BÀI 3. PHONG TRÀO VĂN HÓA PHỤC HƯNG VÀ CẢI CÁCH TÔN GIÁO

1. Những biến đổi về kinh tế- xã hội ở Tây Âu từ thế kỉ XIII đến thế kỉ XVI

Câu 1: Hãy chỉ ra những biến đổi quan trọng nhất về kinh tế - xã hội ở Tây Âu từ thế kỉ XIII đến thế kỉ XVI.

Trả lời:

• Sự ra đời và mở rộng của các công trường thủ công, công ty thương mại, đồn điền.
• Giai cấp tư sản ra đời, có thế lực kinh tế song không có địa vị xã hội tương xứng.
• Họ phản đối các giáo lí lỗi thời, chủ trương xây dựng một nền văn hóa mới đề cao giá trị con người và quyền tự do cá nhân, thúc đẩy khoa học - kỹ thuật, ... => Tạo điều kiện cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.

2. Phong trào văn hóa Phục hưng

a, Những thành tựu tiêu biểu

Câu 1: Hãy trình bày một số thành tựu tiêu biểu của phong trào Văn hóa Phục hưng.

Trả lời:

• Văn học: khắc họa bức tranh hiện thực về xã hội Tây Âu, đồng thời thể hiện thái độ châm biếm toàn bộ xã hội phong kiến và thể hiện khát vọng mãnh liệt về sự công bằng, bác ái.
• M. Xéc-van-tét: nhà văn lớn của Tây Ban Nha với tác phẩm Đôn Ki-hô-tê.
• W. Sếch-xpía: nhà viết kịch vĩ đại thời kì Phục hưng với nhiều vở kịch nổi tiếng (Rô-mê-ô và Giu-li-ét, Hăm-lét,...).
• Hội họa: thể hiện sinh động nội tâm nhân vật.
• Lê-ô-na đơ Vanh-xi: hoạ sĩ thiên tài với nhiều kiệt tác cho nhân loại (Bữa tiệc cuối cùng, Nàng La Giô-công-đơ,...).
• Điêu khắc, kiến trúc: phản ánh sự phục hồi cổ điển. 
• Mi-ken-lăng-giơ: danh hoạ, nhà điêu khắc, kiến trúc nổi tiếng với nhiều tác phẩm (Sáng tạo thể giới, Cuộc phán xét cuối cùng,...).
• Khoa học - kỹ thuật: 
• Xây dựng thành công lò gang nấu quặng: nấu được gang, luyện được thép.
• Cải tiến bánh xe nước cùng nhiều phát minh mới thúc đẩy công nghiệp.
• Ngành giải phẫu có nhiều bước tiến mới => Đánh một đòn mạnh mẽ vào chủ nghĩa duy tâm.
• Thời Phục hưng đã xuất hiện các nhà khoa học dũng cảm chống lại những quan điểm sai lầm, bảo thủ của giáo hội Thiên chúa: Cô-péc-ních với thuyết mặt trời là trung tâm, G.Bru-nô, G.Ga-li-ê,...

Câu 2: Em ấn tượng với thành tựu nào nhất? Vì sao?

Trả lời:

Em ấn tượng nhất với "thuyết nhật tâm" của Cô-péc-ních, G. Bru-nô, G. Ga-li-lê.

• Những nghiên cứu của họ đã chứng minh rằng: Trái Đất hình tròn, Trái Đất quay quanh trục của nó và quay xung quanh mặt trời.

=> Đối lập hoàn toàn với quan điểm Trái Đất là trung tâm của giáo hội Thiên chúa.

=> Tạo cơ sở cho sự phát triển mạnh mẽ của ngành thiên văn học và những nghiên cứu ở các giai đoạn lịch sử tiếp theo.

• Mặc dù "thuyết nhật tâm" của Cô-péc-ních bị cấm lưu truyền, Ga-li-lê bị bỏ tù vì công bố học thuyết nhưng ông vẫn khẳng định “Dù sao Trái Đất vẫn quay”.

b, Ý nghĩa và tác động của phont trào văn hóa Phục hưng đối với xã hội Tây Âu

Câu 1: Tư liệu 1, 2 phản ánh quan điểm của các nhà Văn hóa Phục hưng về vấn đề gì?

Trả lời:

• Lên án gay gắt Giáo hội Thiên Chúa giáo và đả phá trật tự phong kiến.
• Văn hóa Phục hưng đề cao giá trị con người và tự do cá nhân, đề cao tinh thần dân tộc, đồng thời có nhiều đóng góp quan trọng đối với kho tàng văn hóa nhân loại.

Câu 2: Phong trào Văn hóa Phục hưng có ý nghĩa và tác động đến xã hội Tây Âu như thế nào?

Trả lời:

• Ý nghĩa:
• Là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hoá, tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến lỗi thời => Làm cơ sở cho các cuộc đấu tranh về chính trị.
• Là bước tiến lớn trong lịch sử văn minh Tây Âu, tạo ra những tiền đề văn hoá, tư tưởng và tôn giáo quan trọng, giúp giai cấp tư sản định hình nền văn hoá và tôn giáo mới của riêng mình.

• Tác động:
• Phát động quần chúng đấu tranh chống lại xã hội phong kiến.
• Mở đường cho sự phát triển cao hơn của văn hóa châu Âu và văn hóa nhân loại.

2. Phong trào cải cách tôn giáo.

Câu 1: Hãy giải thích vì sao xuất hiện phong trào Cải cách tôn giáo.

Trả lời:

Lí do xuất hiện phong trào Cải cách tôn giáo:

• Giai cấp phong kiến châu Âu lấy Thiên chúa giáo làm chỗ dựa, chi phối toàn bộ đời sống tinh thần của xã hội.
• Đầu thế kỉ XVI, Giáo hội Thiên Chúa giáo ngày càng có xu hướng cản trở sự phát triển của giai cấp tư sản. Giáo hoàng và giám mục quá quan tâm đến quyền lực và đặt ra nhiều lễ nghi tốn kém.
• Giai cấp tư sản coi Giáo hội là thế lực cản trở bước tiến của họ => Đòi hỏi sự thay đổi và “cải cách” tổ chức Giáo hội => Phong trào Cải cách tôn giáo xuất hiện.

Câu 2: Hãy trình bày những nội dung chính của phong trào Cải cách tôn giáo.

Trả lời:

Nội dung chính của phong trào Cải cách tôn giáo:

• Phê phán những hành vi không chuẩn mực của Giáo Hoàng.
• Chỉ trích mạnh mẽ những giáo lý giả dối của Giáo hội.
• Đòi bãi bỏ những hủ tục, lễ nghi phiền toái.
• Ủng hộ việc làm giàu của giai cấp tư sản.

Câu 3: Trình bày tác động của phong trào Cải cách tôn giáo đối với xã hội Tây Âu.

Trả lời:

Tác động của phong trào Cải cách tôn giáo đối với xã hội Tây Âu:

• Thiên chúa giáo phân hóa thành hai giáo phái: Cựu giáo (Thiên Chúa giáo) và Tân giáo cải cách.
• Làm bùng lên một cuộc đấu tranh rộng lớn ở Đức - cuộc Chiến tranh nông dân Đức.
• Là một trong những cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến đã suy tàn, mở đường cho nền văn hóa châu Âu phát triển cao hơn.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy lập và hoàn thành bảng theo mẫu dưới đây:

Trả lời:

Câu 2: Vẽ sơ đồ tư duy (hoặc lập bảng hệ thống) thể hiện những nét chính của Phong trào Cải cách tôn giáo (nguyên nhân, nội dung, tác động).

Trả lời:

Câu 3: Sưu tầm tư liệu từ Internet và sách, báo để giới thiệu (theo cách của em) về một công trình/tác phẩm/nhà văn hóa thời Phục hưng mà em ấn tượng nhất.

Trả lời:

• Là nhà văn vĩ đại nhất của Anh thời kì Phục hưng và nhà viết kịch đi trước thời đại.
• Được vinh danh là nhà thơ tiêu biểu của nước Anh - "Thi sĩ của dòng sông Avon".
• Các tác phẩm của W. Sếch-xpía, bao gồm cả tác phẩm hợp tác gồm 38 vở kịch, 154 bản sonnet, hai bản thơ tường thuật dài và vài bài thơ ngắn.
• Những vở kịch của ông đã được dịch ra thành rất nhiều ngôn ngữ lớn và được trình diễn nhiều hơn bất kì nhà viết kịch nào.
• Tác phẩm tiêu biểu: Rô-mê-ô và Giu-li-ét, Hăm-lét,...