Giáo án chuyên đề sinh học 11 kết nối tri thức

Ngày soạn: .../.../...

Ngày dạy: .../.../...

BÀI 3. DỰ ÁN: ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH SỬ DỤNG PHÂN BÓN TẠI ĐỊA PHƯƠNG HOẶC THỰC HÀNH TRỒNG CÂY VỚI CÁC

KĨ THUẬT BÓN PHÂN PHÙ HỢP

1. MỤC TIÊU
2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Lập được kế hoạch thực hiện việc điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương hoặc kế hoạch nghiên cứu ảnh hưởng của các kĩ thuật bón phân đến sinh trưởng, phát triển của cây trồng.
• Thu thập, xử lí được thông tin liên quan đến tình hình sử dụng phân bón tại địa phương. Đồng thời, tổng hợp và trình bày được các kết quả điều tra dưới dạng biểu đồ, đồ thị, poster,…
• Đề xuất được giải pháp về việc sự dụng phân bón theo hướng nông nghiệp sạch phù hợp với điều kiện địa phương.
• Chủ động lắng nghe, thành thạo trong việc sử dụng ngôn ngữ để phỏng vấn, thu thập thông tin và chia sẻ, thảo luận kết quả nghiên cứu.

2. Năng lực

Năng lực chung

• Năng lực tự chủ và tự học: Thông qua các hoạt động cá nhân, HS được phát triển kĩ năng đọc tài liệu, chủ động tìm kiếm thông tin liên quan đến bài.
• Năng lực hợp tác: Thông qua hoạt động nhóm, HS rèn luyện được kĩ năng chia sẻ thông tin, trình bày quan điểm trước đám đông và hơp tác với người khác để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
• Năng lực giải quyết vấn đề: Vận dụng được các kiến thức trong hoạt động dự án điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương để đưa ra các giải pháp bón phân an toàn, hiệu quả.

Năng lực riêng

• Năng lực nhận thức kiến thức sinh học: Lập được kế hoạch thực hiện việc điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương; Thu thập, xử lí được thông tin liên quan đến tình hình sử dụng phân bón tại địa phương.
• Năng lực tìm tòi và khám phá thế giới sống: Lập được kế hoạch dự án và thực hiện dự án với các năng lực, kí thuật phỏng vấn tình hình sử dụng phân bón tại địa phương.
• Năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào thực tiễn: Đề xuất được giải pháp về việc sự dụng phân bón theo hướng nông nghiệp sạch phù hợp với điều kiện địa phương

3. Phẩm chất

• Chăm chỉ: kiên trì, không ngại khó trong quá trình thực hiện dự án hay chăm sóc và theo dõi thí nghiệm.
• Trách nhiệm: có ý thức hoàn thành đầy đủ các nhiệm vụ được GV, nhóm phân công.
• Trung thực: ghi chép, số đếm, thống kê số liệu chính xác; trung thực trong việc báo cáo kết quả điều tra, nghiên cứu.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC
2. Đối với giáo viên

• SGV chuyên đề học tập Sinh học 11 kết nối tri thức
• Phiếu bài tập.

2. Đối với học sinh

• SHS chuyên đề học tập Sinh học 11 kết nôi tri thức.
• Vở ghi, dụng cụ học tập.
• TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG ( MỞ ĐẦU)
2. Mục tiêu: Đưa ra các vấn đề, nội dung, câu hỏi thực tế gần gũi để khơi gợi hứng thú học tập.
3. Nội dung: Đưa ra vấn đề tình trạng sử dụng phân bón ở nhiều địa phương chưa hiệu quả, HS từ đó hình thành ý thức, nhiệm vụ cần điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương mình.
4. Sản phẩm: Các loại cây thường được trồng ở địa phương em.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

Hiện tay trên nhiều địa phương, tình trạng sử dụng phân bón còn chưa thực sự hiệu quả. Nhiều người nông dân chưa tiếp cận được quy trình sử dụng phân bón an toàn, hiệu quả nên dẫn đến các tình trạng như:

Bón phân hóa học trực tiếp bằng tay

Bón phân vào trời mưa

Bón phân chưa đủ thời gian quy định đã đem tiêu thụ

Bón thừa phân, không đúng mùa vụ gây giảm năng suất

Để tìm hiểu rõ hơn thực trạng sử dụng phân bón hiện nay, các em cần thành lập tổ điều tra để khảo sát tình hình sử dụng phân bón tại địa phương mình. Từ đó có thể đưa ra các kiến nghị, giải pháp để việc sử dụng phân bón hướng đến tiêu chuẩn nông nghiệp sạch.

Chúng ta nên khả sát trên những loại cây phổ biến tại địa phương. Vậy địa phương em chủ yếu trồng loại cây nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

• HS suy nghĩ trả lời câu hỏi mở đầu.

Bước 3: Báo cáo thảo luận:

• Các HS xung phong phát biểu trả lời.

Bước 4: Kết luận và nhận xét:

Đáp án: Tùy vào từng địa phương, tuy nhiên đa số các nơi sẽ trồng nhiều các loại cây lương thực như lúa, ngô,… và các loại cây ăn quả.

• GV nhận xét, đánh giá và dẫn vào bài: “Ở địa phương các em trồng rất đa dạng các loại cây, cho nên lớp sẽ được chia thành các nhóm lựa chọn các đối tượng khảo sát khác nhau. Tiến trình khảo sát như thế nào, cách thu thập thông tin ra sao, chúng ta cùng vào bài 3: Dự án: Điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương hoặc thực hành trồng cây với các kĩ thuật bón phân phù hợp.

1. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Hoạt động lập kế hoạch

1. Mục tiêu: Lập được kế hoạch thức hiện việc điều tra tình hình sử dụng phân bón tại địa phương.
2. Nội dung: Chia lớp thành các nhóm nhỏ, các nhóm thảo luận xác định mục tiêu, nhiệm vụ, chủ đề và sản phẩm cần đạt được của dự án.
3. Sản phẩm: Mục tiêu, nhiệm vụ, chủ đề và sản phẩm cần đạt được, nội dung đầy đủ bảng 3.1 sgk chuyên đề trang 17.
4. Tổ chức thực hiện:

BẢNG KẾ HOẠCH PHÂN CÔNG NHIỆM VỤ

Hoạt động 2: Hoạt động thực hiện dự án.

1. Mục tiêu: Thực hiện dự án một cách nghiêm túc, trung thực, đạt hiệu quả cao.
2. Nội dung: HS thảo luận chọn đối tượng cây trồng, GV đưa ra một số phương pháp kĩ thuật phỏng vấn và một số cách xử lý tình huống khi đi phỏng vấn thực tế, HS thực hiện dự án.
3. Sản phẩm: Đối tượng cây trồng điều tra của mỗi nhóm, sản phầm nội dung công việc của từng thành viên trong nhóm.
4. Tổ chức thực hiện

*Bản đính kèm

PHIẾU ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH SỬ DỤNG PHÂN BÓN TẠI ĐỊA PHƯƠNG

Hoạt động 3: Hoạt động báo cáo kết quả dự án

1. Mục tiêu: Tình bày các kết quả của dự án điều tra về tình hình sử dụng phân bón tại địa phương.
2. Nội dung: Tổ chức hoạt động báo cáo dưới dạng một buổi triển lãm (ảnh, poster, báo cáo khoa học, áp phích
3. Sản phẩm: Tranh, ảnh, poster, báo cáo khoa học, áp phích, bài thuyết trình, bài báo cáo, vv…
4. Tổ chức thực hiện:

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
2. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức về dự án điều tra về tình hình sử dụng phân bón ở địa phương qua các câu hỏi trong phiếu bài tập.
3. Nội dung: Nhóm đôi học sinh thảo luận trao đổi hoàn thành phiếu bài tập.
4. Sản phẩm: Đáp án cho các câu hỏi trong phiếu bài tập có nội dung liên quan đến bài học
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

-  GV yêu cầu nhóm đôi HS thảo luận hoàn thành phiếu bài tập:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thảo luận nhóm đôi hoàn thành phiếu bài tập.

- GV điều hành, quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- Đại diện HS giơ tay phát biểu hoặc lên bảng trình bày

- Các HS khác nhận xét, góp ý, bổ sung

Bước 4: Kết luận, nhận định:

-  GV chữa bài, chốt đáp án

-  GV nhận xét thái độ học tập, phương án trả lời của HS, ghi nhận và tuyên dương.

Đáp án

Câu 1:

* Bón đúng chủng loại phân

- Cây trồng yêu cầu phân gì thì bón phân đó. Bón phân không đúng yêu cầu, không phát huy được hiệu quả còn gây hại cho cây.

- Bón đúng không những đáp ứng được yêu cầu của cây mà còn giữ được ổn định môi trường của đất.

* Bón đúng nhu cầu sinh lý của cây

- Bón phân có 3 thời kỳ: bón lót trước khi trồng (hay bón hồi phục sau khi cây thu hoạch vụ trước), bón thúc (nhằm thúc đẩy quá trình sinh trưởng của cây, tạo nhành lá mới), bón rước hoa (đón đòng), có nơi còn bón bổ sung khi tạo hạt, nuôi trái.

* Bón đúng nhu cầu sinh thái

- Một số các vi sinh vật đất phân hủy các chất hữu cơ sẵn có hoặc cố định N từ không khí vào đất.. Nhờ đó cây được tăng cường cung cấp lượng các chất dinh dưỡng cân đối hơn. Bón phân không những cần cho cây trồng mà còn giúp cho vi sinh vật đất phát triển hữu hiệu hơn.

* Bón đúng vụ và thời tiết

Mùa vụ, nhiệt độ và thời tiết rất ảnh hưởng đến hiệu quả của phân bón, mưa làm rửa trôi, trực di phân bón, nắng khô làm phân bón không tạo được môi trường dinh dưỡng để tiêu, cây không phát triển, thối hoa, quả.

* Bón đúng phương pháp

- Có 2 loại phân bón: Phân bón gốc và phân bón lá. Tùy từng loại cây mà có phương pháp bón thích hợp. Với phân bón gốc thì bón vào hố, rãnh theo vành tán lá hoặc rải đều trên mặt đất. Với phân bón lá thì phun đều trên lá, nếu ướt được cả 2 mặt lá thì càng tốt.

Câu 2: Phân chường chứa đa dạng các nguyên tố dinh dưỡng cần thiết cho cây nhưng chúng tồn tại ở dưới dạng các hữu cơ và cần thời gian để phân giải thành chất cây hấp thụ được, còn phần lân thường khó tan hoặc chậm tan. Do đo, hai loại phân bón này thường được sử dụng để bón lót trước khi trồng thay vì bón thúc.

1. VẬN DỤNG
2. Mục tiêu: Vận dụng được kết quả của dự án để thực hành trồng rau xanh tại nhà an toàn, hiệu quả.
3. Nội dung: GV đưa ra nhiệm vụ yêu cầu HS thực hành trồng rau xanh trong thùng xốp tại nhà có sử dụng các loại phân bón để rau phát triển tốt.
4. Sản phẩm: Rau sạch trồng tại nhà được sử dụng các phương pháp kĩ thuật bón phân đúng cách.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS thực hành ở nhà, trồng và chăm bón một loại cây trong thùng xốp.

- GV đưa ra các gợi ý các bước trồng rau trong thùng xốp:

B1: Chuẩn bị dụng cụ trồng rau trong thùng xốp

Thùng xốp: Tùy vào diện tích không gian trống trong nhà nên chọn kích cỡ thùng xốp cho phù hợp. Tuy nhiên, ta phải chọn thùng xốp có độ cao ít nhất từ 30cm trở lên. Bởi vì, thùng càng sâu thì chứa càng nhiều đất và đây là yếu tố quan trọng giúp rau xanh tươi và phát triển tốt.

Hạt giống:  Nên sử dụng các loại hạt giống rau xanh phù hợp với khí hậu địa phương, dễ trồng, phát triển tốt và ít sâu bệnh. Phương pháp trồng rau trong thùng xốp này thường phù hợp với các loại rau ăn lá như rau muống, rau mồng tơi, cải cúc, rau dền, cải ngọt… Hoặc một số loại rau ăn trái như ớt, cà chua, dưa leo…

Phân bón: Phân bón hữu cơ là lựa chọn hoàn hảo cho phương pháp này vì nó vừa sạch, lại vừa đảm bảo cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho rau trồng. Ta có thể lựa chọn phân xanh như phân ủ từ rau củ quả thừa hoặc phân trùn quế hoặc phân vi sinh… Và để rau phát triển nhanh, cho năng suất cao hơn cũng có thể bổ sung thêm phân lân, vi lượng, NPK… theo tỷ lệ phù hợp.

Đất trồng: Chọn đất trồng là khâu rất quan trọng vì nó quyết định trực tiếp đến điều kiện phát triển và sinh trưởng của rau xanh. Ta nên trộn đất sạch hoặc đất phù sa đã qua xử lý với một số thành phần tạo độ tơi xốp cho đất như mùn cưa, trấu, xơ dừa… cùng một ít phân hữu cơ.

B2: Xử lý thùng xốp

Tùy vào độ lớn của thùng xốp, ta dùng dao rọc giấy khoét từ 4 đến 8 lỗ để giúp thoát nước, cách đều nhau ở dưới đáy thùng. Ta không nên khoét lỗ quá to vì việc này sẽ làm trôi đất trồng ra khỏi thùng xốp. Ta nên dùng lưới hoặc kẽm bọc lại các lỗ vừa khoét. Cách này vừa giúp thoát nước vừa không rửa trôi đất và phân bón trong thùng ra ngoài.

B3: Xử lý đất trồng

Đầu tiên, ta sử dụng rơm rạ khô đã xử lý, cây dớn… đặt dưới đáy thùng xốp với mục đích lưu lại các chất dinh dưỡng cho rau xanh. Tiếp theo, ta trộn đất trồng theo tỉ lệ là 5 phần đất trồng: 3 phần chất tạo xốp: 2 phần phân bón để đảm bảo nguồn dinh dưỡng. Nếu ta muốn dùng đất phù sa hoặc đất thịt trong vườn, bạn nên phơi và khử độc cho đất trước khi trộn để hạn chế mầm bệnh gây hại cho rau. Để tiết kiệm công sức, bạn có thể mua đất tribat ở các cơ sở rau xanh vì đất tribat có đầy đủ chất dinh dưỡng mà không cần bón phân. Cuối cùng, ta đổ đất trồng đã trộn vào ¾ thùng xốp.

B4: Ngâm và ủ hạt giống

Để đảm bảo tỷ lệ hạt giống rau xanh nảy mầm cao, ta có thể làm theo hướng dẫn sau: Ngâm hạt giống trong nước ấm theo tỉ lệ 2 phần sôi và 3 phần lạnh trong vòng từ 1 đến 3 giờ. Sau đó vớt hạt ra rửa sạch lại với nước. Sau đó, ta ủ chúng bằng khăn vải hoặc khăn giấy ẩm trong khoảng 12 giờ hoặc lâu hơn tùy vào tỉ lệ nảy mầm của từng loại hạt. Khi hạt giống bắt đầu nứt vỏ, ta đem hạt gieo vào trong thùng xốp và phủ đất kín lên phía trên các hạt giống.

B5: Gieo hạt

Trước khi gieo hạt, ta nên trộn hạt với ít dầu hôi để tránh côn trùng tha hoặc ăn mất. Ta không nên để hạt ra rễ quá dài rồi mới bắt đầu đem gieo, điều này rất dễ làm đứt rễ non và gây chết cây.

Khi gieo hạt, ta không nên gieo quá nhiều vào một thùng xốp, tránh tình trạng cây mọc lên dày, chen chúc khiến năng suất không cao.

Sau khi gieo hạt, ta nên dùng tấm vải mỏng phủ lên bên trên đất để giữ ấm và kích thích hạt nảy mầm nhanh hơn.

B6: Chăm sóc rau xanh trồng trong thùng xốp

Ta cần thường xuyên kiểm tra, tưới nước định kỳ cho rau xanh, không nên để cho rau thiếu nước hoặc quá nhiều nước, điều này sẽ khiến rau khô héo hoặc úng. Vào những ngày nắng nóng hay khô hạn, ta nên tưới nước cho cây ít nhất từ 2 đến 3 lần mỗi ngày. Vào ngày mưa thì ta nên hạn chế tưới nước và chỉ tưới nước khi mặt đất trồng khô hạn.

Để rau xanh phát triển tươi tốt và nhanh chóng thì nên để rau ở nơi có nhiều ánh sáng. Tuy nhiên, khi rau còn non thì không nên đặt rau ở nơi thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Thay vào đó, ta nên đặt các cây non này vào nơi có bóng râm hoặc dùng màn che nilon để che chắn, bảo vệ cho đến khi cây lớn và cứng cáp.

B7: Thu hoạch rau xanh

Nếu như áp dụng đúng các bước trồng rau ở phía trên, ta sẽ dễ dàng thu hoạch được nguồn rau tươi xanh và năng suất cao.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thực hiện nhiệm vụ vận dụng tại nhà.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- HS báo cáo kết quả khoảng 1 tháng sau khi nhận nhiệm vụ .

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- GV nhận xét thái độ làm việc, sản phẩm, phương án trả lời của các học sinh, ghi nhận và tuyên dương.

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ghi nhớ kiến thức trong bài.

- Thực hiện nhiệm vụ vận dụng được giao.

- Chuẩn bị bài 4. Thí nghiệm chứng minh tác dụng của loại phân bón, cách bón và hàm lượng phân bón đối với cây trồng.