CHƯƠNG VII: SINH HỌC CƠ THỂ NGƯỜI -  PHẦN 2

Câu 1: Nêu vai trò chính và các cơ quan trong hệ tuần hoàn.

Trả lời:

- Vai trò chính: Vận chuyển dinh dưỡng, oxygen, hormone,… đến các tế bào và vận chuyển chất thải từ tế bào đến các cơ quan bài tiết để thải ra ngoài.

- Các cơ quan: Tim và mạch máu.

Câu 2: Nêu vai trò chính và các cơ quan trong hệ hô hấp.

Trả lời:

- Vai trò chính: Giúp cơ thể lấu khi oxygen từ môi trường và thải khí carbon dioxide ra khỏi cơ thể.

- Các cơ quan: Đường dẫn khí (mũi, họng, thanh quản, khí quản, phế quản) và hai lá phổi.

Câu 3: Hãy nêu nguyên nhân của hai bệnh liên quan đến hệ vận động là: tật cong vẹo cột sống và loãng xương.

Trả lời:

- Nguyên nhân của tật cong vẹo cột sống: tư thế hoạt động không đúng trong một thời gian dài, mang vác vật năng thường xuyên, do tai nạn hay còi xương.

- Nguyên nhân của bệnh loãng xương: cơ thể thiếu calcium và phosphorus khiến thiếu nguyên liệu kiến tạo xương làm mật độ chất khoáng trong xương thưa dần.

Câu 4: Tật cong vẹo cột sống là gì?

Trả lời:

- Tật cong vẹo cột sống là tình trạng cột sống không giữ được trạng thái bình thường, các đốt sống bị xoay lệch về một bên, cong quá mức về phía trước hoặc phía sau.

Câu 5: Bằng một ví dụ, em hãy phân tích vai trò của hệ tuần hoàn trong sự điều hòa hoạt động của các hệ cơ quan trong cơ thể.

Trả lời:

Ví dụ: Sự Điều Hòa Nhiệt Độ Cơ Thể

Quá trình Nhiệt Độ Hóa Học:

• Khi cơ thể sản xuất nhiệt độ từ các quá trình hóa học như trao đổi chất và tiêu hao năng lượng, nhiệt độ cơ thể tăng lên.
• Các cơ quan quản lý nhiệt độ, như não và tuyến nội tiết, cảm nhận sự tăng nhiệt và thông qua hệ thống thần kinh, chúng gửi tín hiệu đến hệ tuần hoàn.

Tác Động Lên Hệ Tuần Hoàn:

• Tín hiệu từ não kích thích hệ tuần hoàn để tăng cường dòng máu chảy qua các mạch máu ở da. Điều này giúp tăng khả năng tản nhiệt của cơ thể thông qua quá trình tản nhiệt ở da.
• Các mạch máu mở rộng để đưa nhiều máu tới bề mặt của da, giúp cơ thể giải tỏa nhiệt độ một cách hiệu quả hơn.

Đồng Hồ Nhiệt Độ Cơ Thể:

• Hệ tuần hoàn đóng vai trò trong việc duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định. Khi nhiệt độ tăng, máu được đưa tới các vùng cần làm mát hơn và ngược lại.
• Quá trình này giúp duy trì một mức nhiệt độ cơ thể ổn định để các quá trình sinh học diễn ra hiệu quả.

Điều Hòa Nước và Electrolyte:

• Hệ tuần hoàn giúp duy trì sự cân bằng nước và electrolyte trong cơ thể. Việc lưu thông máu qua các cơ quan quản lý nước như thận và tuyến nước tiểu giúp kiểm soát lượng nước và các chất điện giải.

Tương Tác với Hệ Hô Hấp và Hệ Tiêu Hóa:

• Máu chở nhiệt độ và dưỡng chất từ hệ tiêu hóa và hô hấp đến các cơ quan và mô trong cơ thể, đồng thời đưa chất cặn và sản phẩm chất độc hại đến các cơ quan lọc.

Tóm lại, hệ tuần hoàn chơi một vai trò quan trọng trong việc điều hòa nhiệt độ, duy trì cân bằng nước và chất điện giải, cũng như cung cấp dưỡng chất và loại bỏ chất cặn, đóng góp vào sự ổn định và hoạt động hiệu quả của cơ thể.

Câu 6: Loãng xương là gì?

Trả lời:

Loãng xương chính là tình trạng xương mỏng dần, mật độ chất trong xương thưa dần khiến xương trở nên giòn hơn, xốp hơn và dễ bị tổn thương. Người cao tuổi bị loãng xương nên rất dễ gãy xương và khi đã gãy thì xương rất khó hoặc không thể lành lại được, rất nhiều trường hợp phải phẫu thuật với chi phí tốn kém. Phần xương dễ gãy do loãng xương là xương đùi, xương cổ tay, xương cột sống.

Câu 7: Khi ta nhai cơm lâu trong miệng thấy có cảm giác ngọt là vì sao?

Trả lời:

- Vì tinh bột trong cơm đã chịu tác dụng của enzyme amilaza trong nước bọt biến đổi một phần thành đường mantoza, đường này đã tác dụng vào các gai vị giác trên lưỡi làm cho ta cả giác ngọt.

Câu 8: Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng của nó?

Trả lời:

- Diện tích bề mặt bên trong ruột non rất lớn là điều kiện cho sự hấp thụ chất dinh dưỡng đạt hiệu quả cao

- Ruột non có mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc, phân bố tới từng lông cũng là điều kiện cần thiết cho sự hấp thụ các chất dinh dưỡng đạt hiệu quả cao

Câu 9: Hãy giải thích người sống trong môi trường chứa nhiều vi khuẩn có hại nhưng vẫn có cơ thể sống khỏe mạnh.

Trả lời:

- Con người sống trong môi trường chứa nhiều vi khuẩn có hại nhưng vẫn có thể sống khỏe mạnh vì cơ thể có khả năng tự miễn dịch sinh ra các kháng thể tương ứng chống lại các vi khuẩn có hại.

Câu 10: Tiêm vacine có vai trò gì trong phòng bệnh?

Trả lời:

- Giảm nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm.

- Giảm thiểu các rủi ro vì bệnh tật như biến chứng, di chứng, tử vong so với nhóm không tiêm phòng.

- Tạo điều kiện để trẻ lớn lên và phát triển toàn diện.

Câu 11: Đặc điểm nào của phổi làm tăng diện tích trao đổi khí?.

Trả lời:

- Bao ngoài 2 lá phổi là 2 lớp màng.  Lớp trong dinh với phổi và lớp ngoài dính với lồng ngực. Chính giữa có lớp dịch rất mỏng làm áp suất trong phổi là âm hoặc 0, làm cho phổi nở rộng và xốp.

- Có tới 700-800 triệu phế nang làm tăng bề mặt trao đổi khí lên 70-80 cm².

Câu 12: Nêu nhận xét về chức năng của đường dẫn khí và hai lá phổi?

Trả lời:

- Chức năng của đường dẫn khí: dẫn khí ra vào phổi, làm ấm không khí, bảo vệ phổi.

- Hai lá phổi giúp trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường ngoài.

Câu 13: Nêu các tác nhân chủ yếu gây hại cho hệ bài tiết nước tiểu

Trả lời:

- Hoạt động lọc máu tạo nước tiểu làm việc kém hiệu quả hay bị ngưng trệ, ách tắc:

+ Một số cầu thận hư hại về cấu trúc do các vi khuẩn gây viêm các bộ phận khác rồi gián tiếp gây viêm cầu thận

+ Các cầu thận còn lại làm việc quá tải, suy thoái dần, dẫn đến suy thận toàn bộ.

- Hoạt động hấp thụ lại và bài tiết của ống thận kém hiệu quả hoặc ách tắc do:

+ Các tế bào ống thận do làm việc quá sức, bị thiếu oxygen, bị đầu độc nhẹ nên làm việc kém hiệu quả hơn bình thường.

+ Các tế bào ống thận bị tổn thương do đói oxygen lâu dài. Từng mảng tế bào ống thận có thể sưng phồng làm tắc các ống thận hoặc thậm chí chết và rụng làm cho nước tiểu trong ống hòa thẳng vào máu

- Hoạt động bài tiết nước tiểu có thể bị ách tắc do sỏi hay viêm:

+ Các chất vô cơ hoặc hữu cơ trong nước tiểu có thể kết dính ở nồng độ quá cao, độ pH thích hợp tạo những viên sỏi làm tắc nghẽn đường dẫn nước tiểu.

+ Bể thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái và ống đái có thể bị viêm do vi khuẩn theo đường bài tiết đi lên gây ra.

Câu 14: Các tế bào cơ, não... của cơ thể người có thể trực tiếp trao đổi các chất với môi trường ngoài được không?

Trả lời:

- Các tế bào cơ, não... do nằm ở các phần sâu trong cơ thể người, không được liên hệ trực tiếp với môi trường ngoài nên không thể trực tiếp trao đổi chất với môi trường ngoài.

Câu 15: Em hãy đề xuất một số biện pháp phòng chống bệnh đái tháo đường.

Trả lời:

Một số biện pháp phòng chống bệnh đái tháo đường:

- Cần có chế độ dinh dưỡng phù hợp: hạn chế chất bột đường, chất béo; tăng cường ăn các loại rau quả tốt cho sức khỏe;…

- Luyện tập thể dục thể thao thường xuyên.

- Kiểm soát cân nặng của cơ thể, tránh tình trạng thừa cân, béo phì.

- Không hoặc hạn chế tối đa việc sử dụng các loại chất kích thích như thuốc lá, rượu bia,…

- Thường xuyên kiểm tra lượng đường máu.

Câu 16: Vận dụng những hiểu biết về da, nêu các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và trang điểm da an toàn.

Trả lời:

+ Giữ tinh thần lạc quan, sinh hoạt điều đồ.

+ Uống nhiều nước.

+ Ăn nhiều rau xanh và trái cây để bổ sung vitamin và chất khoáng.

+ Vệ sinh da và chống nắng đúng cách.

+ Bổ sung độ ẩm cho da.

+ Hạn chế trang điểm.

+ Bảo vệ da khỏi những tổn thương.

+ Vệ sinh môi trường sạch sẽ.

Câu 17: Bảo vệ sức khỏe sinh sản vị thành niên có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Lứa tuổi vị thành niên hiện nay đang có những nguy cơ quan hệ tình dục sớm, không an toàn dễ dẫn đến mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, kể cả HIV/AIDS, mang thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn… Một trong những nguyên nhân dẫn đến các vấn đề trên là do các em còn thiếu hiểu biết về giới tính, tình dục, thiếu kỹ năng sống cần thiết để tự bảo vệ mình trước những nguy cơ.

Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên là việc làm quan trọng, cần nhận được sự quan tâm, vào cuộc của toàn xã hội. Qua đó, không chỉ giúp các em phát triển một cách toàn diện về tâm sinh lý mà còn góp phần phòng ngừa các tệ nạn và các hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Câu 18: Hãy giải thích nghĩa đen về mặt sinh học của câu thành ngữ “Nhai kĩ no lâu”

Trả lời:

Nghĩa đen về mặt sinh học của câu thành ngữ này là khi ta nhai kĩ thì hiệu suất tiêu hóa càng cao, cơ thể hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng hơn nên no lâu hơn

Câu 19: Người Trung Quốc thời xưa thường kiểm tra huyết thống bằng cách nhỏ máu. Phương pháp này dùng một thau nước, và dùng kim chích máu của cha, con, hoặc mẹ, con vào thau nước. Nếu như hai giọt máu hòa vào với nhau thì chứng tỏ cùng huyết thống. Còn nếu hai giọt máu không hòa vào nhau thì được cho là không cùng huyết thống. Phương pháp này dựa trên cơ sở khoa học nào? Cách làm này có chính xác 100% hay không?

Trả lời:

Về cơ sở khoa học, hai người có cùng nhóm máu thì máu sẽ hòa được vào nhau, không cùng nhóm máu thì sẽ không thể hòa vào nhau được.

Tuy nhiên cha mẹ và con cái không nhất thiết phải cùng chung nhóm máu. Cách làm này không chính xác.

Câu 20: Giải thích sự lớn lên và dài ra của xương

Trả lời:

- Xương to ra về bề ngang là nhờ sự phân chia của lớp tế bào sinh xương nàm ở trong màng xương. Xương dài ra là nhờ sự phân chia của lớp sụn tăng trưởng nằm ở ranh giới giữa đầu xương và thân xương của xương dài. Ở tuổi trưởng thành, sụn tăng trưởng không còn khả năng hoá xương nên xương không còn dài thêm, người không cao thêm nữa.