Câu hỏi tự luận Ngữ văn 12 kết nối Bài 2: Cảm hoài

BÀI 2: NHỮNG THẾ GIỚI THƠ

VĂN BẢN 1: CẢM HOÀI
(15 câu)

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Tác giả của bài thơ "Cảm Hoài" là ai? Ông sống trong giai đoạn lịch sử nào?

Trả lời: 

Tác giả là Đặng Dung, sống vào thời kỳ nhà Hồ, khi đất nước phải đối mặt với cuộc xâm lược của nhà Minh (cuối thế kỷ XIV – đầu thế kỷ XV).

Câu 2: Thể thơ của bài "Cảm Hoài" thuộc loại nào?

Trả lời:

Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.

Câu 3: Nội dung chính của bài thơ "Cảm Hoài" là gì?

Trả lời: 

Câu 4: Giá trị nội dung của bài thơ Cảm hoài là gì?

Trả lời:

Câu 5: Giá trị nghệ thuật của bài thơ Cảm Hoài là gì?

Trả lời:

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Cảm nhận của tác giả về thời thế được thể hiện như thế nào trong bài thơ?

Trả lời:

Tác giả cảm thấy bất lực, bế tắc trước thời cuộc đầy biến động. Ông đau xót trước cảnh nước mất nhà tan, cảm thấy mình không thể thực hiện được chí lớn dù đã nỗ lực hết mình.

Câu 2: Vì sao bài thơ được xem là tiêu biểu cho tâm trạng bi tráng của các bậc trung thần trong lịch sử Việt Nam?

Trả lời:

Bài thơ Cảm hoài của Đặng Dung được xem là tiêu biểu cho tâm trạng bi tráng của các bậc trung thần trong lịch sử Việt Nam vì nó thể hiện một cách sâu sắc tinh thần trung nghĩa, sự bất khuất và nỗi đau của những anh hùng lỡ vận trong thời kỳ đất nước biến động.

Thứ nhất, bài thơ phản ánh nỗi lòng uất hận và bất lực của người trung thần khi thời thế không đứng về phía mình. Hình ảnh “thời lai đồ điếu thành công dị” và “vận khứ anh hùng ẩm hận đa” nhấn mạnh sự bất công của thời cuộc, khi những người anh hùng dốc lòng vì dân tộc lại không có cơ hội để thực hiện lý tưởng, còn vận may lại thuộc về những kẻ tầm thường. Nỗi đau này không chỉ của riêng Đặng Dung mà còn đại diện cho những trung thần yêu nước phải chứng kiến cảnh nước mất nhà tan mà không thể cứu vãn.

Thứ hai, bài thơ mang âm hưởng bi tráng, vừa thể hiện nỗi buồn, vừa toát lên tinh thần kiên cường. Câu thơ “Tuế nguyệt bất trì hoàn khả khốc, Anh hùng vô lệ diệc thương tâm” cho thấy sự tiếc nuối thời gian đã qua nhưng cũng bộc lộ khí phách mạnh mẽ, không gục ngã trước khó khăn. Đây là tâm trạng chung của những trung thần trong lịch sử Việt Nam, những người luôn giữ lòng trung nghĩa, sẵn sàng hy sinh bản thân nhưng không khỏi cảm thấy cô đơn, day dứt khi thời thế xoay vần.

Cuối cùng, bài thơ thể hiện ý chí bất khuất và khát vọng cống hiến bất chấp khó khăn. Hình ảnh “càn khôn tận thị mao mao khách” gợi lên tâm trạng trăn trở trước thời thế, nhưng đồng thời khẳng định ý chí bảo vệ tổ quốc đến hơi thở cuối cùng, dù phải hy sinh tất cả. Điều này phản ánh rõ nét tinh thần trung nghĩa của các bậc anh hùng trong lịch sử Việt Nam.

Câu 3: Hình ảnh "Bao độ mài gươm nguyệt ánh tà" gợi lên điều gì về nhân vật trữ tình?

Trả lời:

Câu 4: Tâm trạng của Đặng Dung được thể hiện qua những hình ảnh nào trong bài thơ?

Trả lời:

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: So sánh tâm trạng của tác giả Đặng Dung trong bài thơ Cảm Hoài với một nhà thơ yêu nước khác trong lịch sử Việt Nam mà em đã học.

Trả lời:

Tâm trạng của Đặng Dung trong bài thơ Cảm Hoài có thể so sánh với Nguyễn Trãi trong Bình Ngô đại cáo. Cả hai đều bày tỏ nỗi đau trước cảnh nước mất nhà tan, thể hiện tình yêu nước mãnh liệt và lòng trung thành với dân tộc. Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở cách thể hiện tâm trạng trước thời cuộc. Trong Bình Ngô đại cáo, Nguyễn Trãi toát lên niềm tin mãnh liệt vào chiến thắng của chính nghĩa, khẳng định sự tất yếu của độc lập và hòa bình khi dân tộc đoàn kết. Ngược lại, Đặng Dung trong Cảm Hoài mang nỗi day dứt và bi kịch cá nhân khi chưa thực hiện được chí lớn cứu nước, cảm thấy bất lực trước thời thế và tuổi già. Sự khác biệt này phản ánh hai hoàn cảnh khác nhau: một bên là chiến thắng vinh quang, một bên là khát vọng dang dở, để lại ấn tượng sâu sắc về lòng yêu nước trong bối cảnh lịch sử đầy biến động.

Câu 2: Nếu đặt mình vào hoàn cảnh của tác giả, em nghĩ mình sẽ làm gì để thực hiện được chí lớn cứu nước?

Trả lời:

Nếu đặt mình vào hoàn cảnh của Đặng Dung, em nghĩ mình sẽ cố gắng giữ vững tinh thần yêu nước và tìm cách đóng góp cho sự nghiệp cứu nước, dù hoàn cảnh có khó khăn và vận nước đang suy tàn. Đầu tiên, em sẽ tiếp tục rèn luyện bản thân về cả tài năng quân sự lẫn tri thức, giống như hình ảnh "mài gươm" trong thơ, tượng trưng cho sự chuẩn bị và quyết tâm không ngừng. Dù thời cuộc không thuận lợi, em vẫn sẽ tìm kiếm cơ hội để đoàn kết những người cùng chí hướng, kêu gọi sự đồng lòng của nhân dân để tạo nên sức mạnh tập thể.

Bên cạnh đó, em sẽ nỗ lực bảo vệ những giá trị văn hóa, tinh thần dân tộc, vì đó là cội nguồn sức mạnh để dân tộc đứng vững trước mọi thử thách. Nếu không thể trực tiếp tham gia chiến đấu, em sẽ dùng ngòi bút để truyền cảm hứng, khơi dậy lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh cho thế hệ mai sau. Dù thời thế có nghiệt ngã, em tin rằng tinh thần kiên định và lòng trung nghĩa sẽ là ngọn đuốc soi sáng cho hành trình thực hiện chí lớn cứu nước.

Câu 3: Hãy nêu một câu thơ trong bài mà em thấy ấn tượng nhất và giải thích lý do vì sao?

Trả lời:

Câu 4:Theo em, bài thơ còn có ý nghĩa gì đối với thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay?

Trả lời:

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Hãy phân tích sự tương phản giữa khát vọng cứu nước và hiện thực bế tắc trong bài thơ Cảm Hoài. Từ đó, nêu suy nghĩ của em về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với đất nước.

Trả lời:

Bài thơ Cảm Hoài của Đặng Dung thể hiện sự tương phản sâu sắc giữa khát vọng cứu nước lớn lao và hiện thực bế tắc, đau thương. Khát vọng cứu nước của tác giả được thể hiện qua những hình ảnh mạnh mẽ như "Phò chúa, những mong xoay trục đất," biểu tượng cho ý chí thay đổi vận mệnh đất nước. Tuy nhiên, hiện thực lại đầy bi kịch khi "Thù nước chưa trả, đầu đã bạc," nhấn mạnh sự bất lực trước thời thế và tuổi già, khi chí lớn chưa thành. Sự tương phản này không chỉ làm nổi bật nỗi đau của cá nhân mà còn là tiếng lòng chung của những con người yêu nước trong hoàn cảnh đất nước bị xâm lăng. Từ đó, em nhận thấy mỗi cá nhân cần ý thức rõ trách nhiệm đối với tổ quốc, không chỉ bằng khát vọng mà còn bằng hành động thiết thực, để góp phần bảo vệ và xây dựng đất nước trong mọi hoàn cảnh.

--------------------------------------

--------------------- Còn tiếp ----------------------