Đáp án Lịch sử 10 chân trời sáng tạo Bài 12: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại

BÀI 12. CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP THỜI KÌ HIỆN ĐẠI

I. Cách mạng công nghiệp lần thứ ba

1. Bối cảnh lịch sử

Câu 1: Nêu bối cảnh lịch sử của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. 

Trả lời:

Bối cảnh lịch sử của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba: 

• Diễn ra trên cơ sở kế thừa hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại. Cuộc chiến tranh thế giới thứ hai và chiến tranh lạnh đã thúc đẩy sự ra đời nhiều phát minh, thành tựu khoa học mới. 
• Từ sau nửa thế kỉ XX, những nguồn năng lượng, vật liệu có sẵn trong tự nhiên đang dần cạn kiệt; vấn đề biến đổi khí hậu khiến nhân loại phải đối mặt với sự thay đổi về nhiệt độ, phá vỡ cân bằng các hệ sinh thái, đe dọa sự tồn tại của con người. Sự cần thiết phải có những công nghệ mới, an toàn và bền vững ngày càng trở nên cấp thiết. 

2. Thành tựu tiêu biểu

Câu 1: Trình bày những thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba. 

Trả lời:

Những thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ ba:

 - Khoa học: các nhà khoa học có nhiều thành tựu lớn trong lĩnh vực toán học, vật lí, hóa học, sinh học như sinh sản vô tính, giải mã AND, thuyết tương đối,…

 - Nhiều phát minh về công cụ sản xuất mới: hệ thống máy móc, thiết bị điện tử, CNTT,.... CNTT phát triển mạnh, hình thành mạng máy tính toàn cầu.

 - Những vật liệu mới, những nguồn năng lượng mới phong phú, vô tận được sử dụng rộng rãi. 

 - Giao thông, vận tải, thông tin liên lạc và chinh phục vũ trụ có nhiều tiến bộ thần kì: máy bay siêu âm, tàu hỏa siêu tốc, phương tiện thông tin liên lạc,....

 - Có những tiến bộ nhảy vọt trong phương pháp lai tạo giống, chống sâu bệnh. 

Câu 2: Trong cách mạng công nghiệp lần thứ ba, thành tựu nào có vai trò then chốt? Vì sao?

Trả lời:

Trong cách mạng công nghiệp lần thứ ba, thành tựu có vai trò then chốt là CNTT.

=> Công nghệ mạng In-tơ-nét, đã làm biến đổi sâu sắc toàn bộ diện mạo  của đời sống xã hội cũng như nền kinh tế toàn cầu, tạo cơ sở cho sự phát triển FIR vào giữa thập kỷ thứ hai của thế kỷ XXI trong đó không chỉ máy tính điện tử kết nối thành mạng mà gần như tất cả các lĩnh vực hoạt động của con người các dây chuyền sản xuất; nghiên cứu khoa học, giáo dục, y tế, dịch vụ, giải trí…đều được liên kết thành “mạng thông minh” mở ra kỷ nguyên mạng In-tơ-nét kết nối vạn vật.

II. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư

1. Bối cảnh lịch sử

Câu 1: Trình bày những nét chính về bối cảnh lịch sử của cách mạng công nghiệp lần thứ tư. 

Trả lời:

Những nét chính về bối cảnh lịch sử của cách mạng công nghiệp lần thứ tư:

• Có động lực từ ba cuộc cách mạng công nghiệp trước đó. 
• Quá trình toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, thúc đẩy hợp tác cùng phát triển giữa các quốc gia trên toàn thế giới, góp phần thay đổi đời sống vật chất và tinh thần của người dân. 
• Thế giới phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề toàn cầu như ô nhiễm môi trường, bùng nổ dân số, dịch bệnh,...cùng với các vấn đề an ninh phi truyền thống.

2. Thành tựu tiêu biểu

Câu 1: Trong các thành tựu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, em ấn tượng với thành tựu nào. Vì sao?

Trả lời:

Trong các thành tựu của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, em ấn tượng với thành tựu trí tuệ nhân tạo (AI).

  Cả nhân loại đang bước sang một kỷ nguyên mới với tốc độ phát triển nhanh đến chóng mặt nhờ vào AI. Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) là sự hiện thực hoá các khả năng của con người như nhìn, nghe, ra quyết định, di chuyển và học hỏi vào máy tính. Nói cách khác, AI là sự kết hợp của thuật toán, dữ liệu lớn và sức mạnh tính toán. Đây là ba thành phần chính cho phép chúng ta xây dựng trí thông minh nhân tạo hoàn chỉnh. 

  Trí tuệ nhân tạo đã trở thành cầu nối cho nhiều lĩnh vực từ kỹ thuật số, vật lý đến công nghệ sinh học. Thiết bị, máy móc sử dụng Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) có thể hiện diện ở khắp nơi trong cuộc sống. Như Amazon phân phối hàng tỷ sản phẩm bằng cách sử dụng công nghệ tự động hóa tiên tiến, machine learning và AI, và robot,… giúp nâng cao tối đa hiệu suất, giảm tối đa nhân sự là người thật khi thay thế vào đó là công nghệ tự động hóa với nhân công là những robot. 

III. Ý nghĩa và tác động của cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại

Câu 1: Em hãy cho biết, khi trí tuệ nhân tạo phát triển, máy móc có thể hoàn toàn thay thế con người hay không? Vì sao?

Trả lời:

Khi trí tuệ nhân tạo phát triển, máy móc vẫn không thể hoàn toàn thay thế con người.

* Giải thích: 

• Trí tuệ nhân tạo là loại trí tuệ không có tư duy. Chính vì không có tư duy nên nó không có mục đích của riêng chúng và nó chỉ có một mục đích duy nhất do người tạo ra nó ban cho nó. 
• Con người còn hơn máy móc ở khả năng nhận thức, là người tạo ra trí tuệ nhân tạo, vì vậy vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn trí tuệ con người trong mọi lĩnh vực được.

Câu 2: Hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế và xã hội thế giới?

Trả lời:

 Ảnh hưởng của hai cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại đến sự phát triển kinh tế và xã hội thế giới:

- Kinh tế:

• Làm thay đổi vị trí, cơ cấu các ngành sản xuất và các vùng kinh tế, làm xuất hiện các ngành công nghiệp mới.  => bước nhảy vọt chưa từng có của lực lượng sản xuất và năng suất lao động
• Lao động trí tuệ trở thành yếu tố quan trọng nhất trong sản xuất, là động lực chủ yếu tạo nên sự phát triển. => thế giới kết nối, hình thành các mối quan hệ cộng tác, các hình thức hợp tác mới.

- Xã hội: 

• Sự phân công lao động và chuyên môn hóa ngày càng sâu sắc. => Các ngành sản xuất phi vật chất ngày càng được nâng cao, với nội dung, tính chất và hình thức lao động hoàn toàn khác biệt, làm thay đổi cách nghĩ, lối sống, phương thức làm việc và quan hệ của con người trong xã hội. 
• Tuy nhiên, tình trạng thất nghiệp trên toàn cầu gia tăng, dẫn đến nguy cơ bất ổn về chính trị và xã hội. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Theo em, động lực chính của các cuộc cách mạng công nghiệp là gì?

Trả lời:

Theo em, động lực chính của các cuộc cách mạng công nghiệp là:

- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất: là giai đoạn quá độ từ nền sản xuất nông nghiệp sang nền sản xuất cơ giới trên cơ sở khoa học, là sự chiến thắng của các quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, còn tiền đề khoa học là việc tạo ra nền khoa học mới, có tính thực nghiệm nhờ cuộc cách mạng trong khoa học vào thế kỷ XVII.

- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 2: chuyển sang sản xuất trên cơ sở điện - cơ khí và sang giai đoạn tự động hóa cục bộ trong sản xuất, tạo ra các ngành mới trên cơ sở khoa học thuần túy, biến khoa học thành một ngành lao động đặc biệt.

- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3: tiết kiệm các tài nguyên thiên nhiên và các nguồn lực xã hội, cho phép chi phí tương đối ít hơn các phương tiện sản xuất để tạo ra cùng một khối lượng hàng hóa tiêu dùng.

- Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4: kết nối các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sự hội tụ kỹ thuật số giữa Công nghiệp, Kinh doanh, chức năng và quy trình bên trong.

Câu 2: Em hãy lựa chọn và kể tên một số thành tựu cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại có ảnh hưởng lớn đối với sự phát triển văn minh thế giới. Giải thích lí do lựa chọn của em. 

Trả lời:

Kể tên một số thành tựu cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại có ảnh hưởng lớn đối với sự phát triển văn minh thế giới:

Công nghệ AI (Artificial Intelligence):

  Cả nhân loại đang bước sang một kỷ nguyên mới với tốc độ phát triển nhanh đến chóng mặt nhờ vào AI. Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) là sự hiện thực hoá các khả năng của con người như nhìn, nghe, ra quyết định, di chuyển và học hỏi vào máy tính. Nói cách khác, AI là sự kết hợp của thuật toán, dữ liệu lớn và sức mạnh tính toán. Đây là ba thành phần chính cho phép chúng ta xây dựng trí thông minh nhân tạo hoàn chỉnh. 

  Trí tuệ nhân tạo đã trở thành cầu nối cho nhiều lĩnh vực từ kỹ thuật số, vật lý đến công nghệ sinh học. Thiết bị, máy móc sử dụng Trí Tuệ Nhân Tạo (AI) có thể hiện diện ở khắp nơi trong cuộc sống. Như Amazon phân phối hàng tỷ sản phẩm bằng cách sử dụng công nghệ tự động hóa tiên tiến, machine learning và AI, và robot,… giúp nâng cao tối đa hiệu suất, giảm tối đa nhân sự là người thật khi thay thế vào đó là công nghệ tự động hóa với nhân công là những robot. 

Dữ liệu lớn Big Data:

  Trong thời buổi hiện nay, data được xem như một dạng tài nguyên quý báu không kém gì vàng, bạc cả. Thử lấy ví dụ giữa việc bạn nắm trong tay một danh sách các “đại gia” đang có nhu cầu tậu xe, so với việc bạn vô tình nhặt được một viên kim cương. Thì cả hai trường hợp này đều có khả năng giúp bạn kiếm được tiền – tức đem lại lợi nhuận. Đặc biệt hơn, big data còn đóng vai trò rất lớn trong việc đưa các chỉ số. Ví dụ nắm trong tay tất cả các bức ảnh mà chị em phụ nữ check in trên mạng xã hội, mình có thể phân tích và đưa ra xu hướng thời trang hiện tại, cũng như có thể dự đoán xu hướng sắp tới. Nhờ đó mà mình biết rằng nên nhập mẫu thời trang nào về bán sẽ nhận được nhiều sự quan tâm nhất. Big data cũng có vai trò lớn trong việc phát triển AI (trí tuệ nhân tạo), bởi một trong số những yếu tố quyết định AI có thông minh hay không chính là nằm ở tập dữ liệu mà chúng ta cho nó học.

VẬN DỤNG

Câu 1: Những thành tựu của hai cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư tác động như thế nào đến cuộc sống và học tập của em? Hãy nêu ví dụ để chứng minh.

Trả lời:

 Ảnh hưởng của những thành tựu của hai cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba và lần thứ tư tác động đến cuộc sống và học tập của em:

- Trong cuộc sống: 

• Tiếp cận được nhanh chóng với sự thay đổi trên toàn thế giới.
• Nhịp độ sống nhanh hơn, có thể thực hiện giao tiếp bằng nhiều cách thông qua mạng internet. 
• Các thành tựu công nghệ bỏ bớt đi những sự rườm rà, giao tiếp, ứng xử nhanh hơn.

- Trong học tập:

• Dễ dàng tìm kiếm, sưu tầm thông tin, hình ảnh nhanh hơn.
• Có kho tư liệu vô cùng đa dạng, phong phú từ internet.

* Ví dụ: Em dùng các mạng xã hội như zalo, viber, sky, instagram, facebook... để giao tiếp với mọi người mà không cần gặp mặt trực tiếp.

Câu 2: Trong Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng 4.0), người máy và trí tuệ nhân tạo có thể thay thế con người trong nhiều hoạt động sẽ tác động như thế nào đến việc lựa chọn nghề nghiệp của em trong tương lai?

Trả lời:

Trong Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (Cách mạng 4.0), tác động của người máy và trí tuệ nhân tạo có thể thay thế con người trong nhiều hoạt động đến việc lựa chọn nghề nghiệp của em trong tương lai:

 - Những công việc không đòi hỏi tư duy logic quá nhiều có thể sử dụng công cụ máy móc hoặc robot để thay thế nhân lực. => Nhiều ngành nghề giảm nguồn nhân lực

 - Ứng dụng các tiến bộ công nghệ không hoàn toàn lấy đi công việc của con người, mà thực tế còn tạo ra nhiều công việc khác với cấp độ cao hơn, đòi hỏi con người phải học hỏi và tiếp thu những kiến thức mới.  => Tiếp cận các công việc liên quan đến quản lý con người, ý tưởng sáng tạo và có tính tương tác về mặt cảm xúc, xã hội cao sẽ không dễ bị đào thải trong tương lai: quản lý và phân tích dữ liệu, Trí tuệ nhân tạo, ứng dụng IoT, công nghệ thông tin, kinh tế và quản trị kinh doanh số như Fintech, EduTech, …, và thiết kế vật liệu mới.