Đáp án Lịch sử 10 chân trời sáng tạo Bài 11: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại

BÀI 11. CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP THỜI KÌ CẬN ĐẠI

I. Bối cảnh lịch sử

1. Về kinh tế

Câu 1: Em hãy trình bày bối cảnh lịch sử và tiền đề dân đến phong trào Văn hóa Phục hưng. 

Trả lời:

Trình bày bối cảnh lịch sử và tiền đề dân đến phong trào Văn hóa Phục hưng:

- Về kinh tế: 

• Qan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dần hình thành. 
• Sự ra đời và phát triển của thành thị thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế hàng hóa, mở rộng thị trường. 
• Thế kỉ XIV-XV, kĩ thuật có nhiều cải tiến, công trường thủ công tư bản chủ nghĩa tập trung, nền sản xuất được mở rộng. 
• Các cuộc phát kiến địa lí cũng đã tạo tiền đề để biến đổi sâu sắc kinh tế - xã hội Tây Âu. 

- Về chính trị xã hội: 

• Tây Âu chìm trong đêm trường trung cổ với sự thống trị của thần quyền và vương quyền. 
• Tầng lớp tư sản ra đời đấu tranh chống lại tư tưởng bảo thủ của Giáo hội và giai cấp phong kiến đang cản trở sự phát triển của xã hội. 
• Phong trào văn hóa Phục hưng bùng nổ là kết quả của sự vận động thay đổi về nhiều mặt trong xã hội Tây Âu.
• Phong trào văn hóa Phục hưng khởi đầu ở I-ta-li-a vào thế kỉ XIV, sau đó lan rộng ra các nước khác ở Tây Âu cho đến cuối thế kỉ XVI. 

2. Thành tựu tiêu biểu

Câu 1: Nêu thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. 

Trả lời:

Thành tựu cơ bản của Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:

• Năm 1773, Giôn Cay phát minh ra thoi bay, người thợ dêt không phải lao thoi bằng tay, năng suất lao động tăng gấp hai lần. 
• Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ chế ra chiếc máy kẹo sợi Gien-ni.
• Năm 1779, Crom-tơn cải tiến máy kéo sợi để kéo được sợi nhỏ, làm ra vải đẹp bền. 
• Năm 1807, Phơ-tơn chế tạo tàu thủy chạy bằng hơi nước. 
• Năm 1814, chiếc đầu máy xe lửa đầu tiên chạy bằng hơi nước ra đời. 
• Năm 1872, Giêm Oát chế tạo thành công máy hơi nước, góp phần tăng tốc độ sản xuất và năng suất lao động. 
• Năm 1874, H.Cót tìm ra cách luyện sắt.
• Năm 1785, Ét-mơn Các-rai cho ra đời máy dệt vải chạy bằng sức nước.
• Năm 1885, Bét-xơ-nme phát minh ra lò cao có khả năng luyện gang lỏng thành thép. 

Câu 2: Dựa vào thông tin trong bài, giải thích vì sao máy hơi nước ra đời đã mở ra kỉ nguyên sản xuất cơ khí, cơ giới hóa?

Trả lời:

Máy hơi nước ra đời đã mở ra kỉ nguyên sản xuất cơ khí, cơ giới hóa vì: 

 - Là nguồn động lực mới, làm giảm sức lao động cơ bắp của con người.

 - Làm cho năng suất lao động tăng, thay đổi bộ mặt kinh tế Anh và châu Âu.

II. Cách mạng công nghiệp lần thứ hai

1. Bối cảnh lịch sử

Câu 1: Trình bày những nét chính về bối cảnh lịch sử diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai. 

Trả lời:

Những nét chính về bối cảnh lịch sử diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai: 

   Phát triển vượt bậc trên cơ sở ứng dụng các thành tựu trong cuộc cách mạng khoa học – kỹ thuật lần thứ hai, trong đó nền tảng tư duy khoa học có những thay đổi căn bản liên quan đến những phát minh khoa học vĩ đại như phát minh ra điện tử, sóng vô tuyến điện và chất phóng xạ, các sáng chế động cơ điện.

   Các phương tiện truyền thông như điện tín và điện thoại ra đời vào năm 1880, Liên lạc bằng điện thoại ngay lập tức được ứng dụng trên khắp thế giới, Đầu thế kỷ XX hình thành một lĩnh vực kỹ thuật điện mới là điện tử học và ngành công nghiệp điện tử ra đời, mở đầu kỷ nguyên điện khí hóa, thúc đây sự phát triển các ngành công nghiệp khác như luyện kim, chế tạo máy, đóng tàu, công nghiệp quân sự; giao thông vận tải, công nghiệp hóa chất. Trong lĩnh vực kỹ thuật quân sự diễn ra cuộc cách mạng cơ hóa và tự động hóa vũ khí trang bị mà điển hình là các phương tiện chiến tranh được sử dụng trong Chiền tranh thế giới thứ nhất.

2. Thành tựu tiêu biểu

Câu 1: Nêu thành tựu tiêu biểu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai. 

Trả lời:

Thành tựu tiêu biểu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai: 

• Năm 1832, Pi-xi đã chế tạo ra máy phát điện đầu tiên dựa trên nguyên lí Pha-ra-đây. 
• Năm 1876, A-lếch-xan-đơ Ben phát minh ra đầu tiên. 
• Năm 1885, sử dụng dầu mỏ làm nhiên liệu thay cho khí than. 
• Năm 1889, Giô-dép Đây phát minh ra động cơ đốt trong, trở thành nguồn năng lượng của người nghèo. 
• Năm 1897, sự ra đời thuyết Điện tử của Tôm-xơn mở ra khả năng ứng dụng nguồn năng lượng mới vào sản xuất. 
• Năm 1908, xe ô tô mẫu T ra đời và sau đó phổ biến ở nhiều nước Châu Âu - Mỹ. 
• Năm 1913, tuốc bin hơi nước ra đời, giúp cung cấp nguồn điện năng mạnh và chi phí thấp hơn trước.

III. Ý nghĩa và tác động của cách mạng công nghiệp thời cận đại

Câu 1: Trình bày ý nghĩa của cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. 

Trả lời:

Ý nghĩa của cách mạng công nghiệp thời kì cận đại: 

 - Là nguồn động lực mới sản xuất lớn bằng máy móc đã giải phóng sức lao động, thay đổi cách thức lao động của con người. 

 - Thúc đẩy quá trình thị trường hóa nền kinh tế thế giới và xã hội hóa hoạt động sản xuất, góp phần đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của con người. 

Câu 2: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại đã tác động đến các lĩnh vực xã hội và văn hóa như thế nào?

Trả lời:

Tác động của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại đến các lĩnh vực xã hội và văn hóa:

- Xã hội: 

• Thúc đẩy quá trình đô thị hóa dẫn đến sự ra đời của nhiều đô thị quy mô lớn. 
• Dân số tăng nhanh, cơ cấu xã hội thay đổi, hình thành hai giai cấp cơ bản là tư sản và vô sản. 
• Sự bóc lột của giai cấp vô sản, tạo ra những tiền đề cho cách mạng xã hội chủ nghĩa.

- Văn hóa: 

• Thúc đẩy quan hệ quốc tế, giao lưu và kết nối văn hóa toàn cầu. 
• Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân ở các nước tư bản, đời sống văn hóa phong phú, đa dạng, hiện đại với sự xuất hiện của điện ảnh, điện thoại. 
• Hình thành một lối sống, tác phong công nghiệp gắn với quá trình công nghiệp hóa. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Theo em, động lực chính của hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại là gì?

Trả lời:

Động lực chính của hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại là sự phát triển sản xuất hàng hóa của các ngành công nghiệp.

 - Động lực của Cách mạng công nghiệp lần 1 là sản xuất hàng hóa. 

 - Động lực của Cách mạng công nghiệp lần 2 chủ yếu là động cơ đốt trong và máy móc sử dụng điện.

Câu 2: Em hãy chọn và kể tên một số thành tựu cách mạng công nghiệp thời kì cận đại có ảnh hưởng đến lịch sử văn minh thế giới. Giải thích lí do lựa chọn của em. 

Trả lời:

Một số thành tựu cách mạng công nghiệp thời kì cận đại có ảnh hưởng đến lịch sử văn minh thế giới:

 - Điện thoại: Năm 1876, Alexander Graham Bell, đã phát minh ra một thiết bị gọi là "điện thoại". Những thí nghiệm của ông với âm thanh, để làm cho người điếc giao tiếp, dẫn đến việc phát minh ra điện thoại. Cho đến ngày nay, ngành công nghiệp điện thoại sống trong kỷ nguyên của điện thoại di động, một cuộc cách mạng trong hệ thống truyền thông quốc tế.

 - Máy phát điện một chiều hay Đi-a-mô: máy phát điện tạo ra dòng điện một chiều bằng cách sử dụng hệ thống cổ góp. Máy phát điện một chiều là máy phát điện đầu tiên có khả năng cung cấp năng lượng cho công nghiệp và là nguyên lý nền tảng cho nhiều thiết bị chuyển đổi năng lượng điện khác sau này, bao gồm động cơ điện, máy phát điện xoay chiều và bộ chuyển đổi quay. Sau đó máy phát điện đơn giản thống trị sản xuất điện quy mô lớn, vì lý do hiệu quả, độ tin cậy và chi phí.

VẬN DỤNG

Câu 1: Có ý kiến cho rằng "Sự ra đời của máy bay trong Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã thúc đẩy kết nối mạnh mẽ các quốc gia trên thế giới". Em hãy chứng minh nhận định trên. 

Trả lời:

"Sự ra đời của máy bay trong Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã thúc đẩy kết nối mạnh mẽ các quốc gia trên thế giới". 

• Thúc đẩy quan hệ quốc tế, giao lưu và kết nối văn hóa toàn cầu giữa các quốc gia trên thế giới. 
• Là một sự trợ giúp tuyệt vời cho mọi người và thế kỷ XX đã chứng kiến sự tăng trưởng có ảnh hưởng nhất trong giao thông vận tải toàn cầu, kết nối giao thương giữa các nước.

Câu 2: Em hãy chọn và phân tích một thành tựu văn minh trong hai cuộc cách mạnh công nghiệp thời kì cận đại.

Trả lời:

Tín hiệu xuyên Đại Tây Dương

 - Năm 1901, Marconi đã trình diễn tín hiệu xuyên Đại Tây Dương đầu tiên sử dụng mã Morse và điện báo không dây. Điện báo không dây được phát minh và sử dụng rộng rãi trên tàu để đọc tín hiệu, gửi và nhận tín hiệu tuyệt vời.

 - Trong năm 1912, con tàu Titanic nổi tiếng đã gửi một cuộc gọi đau khổ để giải cứu những con tàu gần đó bằng cách sử dụng tín hiệu xuyên Đại Tây Dương từ biển.

 - Năm 1906, tín hiệu giọng nói đầu tiên của con người được truyền qua các sóng vô tuyến sử dụng sóng Marconi.