức Bài 22: Vai trò và ứng dụng của vi sinh vật

BÀI 22: VAI TRÒ VÀ ỨNG DỤNG CỦA VI SINH VẬT

1. VAI TRÒ CỦA VI SINH VẬT

- VSV đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với tự nhiên và con người (sơ đồ Hình 22.1, SGK tr.131)

- Tuy nhiên, VSV cũng là nguyên nhân gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm ở người (lao, uốn ván, nhiễm trùng huyết …).; Gây nhiều bệnh cho vật nuôi và cây trồng; Gây hỏng thực phẩm, đồ dùng dẫn đến thiệt hại về kinh tế;...

* Gợi ý câu trả lời:

Câu 1:

- Vi khuẩn sống cộng sinh trong đường ruột, dạ dày của động vật có vú ăn cỏ như trâu, bò, cừu,... tiết enzyme phân giải các sợi cellulose trong tế bào thực vật thành đường cung cấp năng lượng cho các loài động vật này.

-  Chất thải hữu cơ và xác sinh vật được các vi sinh vật phân huỷ thành các chất khoáng trả lại cho môi trường, đảm bảo vòng tuần hoàn vật chất trong tự nhiên.

Câu 2: HS tự tìm kiếm các thông tin về các sản phẩm phục vụ con người mà quá trình sản xuất có sự tham gia của vi khuẩn. Ví dụ: sữa chua, dưa muối, bia, nước mắm, tương.....

1. MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA VI SINH VẬT
2. Cơ sở khoa học của việc ứng dụng vi sinh vật

Việc ứng dụng sinh học trong thực tiễn dựa trên các đặc điểm sinh học của vi sinh vật như:

- Kích thước hiển vi;

- Sinh trưởng nhanh, phát triển mạnh;

- Tổng hợp và phân giải các chất nhanh;

- Đa dạng về di truyền;

- Phổ sinh thái và dinh dưỡng rộng.

2. Ứng dụng
3. a) Trong nông nghiệp

- Cố định N₂ khí quyển thành NH₃ giúp tăng đạm cho đất, giúp cây trồng hấp thụ dinh dưỡng dễ dàng hơn.

- Tiết chất kích thích tăng trưởng, polysaccharide hay chất kháng sinh giúp cây sinh trưởng.

- Ức chế sự phát triển của sâu, bệnh gây hại cho cây trồng => sử dụng thay thuốc trừ sâu hóa học.

1. b) Trong chế biến thực phẩm

- Bia, bánh mì, rượu nhờ quá trình lên men của nấm, sữa chua là sản phẩm lên men của vi khuẩn lactic.

- Sản xuất các sản phẩm như nước tương, xì dầu, nước mắm,…

1. c) Trong y dược

- Sản xuất chế phẩm sinh học, vaccine, amino acid, protein đơn bào, hormone, probiotics … 

- Sử dụng trong chẩn đoán các bệnh hiểm nghèo, ung thư, bệnh mới phát sinh (COVID 19,…)

1. d) Trong xử lí chất thải

Ứng dụng vào việc xử lí ô nhiễm môi trường dựa vào khả năng hấp thụ và phân giải nhiều hợp chất, kể cả chất thải, chất độc hại và kim loại nặng của VSV.

III. TÌM HIỂU MỘT SỐ THÀNH TỰU VÀ TRIỂN VỌNG CỦA CÔNG NGHỆ VI SINH VẬT TRONG TƯƠNG LAI

1. Một số thành tựu của công nghệ VSV

+ Công nghệ lên men: Chế biến thức ăn chăn nuôi; Sản xuất bia, rượu,  sữa chua,...

+ Công nghệ thu hồi sản phẩm: Thuốc bảo vệ thực vật sinh học; thuốc kháng sinh, vaccine; chế phẩm xử lí chất thải rắn và nước thải,...

2. Triển vọng của công nghệ VSV trong tương lai

- Công nghệ vi sinh vật đang ngày càng phát triển mạnh mẽ trên thế giới. Những nghiên cứu vi sinh vật mở ra nhiều hướng ứng dụng mới có giá trị với mọi mặt đời sống con người. 

- Sự kết hợp giữa những công nghệ hiện đại và trí tuệ nhân tạo có thể mở ra những mô hình công nghệ mới và trở thành xu thế trong tương lai.

3. Các ngành nghề liên quan đến công nghệ vi sinh vật

Sự phát triển của công nghệ vi sinh vật kéo theo sự phát triển của nhiều ngành nghề liên quan: công nghiệp thực phẩm, nghiên cứu sản xuất rượu, bia, công nghiệp dược phẩm …