BÀI 8

VIẾT: VIẾT BÀI NGHỊ LUẬN SO SÁNH, ĐÁNH GIÁ HAI TÁC PHẨM THƠ

1. Định hướng
2. Thực hành

2.1 Thực hành viết theo các bước:

Bài tập: Hãy so sánh và nêu nhận xét, đánh giá của em về hai đoạn thơ sau:

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi...

Thương nhau, chia củ sắn lùi

Bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng

Nhớ người mẹ nắng cháy lưng

Ðịu con lên rẫy bẻ từng bắp ngô

Nhớ sao lớp học i tờ

Ðồng khuya đuốc sáng những giờ liên hoan

Nhớ sao ngày tháng cơ quan

Gian nan đời vẫn ca vang núi đèo.

(Việt Bắc – Tố Hữu)

Đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ

Một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu

Một vết bùn khô trên mặt đá

Không có ai chia tay

Cũng nhớ một tiếng còi tàu.

Mẹ tôi thức khuya dậy sớm

Năm nay ngoài năm mươi tuổi

Chồng chết đã mười mấy năm

Thuở tôi mới đọc được i tờ

Mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần

Nước sông gạo chợ

(Bài thơ của một người yêu nước mình – Trần Vàng Sao)

Hướng dẫn chi tiết:

Hai phần thơ trên đều mang lại cho độc giả những trải nghiệm cảm xúc sâu sắc về tình yêu, sự nhớ nhung và kỷ niệm trong cuộc sống hàng ngày. Trong "Việt Bắc" của Tố Hữu, những khoảnh khắc giản dị như chia sẻ, chăm sóc và tha thứ được tạo hình qua hình ảnh của củ sắn, chăn sui và những người thân yêu trong những kỷ niệm đẹp. Tác giả thể hiện sự trân trọng đối với các giá trị truyền thống và tình cảm nhân văn trong dân tộc, sử dụng ngôn ngữ sinh động và giàu biểu cảm để gợi lại những kỷ niệm tuổi thơ và những thử thách trong cuộc sống.

Trong khi đó, "Bài thơ của một người yêu nước mình" của Trần Vàng Sao mang đến sự đau lòng và lưu luyến về quá khứ và người thân. Bức tranh về người mẹ già cô đơn vẫn sống với chí lí và tình yêu với con cái, thể hiện sự hy sinh và tình thương không bao giờ phai mờ. Tác giả sử dụng ngôn ngữ đơn giản nhưng chân thành và gần gũi để thể hiện sự nhớ nhung và quan tâm sâu sắc đối với mẹ, quê hương và những dấu ấn của tuổi thơ.

Cả hai phần thơ đều kết hợp hài hòa giữa thơ ca và tâm trạng con người, tạo nên những cảm xúc sâu lắng và tình cảm đong đầy, thể hiện sự quý trọng, yêu thương và nhớ nhung về quê hương và gia đình. Tuy nhiên, Tố Hữu mang lại cảm giác tĩnh lặng và hồn nhiên của tuổi thơ, trong khi Trần Vàng Sao thể hiện vẻ trí tuệ, sâu sắc và tận tụy đặc biệt đối với người thân và quê hương. Qua những bức tranh văn của họ, ta cảm nhận được vẻ đẹp của cuộc sống hàng ngày và những giá trị nhân văn, tình cảm và trách nhiệm đối với gia đình và đất nước. Với cách diễn đạt linh hoạt, cả hai phần thơ đều đi sâu vào lòng người, khơi gợi những cảm xúc và tâm trạng đặc biệt, khiến cho độc giả không thể không chạm đến những giá trị tinh thần và nhân văn cao quý.

.

1. Chuẩn bị
2. Tìm ý và lập dàn ý
3. Viết
4. Kiểm tra và chỉnh sửa

2.2 Rèn luyện kĩ năng viết: Thao tác so sánh thơ

1. Cách thức
2. Bài tập: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

[...] Có người còn cho tình yêu mới chính là mùa xuân. Xuân Diệu đã hơn một lần viết rằng:

Xuân của đất trời nay mới đến

Trong tôi xuân đã đến lâu rồi

Từ lúc yêu nhau hoa nở mãi

Trong vườn thơm ngát của hồn tôi.

(Nguyên đản)

Không mạnh mẽ và dạt dào như Xuân Diệu, nhưng thơ tỉnh Nguyễn Binh có cái sâu lắng, dịu dàng, bát ngát của làng quê. Nguyễn Bính đã có lần ao ước được kết duyên với người bạn thuở thiếu thời trong cảnh vườn xuân trắng xoá hoa cam rụng:

Như chuyện Tương Như và Trác Thị

Đưa nhau về ở đất Lâm Cùng

Vườn xuân trắng xoả hoa cam rụng

Tôi với em Nhi kết vợ chồng.

(Rượn và hoa)

Nhưng ước ao vẫn là ước ao. Chuyện tình duyên của Nguyễn Bính đều là chuyện không thành cả. Nên mùa xuân của thơ ông cũng là mùa “tính sổ" sự lỡ làng của tỉnh duyên. Trong Mưa xuân, tác giả kể chuyện hẹn hò của đôi trai gái đêm xuân nghe hát chèo. Nhưng chàng trai lỡ hẹn. Tiếng trống chèo càng náo nức bao nhiêu thì nỗi buồn bâng khuâng của cô gái càng thấm thía bấy nhiêu:

Chờ mãi anh sang anh chẳng sang

Thế mà hôm nọ hát bên làng

Năm tao bảy tuyết anh hò hẹn

Để cả mùa xuân cũng nhớ nhàng.

(Mưa xuân)

Cải giọng có chút hờn trách nhưng đầy thương cảm. Đó là giọng trách yêu, trách mà không nở giận. Đấy cũng là cái dôn hậu của tâm hồn người phụ nữ Việt Nam.".

(Lê Tiến Dũng, Những bài thơ xuân của Nguyễn Binh, in trong Nguyễn Bình – Nhà thơ chân quê, NXB Văn hoá – thông tin, ILà Nội, 2000)

- Nội dung và phạm vi so sánh trong đoạn văn trên là gì?

- Chỉ ra những câu văn nêu nhận xét, đánh giá của người viết.

Hướng dẫn chi tiết:

Cả hai đoạn thơ đều mô tả về cảnh sắc thiên nhiên mùa xuân và khung cảnh vui tươi của đôi trẻ. Trong một đoạn trích nhỏ từ bài thơ lớn, tác giả sử dụng biện pháp so sánh để nổi bật cá tính của mỗi nhân vật và rõ ràng các giọng điệu trong bài thơ. Nhờ vào đó, người đọc có cái nhìn chân thực hơn về mỗi nhân vật và khung cảnh mà tác giả muốn truyền đạt.

"Không mạnh mẽ và dạt dào như Xuân Diệu, thơ tình của Nguyễn Bính mang một sự sâu lắng, dịu dàng và bát ngát như làng quê. Giọng điệu của ông phản ánh sự trách yêu, có chút hờn trách nhưng tràn đầy thương cảm, không giận dữ. Điều này cũng thể hiện sự đôn hậu trong tâm hồn của phụ nữ Việt Nam