BÀI 30 - MÁU VÀ HỆ TUẦN HOÀN Ở NGƯỜI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Em hãy ngồi yên lặng, đặt ngón tay trỏ và ngón tay giữa lên cổ hoặc cổ tay (hình 30.1). Em cảm nhận được hiện tượng gì? Giải thích vì sao có hiện tượng đó.

Trả lời:

• Khi ngồi yên lặng, đặt ngón tay trỏ và ngón tay giữa lên cổ hoặc cổ tay, sẽ cảm nhận được hiện tượng mạch đập.
• Giải thích: Những vị trí cảm nhận được hiện tượng mạch đập là những vị trí có có động mạch nằm trên xương và dưới lớp da. Mạch đập không phải là do máu chảy tới nơi bắt mạch mà là do sóng rung động phát sinh ở động mạch chủ, khi tim co.

I. MÁU

1. Thành phần của máu

Câu hỏi 1. Quan sát hình 30.2, nêu một số đặc điểm cấu tạo và chức năng của các thành phần máu theo gợi ý bảng 30.1

Bảng 30.1

Trả lời:

Vận dụng 1. Người bị sốt xuất huyết có thể bị giảm tiểu cầu nghiêm trọng. Điều gì xảy ra nếu cơ thể thiếu tiểu cầu. 

Trả lời:

Nếu bị giảm tiểu cầu, sẽ có những đốm chảy máu trên da, các bộ phận khác trên cơ thể và thoát huyết tương. 

Sốt xuất huyết nặng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến phổi, gan hoặc tim. Huyết áp có thể giảm xuống mức nguy hiểm, gây sốc, trong một số trường hợp có thể gây tử vong.

2. Miễn dịch

Câu hỏi 2. Quan sát hình 30.3 và giải thích tại sao nói viêm là phản ứng miễn dịch.

Trả lời:

Viêm là phản ứng bảo vệ bình thường của cơ thể trước các tổn thương.

Viêm xảy ra khi các tế bào bạch cầu "chiến đấu" để bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng, ví dụ như nhiễm trùng vì vi khuẩn hoặc virus.

Viêm cũng có thể xảy ra khi cơ thể bị thương, ví dụ như bị căng cơ khi hoạt động thể thao, cơ bị đau, sưng và viêm.

Luyện tập 1. Theo em mụn trứng cá trên da có phải là phản ứng miễn dịch không? Vì sao?

Trả lời:

Nguyên nhân gây mụn trứng cá chính là do vi khuẩn, dầu và bụi bẩn làm tắc lỗ chân lông. Lượng dầu bị chặn lùi lại và hình thành nên mụn đầu trắng, nếu lỗ chân lông mở gặp không khí sẽ tạo nên mụn đầu đen, gây viêm và nhiễm trùng, sau đó hình thành nên mụn và nang. Do đó mụn trứng cá trên da là phản ứng miễn dịch

3. Nhóm máu và truyền máu

Câu hỏi 3. Quan sát hình 30.5 và cho biết tên các loại kháng nguyên kháng thể ở mỗi nhóm máu A, B, AB và O.

Trả lời:

Vận dụng 2. Nêu ý nghĩa thông tin về nhóm máu trong sổ khám sức khỏe.

Trả lời:

Từ thông tin nhóm máu những người bệnh cần được truyền máu thì sẽ được truyền loại máu phù hợp và an toàn.

II. HỆ TUẦN HOÀN

Câu hỏi 4. Quan sát hình 30.8

1. a) Nêu tên và chức năng các cơ quan của hệ tuần hoàn
2. b) Mô tả đường đi của máu trong hai vòng tuần hoàn: vòng tuần hoàn nhỏ (vòng tuần hoàn phổi) và vòng tuần hoàn lớn (vòng tuần hoàn cơ thể)

Trả lời:

1. a) Tên và chức năng các cơ quan của hệ tuần hoàn

• Tim: co bóp tạo lực đẩy máu đi qua các hệ mạch
• Hệ mạch: dẫn máu từ tim (tâm thất) tới các tế bào của cơ thể, rồi lại từ các tế bào trở về tim (tâm nhĩ).

1. b) Mô tả đường đi của máu trong hai vòng tuần hoàn:

Vòng tuần hoàn nhỏ (vòng tuần hoàn phổi): Từ tâm thất phải theo động mạch phổi đến 2 lá phổi, theo tĩnh mạch phổi về tâm nhĩ trái.

Vòng tuần hoàn lớn (vòng tuần hoàn cơ thể): Từ tâm thất trái theo động mạch chủ đến các tế bào rồi theo tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chủ dưới rồi về tâm nhĩ phải.

Câu hỏi 5. Nêu tên nguyên nhân của một số bệnh về máu và hệ tuần hoàn.

Trả lời:

III. PHÒNG BỆNH VỀ MÁU VÀ HỆ TUẦN HOÀN

Vận dụng 3: Những người thân trong gia đình em đã thực hiện được và chưa thực hiện được những biện pháp nào để trong phòng tránh các bệnh liên quan đến máu và hệ tuần hoàn.

Trả lời:

Đã thực hiện được: hạn chế sử dụng chất kích thích, vận động thể lực phù hợp,...

Chưa thực hiện được: hạn chế thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, muối,...