Giáo án chuyên đề Hoá học 11 chân trời CĐ 2 Bài 4: Tách tinh dầu từ các nguồn thảo mộc tự nhiên (P2)

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu các nhóm đọc thông tin trong SCĐ, thảo luận về các nội dung sau:

+ Nguyên tắc của phương pháp chưng cất là gì?

+ Hãy nêu cách tiến hành phương pháp chưng cất.

+ Nêu cách xử lí sản phẩm sau khi chưng cất.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận và trả lời CH 4, 5 SCĐ trang 23 - 24:

4. Cho biết những ưu điểm và nhược điểm của phương pháp chưng cất để tách tinh dầu.

5. Tại sao khi chiết lỏng – lỏng lại thêm NaCl vào hỗn hợp nếu khối lượng riêng của nước và tinh dầu gần bằng nhau?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm về phương pháp chưng cất, đọc SCĐ và trả lời CH 4, 5 SCĐ trang 23 - 24.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trình bày kết quả thảo luận, câu trả lời CH 4, 5 SCĐ trang 23 - 24.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về phương pháp chưng cất.

III. Các phương pháp tách tinh dầu

Tìm hiểu về phương pháp chưng cất

- Nguyên tắc: thường dùng để tách tinh dầu ra khỏi hỗn hợp dựa trên tính dễ bay hơi cùng với hơi nước và không tan trong nước của tinh dầu.

- Cách tiến hành:

+ Nguyên liệu được cắt hoặc giã nhỏ.

+ Phân bố đều nguyên liệu vào tối đa 2/3 thiết bị chứa nguyên liệu.

+ Lắp ống dẫn hơi nước xuyên qua phần lớn lớp nguyên liệu.

+ Chưng cất.

+ Sử dụng phễu chiết để tách lấy tinh dầu.

- Xử lí sản phẩm sau khi chưng cất:

+ Hỗn hợp sau chưng cất gồm nước và tinh dầu được tách bằng phễu chiết để thu tinh dầu.

+ Nếu khối lượng riêng của tinh dầu và nước gần bằng nhau, có thể thêm NaCl vào hỗn hợp để quá trình tách lớp dễ dàng hơn.

Trả lời CH 4, 5 SCĐ trang 23 - 24:

4.

- Ưu điểm: Quá trình chưng cất tốn ít thời gian hơn so với phương pháp ngâm chiết, vận dụng được cho nhiều loại nguyên liệu chứa tinh dầu, thực hiện được trên lượng lớn nguyên liệu, thiết bị đơn giản, có thể tự chế tạo.

- Nhược điểm: Không thích hợp cho những loại tinh dầu dễ phân hủy bởi nhiệt, nếu sử dụng năng lượng là điện để chưng cất sẽ tốn thêm chi phí.  

5. Khi khối lượng riêng của nước và tinh dầu gần bằng nhau, cần thiết cho một ít NaCl vào hỗn hợp để tăng tỉ trọng của nước, quá trình tách lớp tinh dầu với nước dễ dàng hơn.

Kết luận chung:

Ngoài ra 2 phương pháp chiết và chưng cất, có các phương pháp khác để tách tinh dầu như:

- Phương pháp cơ học: vắt, nạo xát, ép.

- Phương pháp hấp thụ: ướp, hấp thụ động học.

- Dùng dung môi CO₂ siêu tới hạn.

-…

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm yêu cầu các nhóm tiến hành thí nghiệm thu tinh dầu tỏi bằng phương pháp chiết, thảo luận và trả lời CH 6 SCĐ trang 25:

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu suất tách tinh dầu?

- GV lưu ý: Ethanol là loại dung môi linh hoạt, cần thiết phải cân nhắc trước khi dùng để ngâm chiết các loại thực vật chứa tinh dầu, vì sau khi ngâm chiết, khó tách tinh dầu ra khỏi dung môi.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm về tách tinh dầu tỏi bằng phương pháp chiết, đọc SCĐ và trả lời CH 6 SCĐ trang 25.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trình bày kết quả thảo luận, câu trả lời CH 6 SCĐ trang 25.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về tách tinh dầu tỏi bằng phương pháp chiết.

IV. Thực nghiệm

Tách tinh dầu tỏi bằng phương pháp chiết

Trả lời CH 6 SCĐ trang 25:

- Lựa chọn dung môi phù hợp, tăng diện tích bề mặt tiếp xúc của nguyên liệu với dung môi, thời gian ngâm chiết hợp lí sẽ ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu suất tách tinh dầu. Mặt khác, quá trình để bay hơi dung môi tự nhiên, tinh dầu cũng sẽ bay hơi, hiệu suất thu tinh dầu giảm.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu các nhóm tiến hành thí nghiệm thu tinh dầu bưởi bằng phương pháp chưng cất.

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời CH 7 SCĐ trang 26:

Kể tên các nguyên liệu khác ở địa phương em có thể được sử dụng để tách tinh dầu.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm về tách tinh dầu bưởi bằng phương pháp chưng cất, đọc SCĐ và trả lời CH 7 SCĐ trang 26.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trình bày kết quả thảo luận, câu trả lời CH 7 SCĐ trang 26.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về tách tinh dầu bưởi bằng phương pháp chưng cất.

IV. Thực nghiệm

Tách tinh dầu bưởi bằng phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước

Trả lời CH 7 SCĐ trang 26:

- Một số nguyên liệu ở địa phương em có thể được sử dụng để tách tinh dầu là: vỏ cam, canh, hoa hồng, hoa nhài, hoa sen, bạc hà,…

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu các nhóm căn cứ vào quy trình và các bước tiến hành đã nêu trong SGK, viết báo cáo theo mẫu.

Mẫu báo cáo được đính kèm ở dưới HĐ7.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo nhóm về quy trình và các bước tiến hành thực hành, suy nghĩ hoàn thành báo cáo.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trình bày kết báo cáo thực hành.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về nội dung báo cáo.

VI. Báo cáo kết quả thực hành

- HS báo cáo kết quả thực hành.

(Báo cáo được đính kèm ở dưới HĐ7).