Giáo án chuyên đề sinh học 11 cánh diều

HĐ CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành 4 nhóm giao nhiệm vụ trả lời các câu hỏi sau đây:

+ Thế nào là nông nghiệp sạch?

+ Phương pháp sản xuất bền vững là gì?

+ Thế nào là sản phẩm nông nghiệp không an toàn? Làm thế nào để khắc phục việc sản xuất ra sản phẩm nông nghiệp không an toàn?

+ Các bộ tiêu chuẩn được áp dụng trong các mô hình nông nghiệp sạch ở địa phương là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc nhóm, nghiên cứu nội dung bài học và trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo, thảo luận

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS nhóm khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc của các HS trong nhóm

- GV tổng quát lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

I. Nông nghiệp sạch

- Nông nghiệp sạch là nền công nghiệp áp dụng các phương pháp sản xuất bền vững, tạo ra những thực phẩm hoặc nguồn nguyên liệu cho các quá trình chế biến thực phẩm an toàn.

- Phương pháp sản xuất bền vững là phương pháp áp dụng cho tất cả các kĩ thuật sản xuất nhằm thu được năng suất cao và chất lượng tốt những không gây hại cho môi trường.

- Sản phẩm nông nghiệp không an toàn là sản phẩm còn tồn dư các hóa chất, kháng sinh, kim loại nặng, tác nhân sinh học (virus, vi khuẩn gây bệnh,…) vượt ngưỡng cho phép của các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Để khắc phục việc sản xuất ra sản phẩm nông nghiệp không an toàn, chúng ta cần áp dụng các phương pháp sản xuất bền vững,

- Các bộ tiêu chuẩn được áp dụng trong các mô hình nông nghiệp sạch địa phương là: thực hành sản xuất nông nghiệp tốt, bộ tiêu chuẩn về nông nghiệp hữu cơ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS hoạt động nhóm 4 quan sát sơ đồ, nghiên cứu thông tin trong sgk để phân tích nội dung của các biện pháp kĩ thuật sử dụng dinh dưỡng khoáng nhằm tạo nền nông nghiệp sạch:

+ Đúng loại

+ Đúng liều lượng

+ Đúng lúc

+ Đúng thời gian cách li.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi lấy ví dụ kĩ thuật sử dụng dinh dưỡng khoáng cho một số loại cây trồng ở địa phương

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi sgk, chú ý lắng nghe, tiếp nhận và trả lời câu hỏi.

- HS hoạt động nhóm đôi trả lời yêu cầu trong hộp.

Bước 3: Thảo luận và báo cáo

- HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Nhận xét và đánh giá

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc.

- GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

II. Một số biện pháp kĩ thuật sử dụng dinh dưỡng nhằm tạo nền nông nghiệp sạch.

+ Đúng loại: Sử dụng đúng loại phân bón hoặc vật tư nông nghiệp nằm trong danh mục được phép lưu hành và sử dụng. Sử dụng đúng đối tượng cây trồng.

+ Đúng liều lượng: Sử dụng phân bón đúng liều lượng theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc chuyên gia phù hợp với nhu cầu cây trồng ở các giai đoạn phát triển khác nhau.

+ Đúng lúc: Sử dụng phân bón đúng giai đoạn phát triển của cây trồng.

+ Đúng thời gian cách ly: Ở thời điểm thu hoạch, sản phẩm phải đảm bảo đủ thời gian cách ly không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, không còn tồn dư chất độc hại trên sản phẩm thu hoạch.

+ Đặc điểm phân vô cơ: hàm lượng dinh dưỡng khoáng cao, tỉ lệ xác định, dễ tan nhưng chứa ít thành phần dinh dưỡng khoáng, có khả năng gây hại cho hệ sinh thái, tồn dư hóa chất cho nông sản

→ Phù hợp bón thúc vào giai đoạn sinh trưởng sớm, ra hoa, đậu quả.

+ Đặc điểm phân hữu cơ: chứa nhiều nguyên tố dinh dưỡng, có hiệu quả tốt đối với cây trồng và cải tạo đất, cân bằng sinh thái. Tuy nhiên tỷ lệ dinh dưỡng khoáng không ổn định, tan chậm.

→ Phù hợp bón lót, bón thúc trong một số giai đoạn.

+ Đặc điểm phân sinh học: chứa nhiều chất hữu cơ có hoạt tính sinh học để cung cấp dinh dưỡng khoáng cho cây, cải tạo đất, thúc đẩy hệ vi sinh vật phát triển, thích hợp với bón lót hoặc bón sau vụ thu hoạch.

- Một số cách bón phân cho cây trồng ở địa phương:

+ Cây ăn quả: Giai đoạn cây còn nhỏ chưa cho trái cần bón phân lân, đạm; giai đoạn cây cho trái cần chia ra bón 4 lần vào các thời điểm: sau khi thu hoạch, trước khi ra hoa, giai đoạn nuôi trái, trước thu hoạch.

+ Cây lương thực (lúa): Bón lót cho cây trước khi gieo; bón thúc lần 1 sau cấy 7-10 ngày cho cây đẻ nhánh; bón thúc lần 2 vào giai đoạn trổ bông.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS quan sát hình 2.1, cho biết dinh dưỡng cung cấp cho cây trồng bằng cách nào. Thủy canh là gì? Hệ thống thủy canh gồm những thành phần nào?

- GV chia lớp thành 6 nhóm giao nhiệm vụ chung: “Nêu ưu và nhược điểm của trồng cây thủy canh” và thực hiện nhiệm vụ riêng:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu hệ thống thủy canh dạng bấc

+ Nhóm 2: Tìm hiểu hệ thống thủy canh nước sâu

+ Nhóm 3: Hệ thống thủy canh kĩ thuật màng mỏng dinh dưỡng.

+Nhóm 4: Hệ thống thủy canh ngập và rút định kì.

+ Nhóm 5: Hệ thống thủy canh nhỏ giọt

+ Nhóm 6: Hệ thống khí canh.

- GV chia lại 6 nhóm đầu thành 6 nhóm mới sao cho trong nhóm mới có đều có 1 thành viên của nhóm cũ.

- GV yêu cầu nhóm mới thảo luận và chia sẻ kiến thức và trình bày đặc điểm các hệ thống thủy canh theo gợi ý bảng 2.2:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS theo dõi sgk, chú ý lắng nghe, tiếp nhận và trả lời câu hỏi.

- HS hoạt động nhóm hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Bước 3: Thảo luận và báo cáo

- Đại diện nhóm HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày.

- Một số HS khác nhận xét, bổ sung cho bạn.

Bước 4: Nhận xét và đánh giá

- GV nhận xét kết quả thảo luận nhóm, thái độ làm việc.

- GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở.

III. Mô hình thủy canh theo hương phát triển nông nghiệp sạch.

1. Thủy canh và nông nghiệp sạch

- Chất dinh dưỡng cung cấp cho cây trồng bằng hệ thống thủy canh nhờ có bơm dinh dưỡng mà dinh dưỡng được chuyển từ bể chứa dinh dưỡng lên máng trồng cây.

- Thủy canh là phương pháp trồng cây mà dinh dưỡng khoáng được cung cấp cho cây trồng từ dung dịch thay thế vai trò của đất.

- Hệ thống thủy canh gồm các thành phần sau:

+ Hệ thống bể chứa dinh dưỡng

+ Hệ thống máng thủy canh

+ Hệ thống máy bơm

+ Hệ khung giàn thủy canh,…

- Ưu điểm:

+ Không sử dụng đất, tiết kiệm không gian.

+ Tiết kiệm nước, năng suất cao.

+ Không có cỏ dại.

+ Ít sâu bệnh, hạn chế tối đa thuốc bảo vệ thực vật.

+ Dễ dàng kiểm soát các yếu tố tác động tới cây trồng.

+ Dễ dàng kiểm soát chất lượng nông sản.

- Nhược điểm:

+ Chi phí đầu tư hớn

+ Đòi hỏi kiến thức chuyên môn

+ Cơ cấu cây trồng hạn chế

+ Sâu bệnh phát sinh lây lan nhanh.

→ Thủy canh canh tác theo hướng phát triển nông nghiệp sạch vì: phương pháp này phương pháp sản xuất bền vững, tạo ra thực phẩm, nguồn nguyên liệu cho quy trình chế biến thực phẩm an toàn cho con người.

2. Một số mô hình hệ thống thủy canh

- Hệ thống thủy canh dạng bấc:

Dung dịch dinh dưỡng được đưa từ bể chứa đến khay trồng để rễ hấp thụ được thông qua các bấc và ống dẫn nước. Dây bấc được làm từ vật liệu có khả năng thấm hút nước tốt.

→ Thích hợp một số cây nhỏ, không đậu quả.

- Hệ thống thủy canh nước sâu:

Rễ cây chìm hoàn toàn trong nước.

→ Thích hợp trồng các rau như rau muống, xà lách, rau thơm và các cây ăn lá.

- Hệ thống thủy canh kỹ thuật màng mỏng dinh dưỡng.

Dung dịch dinh dưỡng được đưa từ bể chứa tới khay trồng mà rễ cây hấp thụ được bằng một máy bơm. Ống thoát nước đưa dung dịch trở về bình chứa tạo thành 1 vòng tuần hoàn. Dung dịch dinh dưỡng luôn được duy trì một lớp mỏng trong máng thủy canh. Rễ cây trồng có thể hấp thụ oxygen từ không khí.

→ Thích hợp trồng các rau ăn lá và một số cây có kích thước lớn nếu có hệ thống giàn leo.

- Hệ thống thủy canh ngập nước và rút định kì:

Dung dịch dinh dưỡng được bơm từ bể chứa được đưa trực tiếp đến rễ cây theo cách nhỏ giọt nhờ máy bơm và dây dẫn. Chất dinh dưỡng dư thừa được đưa về bể dinh dưỡng.

→ Thích hợp với các cây thảo mộc, cây hoa, cây rau ăn quả,…

-Hệ thống thủy canh nhỏ giọt:

Dung dịch dinh dưỡng từ bể chứa được đưa trực tiếp đến rễ cây theo cách nhỏ giọt nhờ máy bơm và các dây dẫn. Chất dinh dưỡng dư thừa được đưa về bể chứa .

→ Thích hợp với các cây thảo mộc, cây hoa, cây rau ăn quả,…

- Hệ thống khí canh:

- Rễ cây được treo lửng lơ trong không khí, dung dịch dinh dưỡng được đưa tới rễ cây dưới dạng phun sương. Rễ cây lấy được nhiều oxygen từ không khó, cây sinh trưởng nhanh hơn so với các hệ thống thủy canh khác.

→ Thích hợp với nhiều loại cây: dâu tây, cà chua, dưa leo, xà lách, củ cải,…

*BẢN ĐÍNH KÈM CUỐI HOẠT ĐỘNG.

Đặc điểm

Hệ thống thủy canh dạng bấc

Hệ thống thủy canh nước sâu

Hệ thống thủy canh kĩ thuật màng mỏng dinh dưỡng

Hệ thống thủy canh ngập và rút định kì

Hệ thống thủy canh nhỏ giọt

Hệ thống khí canh

Các thành phần của hệ thống

- Khay trồng

- Bể dinh dưỡng

- Bấc

- Bể dinh dưỡng

- Khay trồng

- Khay trồng

- Bể dinh dưỡng

- Máy bơm

- Máy bơm, đồng hồ hẹn giờ

- Bể dinh dưỡng

- Khay trồng

- Máy bơm nước, dây dẫn

- Khay trồng, bể dinh dưỡng

- Hệ thống phun sương

- Khay trồng, bể dinh dưỡng

Phương thức dung dịch dinh dưỡng được đưa đến rễ

Nhờ bấc hút

Rễ cây chìm sâu vào nước

Một phần rễ cây tiếp xúc với nước

Rễ cây chìm sâu vào nước định kỳ

Máy bơm nhỏ giọt chất dinh dưỡng

Phun sương dinh dưỡng tới rễ cây.

Dung dịch dinh dưỡng luân chuyển tuần hoàn

X

X

X

X

Oxygen cung cấp cho rễ

X

X

X

X

X

X

Loại cây trồng

Rau ăn lá

Rau ăn lá

Rau ăn lá và một số cây thân leo

Cây thảo mộc, cây hoa, cây rau ăn quả

Cây thảo mộc, cây rau ăn quả

Dây tây, cà chua, dưa leo, xà lách, tỏi tây của cải, đậu bắp, sả,…

Câu hỏi

1

2

3

4

5

Đáp án

C

B

A

C

D

DỰ ÁN TRỒNG CÂY THỦY CANH

Tên nhóm:

Tên thành viên:

Loại cây lựa chọn:

Tiến trình trồng cây