Đáp án Lịch sử 12 kết nối Bài 3: Trật tự thế giới sau Chiến tranh lạnh

BÀI 3. TRẬT TỰ THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH

Khởi động: Sự kiện Bức tường Béc-lin sụp đổ (11 - 1989) là một trong những biểu tượng cho sự kết thúc của Chiến tranh lạnh. Chiến tranh lạnh kết thúc đã mở ra những xu thế phát triển mới của thế giới. Đó là những xu thế nào? Vì sao xu thế đa cực trở thành xu hướng chính trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh? Hãy chia sẻ những điều em biết về trật tự thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Hướng dẫn chi tiết:

Sau Chiến tranh Lạnh, thế giới đã chứng kiến nhiều xu hướng phát triển mới trong quan hệ quốc tế.

Xu hướng phát triển dựa trên kinh tế: Trọng tâm của quan hệ quốc tế dần chuyển từ đối đầu quân sự sang phát triển kinh tế. Kinh tế trở thành một lực lượng quan trọng để thúc đẩy hợp tác và cạnh tranh giữa các quốc gia. Thế giới đã chứng kiến sự gia tăng của sự toàn cầu hóa kinh tế, với sự tăng trưởng mạnh mẽ của thương mại quốc tế, đầu tư trực tiếp nước ngoài và sự liên kết kinh tế sâu rộng.

Xu hướng toàn cầu hóa: Sự phát triển của các phương tiện truyền thông, công nghệ thông tin và giao thông vận tải đã tạo ra một môi trường toàn cầu hơn cho quan hệ quốc tế. Sự liên kết và phụ thuộc ngày càng tăng giữa các quốc gia, với sự tăng cường của quan hệ đa phương và các hiệp định thương mại và đầu tư quốc tế.

Xu hướng đối thoại và hợp tác: Trong bối cảnh đa trung tâm hóa quyền lực, các quốc gia đã nhận ra tầm quan trọng của đối thoại và hợp tác để giải quyết các vấn đề toàn cầu chung. Các cơ chế hợp tác đa phương như Liên hợp quốc, G20, ASEAN và các liên minh khu vực khác đã trở thành nền tảng cho việc thảo luận, đàm phán và giải quyết xung đột.

Xu hướng đa cực: Sự suy yếu của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta đã tạo điều kiện cho sự xuất hiện của quyền lực đa trung tâm trong quan hệ quốc tế. Các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, EU và các liên minh khu vực khác đã trở nên quan trọng hơn và có ảnh hưởng đến cấu trúc quyền lực toàn cầu. Việc tăng cường quan hệ đối tác và liên minh khu vực cũng cung cấp một môi trường linh hoạt và đa dạng hơn cho hợp tác quốc tế.

1. CÁC XU THẾ PHÁT TRIỂN CHÍNH CỦA THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH.

Câu hỏi: Hãy nêu những xu thế phát triển chính của thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Hướng dẫn chi tiết:

- Xu thế phát triển lấy kinh tế làm trọng tâm: Sau Chiến tranh lạnh, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều điều chỉnh chiến lược phát triển tập trung vào kinh tế, nhằm tăng cường sức mạnh, tiềm lực quốc gia, đồng thời nâng cao đời sống người dân.

- Xu thế toàn cầu hoá: Sự kết thúc của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta và Chiến tranh lạnh, cùng với sự phát triển của cách mạng khoa học - công nghệ đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình toàn cầu hoá. 

- Xu thế đối thoại, hợp tác trong quan hệ quốc tế: Nhu cầu ổn định để phát triển kinh tế, đặc biệt là xu thế toàn cầu hoá đã thúc đẩy xu thế đối thoại, cùng hợp tác, thay cho xu thế đối đầu giữa các nước có chế độ chính trị khác nhau trong quan hệ quốc tế. 

2. XU THẾ ĐA CỰC TRONG QUAN HỆ QUỐC TẾ.

Câu hỏi: Trình bày khái niệm đa cực trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh. 

Hướng dẫn chi tiết:

Đa cực chỉ một trật tự thế giới có sự tham gia của các quốc gia, các trung tâm khác nhau, trong đó không một quốc gia nào có quyền lực áp đảo đối với các quốc gia khác, cũng như chi phối sự phát triển của thế giới. 

Câu hỏi: Nêu những nét chính về xu thế đa cực trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh.

Hướng dẫn chi tiết:

Xu thế đa cực trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh là một trong những đặc trưng quan trọng của thế giới hiện đại. Dưới đây là những nét chính về xu thế đa cực trong quan hệ quốc tế:

Sự mất cân bằng quyền lực: Xu thế đa cực đặc trưng bởi sự tồn tại của một số quốc gia có quyền lực chi phối và tác động đáng kể trong hệ thống quốc tế. Các quốc gia như Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nga, Liên minh châu Âu và Nhật Bản được xem là các quốc gia có ảnh hưởng quốc tế lớn.

Cạnh tranh và đối đầu: Với sự hiện diện của nhiều quốc gia có quyền lực, xu thế đa cực tạo ra một môi trường cạnh tranh và đối đầu giữa các quốc gia. Các cuộc cạnh tranh về kinh tế, quân sự, văn hóa và công nghệ đã trở thành những yếu tố quan trọng trong quan hệ quốc tế.

Hợp tác và liên minh linh hoạt: Xu thế đa cực không chỉ tạo ra cạnh tranh mà còn khuyến khích sự hợp tác và liên minh linh hoạt giữa các quốc gia. Các quốc gia có thể hình thành các liên minh tạm thời hoặc đàm phán các thỏa thuận song phương để đạt được lợi ích chung.

Đa dạng hóa kinh tế: Xu thế đa cực đã thúc đẩy quá trình đa dạng hóa kinh tế, trong đó các quốc gia tìm kiếm các mối quan hệ thương mại và đầu tư với nhiều đối tác khác nhau. Điều này đã dẫn đến việc phát triển các mô hình kinh tế toàn cầu mới, chẳng hạn như mạng lưới sản xuất toàn cầu và chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thách thức cho quy tắc và hệ thống quốc tế: Với sự đa cực và mất cân bằng quyền lực, xu thế đa cực đã đặt ra thách thức cho quy tắc và hệ thống quốc tế hiện tại. Các quốc gia đang đấu tranh để thiết lập và thúc đẩy quy tắc và cơ chế quản lý mới để đáp ứng các thách thức toàn cầu.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lập bảng tóm tắt các xu thế phát triển chính của thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Hướng dẫn chi tiết: