BÀI 6: MỘT SỐ VẤN ĐỀ AN NINH TOÀN CẦU

(16 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1: Trình bày khái niệm về an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống ở Việt Nam.

Trả lời:

- An ninh truyền thống là sự ổn định, phát triển bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

- An ninh phi truyền thống không bao hàm an ninh quân sự và bao gồm một số vấn đề toàn cầu nhưu an ninh tài chính, an ninh năng lượng, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh, an ninh mạng, xung đột sắc tộc, tôn giáo, khủng bố. 

Câu 2: Từ đấu thế kỷ XX, thuật ngữ an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống được sử dụng phổ biến ở đâu?

Trả lời:

Từ đầu thế kỷ XX, thuật ngữ an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống được sử dụng phổ biến trong các hội nghị; diễn đàn khu vực, quốc tế; hợp tác song phương, đa phương giữa các quốc gia,…

Câu 3: Kể tên một số vấn đề an ninh toàn cầu nổi bật hiện nay.

Trả lời:

Một số vấn đề an ninh toàn cầu nổi bật hiện nay là an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, an ninh mạng, an ninh năng lượng, an ninh con người,…

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1: Trình bày khái niệm, biểu hiện và đề xuất các giải pháp về vấn đề an ninh lương thực.

Trả lời:

* Khái niệm: An ninh lương thực là sự bảo đảm của mỗi quốc gia và thế giới về nguồn cung cấp lương thực cho người dân để hạn chế và đẩy lùi tình trạng thiếu lương thực nạn đói và tình trạng phụ thuộc vào nguồn lương thực nhập khẩu.

* Biểu hiện:

- Năm 2021, thế giới có khoảng 2,3 tỉ người (chiếm 29,3%) số dân thế giới) bị đói, thiếu dinh dưỡng.

- Một số nguyên nhân gây mất an ninh lương thực như các cuộc xung đột vũ trang, thiên tai, biến đổi khí hậu, dịch bệnh,… làm gián đoạn nguồn cung và khả năng tiếp cận nguồn lương thực, thực phẩm.

- Khủng hoảng an ninh lương thực có thể làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người dân, làm phức tạp hơn vấn đề xung đột, khủng bố của nhiều quốc gia và thế giới.

* Giải pháp:

- Khẩn cấp cung cấp lương thực và cứu trợ nhân đạo cho những vùng có nguy cơ cao nhất.

- Tăng sản xuất lương thực, tăng năng suất và sản xuất nông nghiệp bền vững.

- Tăng cường phát huy vai trò của các tổ chức quốc tế nhưu Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Nhóm Ngân hàng Thế giới, Chương trình Lương thực thế giới trong sản xuất và phân phốim lương thực toàn cầu.

- Các nước chủ động đảm bảo an ninh lương thực quốc gia bằng nhiều biện pháp như phát triển sản xuất lương thực, bình ổn giá lương thực, chính scáh thương mại ưu tiên nhóm hàng lương thực – thực phẩm,…

Câu 2: Nêu khái niệm, biểu hiện và đề xuất giải pháp về vấn đề an ninh năng lượng.

Trả lời:

* Khái niệm: Là việc duy trì các nguồn cung cấp năng lượng, giá cả hợp lí, đồng thời phải tiến hành công tác bảo vệ môi trường và cung cấp khả năng ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

* Biểu hiện:

- Thế giới vẫn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch, trong khi đó, trữ lượng và sản lượng một số nguồn năng lượng hóa thạch có xu hướng giảm, đối mặt với nguy cơ cạn kiện trong tương lai.

- Hầu hết các khu vực có vị trí chiến lược về năng lượng là mục tiêu cạnh tranh sức ảnh hưởng của các cường quốc, làm cho vấn đề an ninh năng lượng trở nên phức tạp. 

- Những bất ổn như xung đột, mâu thuẫn ở nhiều nước và khu vực đã ảnh hưởng đến nguồn cung và giá dầu mỏ thế giới, càng làm vấn đề an ninh năng lượng toàn cầu căng thẳng hơn.

* Giải pháp:

- Sử dụng tiết kiệm, khai thác hợp lí, tìm kiếm và đưa vào sử dụng các nguồn năng lượng thay thế.

- Các tổ chức quốc tế phát huy vai trò, tăng cường đối thoại, đàm phán và hợp về vấn đề năng lượng:

+ Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) có vai trò điều phối hoạt động sản xuất dầu khí phù hợp với tình hình kinh tế - chính trị thế giới.

+ Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) và Liên hợp quốc đẩy mạnh chuyển đổi, thúc đẩy gia tăng sử dụng năng lượng tái tạo trên thế giới.

- Mỗi quốc gia chủ động kiểm soát sử dụng năng lượng hiệu quả và có trách nhiệm.

Câu 3: Nêu khái niệm, thực trạng và giải pháp của vấn đề an ninh nguồn nước.

Trả lời:

* Khái niệm: là sự bảo đảm về trữ lượng nước, chất lượng nước để phục vụ cho sinh kế, hoạt động sản xuất, môi trường sinh thái, đồng thời cũng là sự bảo đảm được bảo vệ trước các dịch bệnh, thiên tai liên quan đến nước, bảo tồn hệ sinh thái trong môi trường hòa bình và ổn định chính trị.

* Thực trạng:

- Nguồn nước trên nhiều hệ thống sông bị ô nhiễm, cạn kiệt từ hoạt động của con người, gây thiếu nước sạch cho sinh hoạt và sản xuất.

- Trên thế giới có khoảng 2 tỉ người sống ở các quốc gia thiếu hụt nguồn cung cấp nước.
- Xung đột tài nguyên nước giữa các quốc gia ở nhiều lưu vực sông có xu hướng gia tăng, nguy cơ dân đến bất ổn chính trị - xã hội.

- Trong cùng một lưu vực sông, việc khai thác lợi ích kinh tế từ khu vực thượng nguồn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái cũng như hoạt động kinh tế của người dân ở khu vực hạ nguồn.

* Giải pháp:

- Các tổ chức quốc tế thường xuyên phối hợp nghiên cứu, thảo luận, triển khai những sáng kiến hành động nhằm giải quyết các thách thức của vấn đề an ninh nguồn nước.

- Các quốc gia khan hiếm nước và các quốc gia trong cùng một lưu vực sông cần tăng cường hợp tác, chia sẻ và kiểm soát nguồn nước.

- Mỗi quốc gia đồng thời chủ động bảo vệ nguồn nước, khắc phục tình trạng ô nhiễm nước và đầu tư phát triển hệ thống thủy lợi, công nghệ xử lí nước và tái sử dụng nước,… để đảm bảo an ninh nguồn nước quốc gia.

Câu 4: Nêu những nét chính về vấn đề an ninh mạng.

Trả lời:

* Khái niệm: là sự bảo đảm hoạt động trên không gian mạng không gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

* Thực trạng:

- Các hoạt động gây mất an toàn an ninh mạng trên thế giới ngày càng nhiều và diễn biến nhanh, phức tạp và tinh vi hơn.

- Các cuộc tấn công an ninh mạng xuyên quốc gia có thể làm đứt gãy chuỗi cung ứng, gây thiệt hại lớn đến nền kinh tế toàn cầu.

- Các cuộc tấn công hệ thống hạ tầng thông tin, truyền thông quốc gia có thể gây ảnh hưởng đến an ninh, hòa bình thế giới.

* Giải pháp:

- Các quốc gia, tổ chức, liên minh quốc tế đã cùng nhau xây dựng các chiến lược, luật an ninh mạng; thành lập và tăng cường phối hợp giữa các lực lượng chuyên trách về an ninh mạng, phòng chống khủng bố mạng, tội phạm mạng,…

- Nhiều quốc gia tiến hành đầu tư đào tạo ngành an ninh mạng, tăng cường phòng thủ an ninh mạng, các tiêu chuẩn an ninh kĩ thuật số, luật an toàn dữ liệu, thành lập đơn vị an ninh mạng quốc gia.

Câu 5: Bảo vệ hòa bình là gì? Tại sao phải bảo vệ nền hòa bình thế giới? 

Trả lời:

* Bảo vệ hòa bình là bảo đảm tình trạng bình yên, ổn định cho phát triển, không có chiến tranh hay xung đột vũ trang, duy trì mối quan hệ hiểu biết, tôn trọng, bình đẳng và hợp pháp giữa các quốc gia, dân tộc, người dân.

* Phải bảo vệ nền hòa bình thế giới vì:

 - Trên thế giới hiện nay có nhiều mối đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế như: đói nghèo; xung đột vũ trang; biến đổi khí hậu; tranh chấp biên giới, lãnh thổ trên đất liền và trên biển,…

- Bảo vệ hòa bình trên thế giới giúp: 

+ Tăng trưởng kinh tế

+ Tăng cường mối quan hệ hợp tác

+ Tạo sự thịnh vượng cho các quốc gia

+ Đem lại cuộc sống tự do ấm no, hạnh phúc cho nhân loại

Câu 6: Để bảo vệ hòa bình, các quốc gia cần làm gì?

Trả lời:

- Để bảo vệ hòa bình, các quốc gia cần:

+ Tăng cường đối thoại để giải quyết mâu thuẫn, xung đột

+ Loại bỏ vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt khác

+ Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc

+ Phối hợp hành động giữa các quốc gia và tăng cường vai trò của các tổ chức quốc tế

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Tại sao vấn đề an ninh mạng lại được quan tâm và phát triển hiện nay?

Trả lời:  Vấn đề an ninh mạng được quan tâm và phát triển hiện nay vì:

- Yêu cầu đảm bảo an ninh tài nguyên mạng của người dùng.

- Sự phát triển nhanh của các cuộc xâm nhập tài nguyên mạng bất hợp pháp.

- Khối lượng tài nguyên của mạng máy tính ngày càng tăng và có giá trị cao.

- Thời đại công nghệ 4.0 nên các hoạt động sử dụng mạng ngày càng trở nên phổ biến.

Câu 2: Cuộc xung đột giữa Nga và U-crai-na đã ảnh hưởng như thế nào đến tình hình thế giới, trong đó có Việt Nam?

Trả lời: Ảnh hưởng của cuộc xung đột giữa Nga và U-crai-na:

- Người dân của 2 quốc gia, nhất là U-crai-na luôn sống trong chiến tranh, tang thương.

- Kinh tế kiệt quệ, thành phố đổ nát, hoang tàn.

- Giá cả hàng hóa thiết yếu liên tục tăng nhanh.

- Chuỗi sản xuất, cung ứng của Việt Nam cũng bị đứt gãy.

- Giá dầu tăng cao kéo theo các nguyên liệu đàu vào cũng tăng.

Câu 3: Tại sao cần phải đảm bảo an ninh năng lượng trên thế giới?

Trả lời:

Cần phải đảm bảo an ninh năng lượng trên thế giới vì:

- Năng lượng cung cấp nguyên, nhiên liệu cho mọi lĩnh vực trong đời sống như sinh hoạt, đi lại.

- Năng lượng là nhân tố tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế.

Câu 4: Giải thích tại sao vấn đề an ninh lương thực luôn là vấn đề trọng yếu của tất cả các quốc gia trên thế giới?

Trả lời: Vấn đề an ninh lương thực luôn là vấn đề trọng yếu của tất cả các quốc gia trên thế giới vì: 

- Tiếp cận với thực phẩm an toàn, bổ dưỡng và đầy đủ là quyền cơ bản của con người, ưu tiên cho những người dễ bị tổn thương nhất. 

- Ngoài dinh dưỡng cơ bản, an ninh lương thực có liên quan đến ổn định kinh tế, sức khỏe lâu dài, trao quyền cho phụ nữ và môi trường.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Theo em, là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, em cần làm gì để bảo vệ hòa bình trên thế giới?

Trả lời:

- Là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường, để bảo vệ hòa bình em cần:

+ Học tập thật chăm chỉ và rèn luyện đạo đức tốt.

+ Chung sống hoà đồng, khoan dung với mọi người xung quanh

+ Hiểu được tầm quan trọng của chữ đức và sống có nhân cách tốt để không ngừng nỗ lực cống hiến cho đất nước, Tổ quốc.

+ Hưởng ứng những phong trào về hoà bình mà trường, lớp tổ chức.

Câu 2: Có ý kiến cho rằng “An ninh nguồn nước gắn liền với an ninh quốc gia”. Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao? 

Trả lời: Em đồng ý với ý kiến trên vì:

- An ninh nguồn nước liên quan đến phát triển bền vững và ổn định chính trị của mỗi quốc gia.

- Nguồn nước sạch là nhu cầu thiết yếu trong đời sống của con người, có vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, góp phần duy trì và phát triển an sinh xã hội của mỗi quốc gia.

- Nguồn nước đóng góp đến sự tồn tại của các sinh vật trên Trái Đất, là thành phần không thể thiếu của hệ sinh thái.

Câu 3: Hãy tìm hiểu về vai trò và một số hoạt động của Liên hợp quốc trong việc giữ gình hòa bình trên thế giới 

Trả lời: 

- Hoạt động gìn giữ hòa bình là một trong những hoạt động quan trọng nhất của Liên hợp quốc. Từ năm 1948 đến tháng 7/2020, Liên hợp quốc đã triển khai tất cả 70 phái bộ được thành lập; có tới 125/193 nước thành viên Liên hợp quốc đang đóng góp lực lượng cho các phái bộ.

- Mỗi một hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc đều có một đặc thù riêng tùy thuộc vào hoàn cảnh của mỗi một cuộc xung đột, sự tham gia của các nước và các bên mà Hội đồng Bảo an  quy định chức năng khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản chức năng của các hoạt động gìn giữ hòa bình có những điểm chung, và có thể phân chia thành hai loại hình chính với những khác biệt nhất định:

+ Một là, hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc truyền thống chỉ bao gồm các chức năng đơn giản như: giám sát ngừng bắn, rút quân theo thỏa thuận hòa bình hoặc ngừng bắn được ký kết giữa các bên liên quan; ngăn chặn xung đột dọc biên giới; thiết lập vùng đệm giữa các bên đối địch, tạo điều kiện cho các cuộc thương lượng chính trị đang được tiến hành…. Các hoạt động này tuân theo nguyên tắc không sử dụng vũ lực và hoàn toàn đặt dưới sự chỉ huy và kiểm soát của Liên hợp quốc.

+ Hai là, hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc mở rộng là các hoạt động được triển khai trong tổng thể chiến lược về giải quyết xung đột vũ trang, bao gồm: các chức năng truyền thống và có thêm các chức năng mở rộng như ngoại giao phòng ngừa, kiến tạo hòa bình, cưỡng chế hòa bình và xây dựng hòa bình sau xung đột.

- Hiện nay, xu hướng phổ biến trong các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc là đa diện, đa chức năng.