BÀI 10. ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH VÀ TIỀN LÊ (968- 1009)

1. Công cuộc xây dựng chính quyền và bảo vệ đất nước

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục, em hãy vẽ sơ đồ tổ chức chính quyền thời Đinh và rút ra nhận xét.

Trả lời:

Sơ đồ tổ chức chính quyền thời Đinh:

Nhận xét: Nhà Đinh đã bước đầu xây dựng được bộ máy nhà nước quân chủ sơ khai, kiện toàn hơn so với thời kì trước đó.

Câu 2: Hãy trình bày những nét chính về cuộc kháng chién chống Tống năm 981 trên lược đồ.

Trả lời:

Những nét chính về cuộc kháng chién chống Tống năm 981:

• Quân Tống tiến đánh Đại Cồ Việt theo hai đường thuỷ, bộ.
• Nhiều trận chiến ác liệt diễn ra ở Lục Đầu Giang, Bạch Đằng, Tây Kết,...
• Quân giặc bị tổn thất nặng nề, tướng Hầu Nhân Bảo tử trận => Quân Tống đại bại, buộc phải rút về nước.

Câu 3: Nêu những nét chính về tổ chức chính quyền thời Tiền Lê.

Trả lời:

Những nét chính về tổ chức chính quyền thời Tiền Lê:

• Chính quyền trung ương:
• Vua đứng đầu, nắm mọi quyền hành.
• Dưới vua có thái sư, đại sư và quan lại: quan văn, quan võ.
• Ở địa phương:
• Cả nước được chia thành 10 lộ.
• Dưới lộ là phủ, châu, giáp, đơn vị cấp cơ sở là xã.
• Quân đội gồm 2 bộ phận: cấm quân (bảo vệ vua và kinh thành) và quân đóng tại các địa phương.

2. Đời sống xã hội và văn hoá thời Đinh - Tiền Lê

Câu 1: Trình bày những nét chính về tình hình xã hội thời Đinh - Tiền Lê.

Trả lời:

• Chia thành hai bộ phận: thống trị và bị trị.
• Bộ phận thống trị gồm vua, quan.
• Bộ phận bị trị chủ yếu là người lao động (nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì).
• Nông dân có số lượng đông đảo nhất, cày cấy ruộng đất công làng xã.
• Nô tỉ có địa vị thấp kém nhất, số lượng không nhiều.

Câu 2: Đời sống văn hoá thời Đinh - Tiền Lê có điểm gì nổi bật?

Trả lời:

• Là người trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến, giúp nhân dân ta giành được thắng lợi.
• Ông được lòng người quy phục, quan lại đồng tình, góp phần phát huy sức mạnh đoàn kết chiến đấu chống giặc ngoại xâm của quân dân Đại Cồ Việt.

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

Câu 1. So sánh tổ chức chính quyền thời Đinh và Tiền Lê với thời Ngô.

Trả lời:

a/ Giống nhau:

+ Bộ máy nhà nước được tổ chức theo chế độ quân chủ chuyên chế trung ương tập quyền. Đứng đầu nhà nước là vua, nắm mọi quyền hành. 

+ Dưới vua là bộ máy quan lại phụ trách từng công việc.

+ Ở địa phương, vua cử những người thân cận trấn giữ những nơi hiểm yếu.

+ Chưa có luật pháp thành văn.

b/ Khác nhau:

- Tổ chức chính quyền nhà Ngô

+ Kinh đô ở Cổ Loa (Hà Nội).

+ Ở triều đình trung ương, dưới vua là các quan văn, quan võ.

+ Ở địa phương: đất nước được chia thành các châu.

+ Quân đội chưa được tổ chức quy củ.

=> Nhận xét: bộ máy nhà nước thời Ngô còn đơn giản, sơ khai.

- Tổ chức chính quyền nhà Đinh – Tiền Lê:

+ Kinh đô ở Hoa Lư (Ninh Bình)

+ Ở triều đình trung ương, dưới vua là các quan văn, quan võ và các cao tăng.

+ Ở địa phương: đất nước được chia thành các cấp: đạo/ lộ/ phủ/ châu, giáp, xã.

+ Quân đội được tổ chức thành: cấm quân và quân đóng ở các địa phương.

+ Định ra luật lệnh (năm 1002).

=> Nhận xét: bộ máy nhà nước đã có sự hoàn thiện hơn so với thời Ngô, nhưng vẫn còn đơn giản.

Câu 2: Em có nhận xét gì về vai trò của Lê Hoàn trong cuộc kháng chiến chống Tống năm 981?

Trả lời:

• Là người trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến, giúp nhân dân ta giành được thắng lợi.
• Ông được lòng người quy phục, quan lại đồng tình, góp phần phát huy sức mạnh đoàn kết chiến đấu chống giặc ngoại xâm của quân dân Đại Cồ Việt.

Câu 3: Giả sử em là Đinh Tiên Hoàng, em có chọn đặt kinh đô ở Hoa Lư không? Vì sao?

Trả lời:

Giả sử em là Đinh Tiên Hoàng, em sẽ chọn đặt kinh đô ở Hoa Lư vì đây là nơi núi non trùng điệp, địa hình hiểm trở.

=> Thuận lợi cho việc xây dựng căn cứ chiến đấu: sau lưng là rừng, trước là đồng bằng, xa nữa là biển...

=> Tạo thế phòng thủ tự nhiên.