BÀI 15. NƯỚC ĐẠI NGU THỜI HỒ (1400- 1407)

1. Sự thành lập nhà Hồ

Câu 1: Hãy cho biết nhà Hồ được thành lập như thế nào.

Trả lời:

Sự thành lập nhà Hồ:

• Nửa sau thế kỉ XIV: nhà Trần ngày càng suy yếu.
• Tầng lớp quý tộc ăn chơi, hưởng lạc.
• Khởi nghĩa nông dân và nô tì nổ ra ở nhiều nơi.
• Chăm-pa liên tục tấn công ra Thăng Long.

=> Hồ Quý Ly dần thâu tóm quyền lực.

• Năm 1397: Hồ Quý Ly ép vua Trần dời đô vào Thanh Hoá.
• Năm 1400: ông buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ, đặt tên nước là Đại Ngu.

2. Một số nội dung và tác động của những cải cách của Hồ Quý Ly

Câu 1: Trình bày những nét chính về cải cách của Hồ Quý Ly trên các lĩnh vực và tác động của những cải cách đó đối với xã hội.

Trả lời:

Những nét chính về cải cách của Hồ Quý Ly trên các lĩnh vực:

• Chính trị, quân sự:
• Tiến hành các biện pháp để củng cố chế độ quân chủ tập quyền: cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương,...
• Tăng cường xây dựng lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành luỹ,...
• Chế tạo súng thần cơ, đóng thuyền chiến,...
• Văn hoá, giáo dục:
• Cải cách chế độ học tập và thi cử.
• Đề cao văn hoá dân tộc, khuyến khích sử dụng chữ Nôm để dịch sách, dạy học, sáng tác văn chương,...

Tác động của những cải cách đó đối với xã hội:

• Củng cố quyền lực của chính quyền trung ương, giảm bớt thể lực của tầng lớp quý tộc.
• Tăng cường tiềm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hoá dân tộc.
• Tuy nhiên, cải cách còn chưa triệt để, kết quả thực tế còn hạn chế.

3. Kháng chiến chống quân Minh của nhà Hồ

Câu 1: Mô tả những nét chính của công cuộc kháng chiến chống quân Minh.

Trả lời:

• Cuối năm 1406: nhà Minh lấy cớ Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, tiến hành xâm lược Đại Ngu.
• Cuối 1/1407: quân Minh chiếm được thành Đa Bang và Đông Đô, nhà Hồ rút về cố thủ ở Tây Đô.
• 6/1407: cuộc kháng chiến của nhà Hồ thất bại.

Câu 2: Khai thác tư liệu 1, 2 và thông tin trong mục, hãy giải thích vì sao cuộc kháng chiến chống Minh của nhà Hồ thất bại nhanh chóng.

Trả lời:

• Nhà Hồ không được lòng dân: do cướp ngôi của nhà Trần và những hạn chế trong các chính sách cải cách của Hồ Quý Ly làm đông đảo quần chúng nhân dân thiếu tin tưởng → Không ủng hộ nhà Hồ trong cuộc kháng chiến chống quân Minh.
• Đường lối kháng chiến sai lầm:
• Không đoàn kết được lực lượng toàn dân mà chỉ chiến đấu đơn độc.
• Nhà Hồ quá chú trọng vào việc xây dựng phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy → Trở nên bị động, chỉ có thể phòng ngự khi bị quân Minh tấn công.

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

Câu 1: Lập bảng hệ thống (hoặc sơ đồ tư duy) về nội dung chủ yếu trong cải cách của Hồ Quý Ly. Từ đó hãy chỉ ra những mặt tích cực và hạn chế của những cải cách đó.

Trả lời:

Mặt tích cực và hạn chế của những cải cách đó:

• Tích cực:
• Đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng.
• Củng cố quyền lực của chính quyền trung ương, giảm bớt thế lực của tầng lớp quý tộc.
• Tăng cường tiềm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hoá dân tộc.
• Cải cách văn hóa, giáo dục, quân sự có nhiều tiến bộ, góp phần làm ổn định tình hình đất nước.
• Hạn chế:
• Một số chính sách chưa triệt để: nô tì chưa được giải phóng thân phận, chưa phù hợp với tình hình thực tế của đất nước.
• Chưa giải quyết được những yêu cầu bức thiết của cuộc sống đông đảo nhân dân.

Câu 2: Theo em, đường lối kháng chiến của nhà Hồ chống lại quân Minh có gì khác so với đường lối kháng chiến của nhà Trân trong ba lần chống quân Mông - Nguyên.

Trả lời:

Sự khác nhau trong đường lối kháng chiến của nhà Hồ chống lại quân Minh với đường lối kháng chiến của nhà Trân trong ba lần chống quân Mông - Nguyên:

• Nhà Trần:
• Tiến hành kháng chiến dựa vào sức dân, đoàn kết, huy động sức mạnh toàn dân đánh giặc: “lấy ít đánh nhiều, lấy yếu đánh mạnh”, thực hiện kế sách “vườn không nhà trống”.
• Vừa đánh cản giặc, vừa rút lui để bảo toàn lực lượng, buộc giặc phải đánh theo cách đánh của ta.
• Nhà Hồ: dựa vào lực lượng quân đội, không dựa vào dân, không đoàn kết huy động được toàn dân đánh giặc và chiến đấu đơn độc.

Câu 3: Từ sự thất bại của cuộc kháng chiến chống Minh của nhà Hồ đã để lại bài học kinh nghiệm gì cho công cuộc đấu tranh chống ngoại xâm bảo vệ tổ quốc?

Trả lời:

• Phải không ngừng củng cố khối đại đoàn kết dân tộc.
• Cố gắng phát huy sức mạnh toàn dân, dựa vào sức dân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.