Giáo án Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả Kết nối bài 3: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây ăn quả có múi

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về đặc điểm thực vật học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục I.1 SGK tr.19, 20.

- GV cho HS thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi: Nêu các đặc điểm của cây ăn quả có múi.

- GV cho HS quan sát hình ảnh về hình thái cây có múi:

Ví dụ cây cam:

- GV cho HS quan sát hình ảnh về một số loại cây ăn quả có múi:

Cây chanh

Cây bưởi

Cây quýt

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về đặc điểm thực vật học của cây ăn quả có múi.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

I. Thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh

1. Đặc điểm thực vật học

a. Bộ rễ

Gồm rễ cọc và rễ bên.

- Rễ cọc cắm sâu xuống đất giúp cây đứng vững.

- Rễ bên:

+ Phân bố nông và phát triển mạnh ở tầng đất mặt từ 10cm đến 30cm.

+ Chức năng chính là hút nước và các chất dinh dưỡng cho cây.

b. Thân cành

- Là cây thân gỗ nhỏ (cam, bưởi) hoặc cây bụi lớn (chanh), có nhiều cành và phân cành thấp.

- Chú ý việc cắt tỉa, đảm bảo độ thông thoáng của tán cây, hạn chế sự phát triển của sâu, bệnh hại.

c. Lá

- Thường có màu xanh, mọc so le, phiến lá hình trái xoan hoặc thuôn dài.

d. Hoa   

- Hoa lưỡng tính, mọc ở đầu cành (bưởi) hoặc từ nách lá (cam, chanh), hoa đơn hoặc chùm, cánh hoa có màu trắng ngà hoặc trắng ngả vàng.

- Tự thụ phấn (một số loài quýt thụ phấn chéo).

- Thụ phấn chéo làm tăng khả năng đậu quả nhưng lại làm cho quả có nhiều hạt.

e. Quả

- Có hình cầu.

-  Vỏ dày, có màu xanh, khi chín có thể chuyển sang màu vàng, vỏ quả có các túi tinh dầu, mùi thơm đặc trưng.

- Bên trong gồm nhiều múi mọng nước, có vị ngọt hoặc chua tùy loại, hạt có màu trắng ngà.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về yêu cầu ngoại cảnh

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung mục I.2 SGK tr.20.

- GV cho HS thảo luận nhóm đôi và trả lời câu hỏi: Trình bày các yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả có múi.

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh về yếu tố ngoại cảnh của cây ăn quả có múi:

+ Đất:

+ Mực nước:

A. Cây giống chuẩn bị trồng

B. Đắp mô, bồi liếp cây có múi

C. Cây tháp cố gốc khỏe

Đào gốc bón phân để chống thất thoát

- GV trình chiếu cho HS quan sát video về yếu tố ngoại cảnh khi trồng cây chanh:

https://youtu.be/XEfc9Ra8cUI?si=waiZ34-VbI3p441O (2p03 – 11p00)

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả có múi.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

2. Yêu cầu ngoại cảnh

a. Nhiệt độ

- Là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng tới toàn bộ hoạt động sống của cây cũng như năng suất, chất lượng quả của cây ăn quả có múi.

- Trồng ở vùng có nhiệt độ từ 12^oC đến 39^oC. Nhiệt độ thích hợp nhất là từ 23^oC đến 29^oC.  

- Nhiệt độ thấp hơn 12^oC hoặc cao hơn 39oC, cây sẽ ngừng sinh trưởng. 

b. Lượng mưa và độ ẩm

- Là loại cây ưa ẩm nhưng không chịu được úng, lượng mưa thích hợp từ 900mm đến 1 200mm/năm; độ ẩm không khí từ 70% đến 80%.

- Lượng mưa ít hoặc quá nhiều đều ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển, năng suất và chất lượng quả của cây.

Cần phải chú ý đến việc tưới và tiêu nước hợp lí cho cây ăn quả có múi.

c. Ánh sáng

- Không ưa ánh sáng mạnh, ưa ánh sáng tán xạ có cường độ từ 10 000 Lux đến 15 000 Lux (tương ứng với ánh sáng lúc 8h00 và từ 16h00 đến 17h00 những ngày quang mây mùa hè).

d. Đất trồng

- Trồng được trên nhiều loại đất khác nhau. 

- Các loại đất phù hợp: đất phù sa, đất cát pha, đất thịt nhẹ, đất bazan,... có tầng dầy trên 1m, thoát nước tốt, độ pH từ 5,5 đến 6,4.

e. Gió

- Tốc độ gió vừa phải ảnh hưởng tốt tới việc lưu thông không khí, điều hòa độ ẩm, giảm sâu, bệnh hại, cây sinh trưởng tốt.

- Gió lớn sẽ làm gãy cành, rụng quả, ảnh hưởng tới sinh trưởng và năng suất của cây.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về kĩ thuật trồng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thông tin II.1 SGK tr.20, 21 và trả lời câu hỏi: Nêu kĩ thuật trồng cây ăn quả có múi.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi mục Khám phá SGK tr.21: Mô tả kĩ thuật trồng một loại cây ăn quả có múi phổ biến ở địa phương em.

- GV cho HS quan sát hình ảnh về kĩ thuật trồng cây có múi:

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về kĩ thuật trồng cây ăn quả có múi.

- GV mời một số HS trả lời câu hỏi mục Khám phá: Trình bày dưới Hoạt động 2.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

II. Quy trình kĩ thuật trồng và chăm sóc

1. Kĩ thuật trồng

a. Thời vụ

- Vụ xuân (từ tháng 2 đến tháng 4).

- Vụ thu (từ tháng 8 đến tháng 10).

b. Khoảng cách

- Tùy thuộc vào từng giống và điều kiện thổ nhưỡng để bố trí khoảng cách trồng phù hợp.

+ Đối với bưởi: khoảng cách trồng là 5m x 5m hoặc 5m x 6m.

+ Đối với cam: khoảng cách trồng là 4m x 4m hoặc 4m x 5m.

+ Đối với chanh, quýt: khoảng cách trồng là 3m x 3m hoặc 3m x 4m, cây cách cây và hàng cách hàng từ 5m đến 6m.

c. Chuẩn bị hố trồng

- Đào hố trồng với kích thước 60cm x 60cm x 60cm (đất xấu cần đào rộng hơn).

- Bón lót: 

+ Lượng phân bón lót cho một hố trồng từ 20kg đến 30kg phân hữu cơ + 0,5kg – 1,0kg phân kali + 1,0 – 1,5kg supe lân; 0,5 – 1,0kg vôi bột.

+ Toàn bộ lượng phân được trộn đều với lớp đất đào từ hố lên rồi sau đó lấp lại xuống hố trống.

d. Trồng cây

- Tạo một hố nhỏ chính giữa hố trồng, xé bỏ túi bầu và đặt cây xuống, lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2cm đến 3cm, dùng tay nén chặt xung quanh gốc cây.

- Vun đất mặt vào quanh gốc cây tạo thành ụ hình lòng chảo.

- Cắm cọc chống và dùng dây mềm buộc cố định cây.

- Phủ gốc bằng xác thực vật khô và tưới đẫm nước xung quanh gốc cây.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về kĩ thuật chăm sóc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 4 nhóm (4 – 6 HS/nhóm), mỗi nhóm thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1 + 2: Đọc nội dung II.2a, b, quan sát Bảng 3.1, 3.2 và tìm hiểu về kĩ thuật làm cỏ, vun xới và bón phân thúc của cây ăn quả có múi.

+ Nhóm 3 + 4: Đọc nội dung II.2c, d, quan sát hình ảnh và tìm hiểu về kĩ thuật tưới nước và một số sâu, bệnh hại và biện pháp phòng, trừ của cây ăn quả có múi.

- GV cho HS quan sát video về kĩ thuật chăm sóc cây có múi:

https://youtu.be/V8ueXh7rsYQ?si=GJwqFxyI2pGsqY3N (0p35 – 14p39)

- GV cho HS quan sát hình ảnh về một số biện pháp phòng trừ sâu hại:

Quét vôi cho cây bưởi

Phun thuốc trừ sâu sinh học diệt sâu hại 

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi mục Kết nối năng lực SGK tr.21: Sử dụng Internet, sách, báo,... tìm hiểu lượng phân bón thúc hằng năm cho một loại cây có múi khác.

- GV tiếp tục yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi mục Khám phá SGK tr.22, 25: 

+ Tại sao sau khi bón phân cần thường xuyên tưới nước, giữ ẩm?

+ Vì sao lại ưu tiên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học trong phòng, trị bệnh cho cây ăn quả có múi?

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi mục Kết nối năng lực SGK tr.25: Nêu một số biện pháp đảm bảo an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong quá trình trồng và chăm sóc cây ăn quả có múi. 

- GV yêu cầu HS đọc mục Thông tin bổ sung SGK tr.25 để hiểu các nguyên tắc trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

 …………………

2. Kĩ thuật chăm sóc

a. Làm cỏ, vun xới

- Làm cỏ, vun xới quanh gốc cây từ 2 lần đến 3 lần/năm để trừ cỏ dại, loại bỏ nơi ẩn nấp của sâu, bệnh hại và làm cho đất tơi xốp.

b. Bón phân thúc

- Lượng bón: hằng năm thay đổi theo loại cây và tuổi cây.

- Thời điểm và mục đích bón phân:

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: được chia làm 4 lần vào các tháng 3, 6, 8 và 12.

+ Thời kì kinh doanh: lượng phân bón được chia làm 4 lần.

- Cách bón: 

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: Rạch răng xung quanh tán cây, rải phân rồi lấp đất hoặc hòa loãng vào nước để tưới xung quanh gốc cây hoặc rải phân dưới tán cây, tưới nước làm tan phân. 

+ Thời kì kinh doanh: 

• Sau thu hoạch, đào rãnh xung quanh cây theo hình chiếu của tán rộng từ 20cm đến 30cm, sâu từ 15cm đến 20cm, rải phân hữu cơ xuống trước, sau đó đến phân vô cơ, lấp đất và tưới nước, giữ ẩm.

• Các lần bón sau, có thể hòa loãng phân vào nước để tưới cho cây hoặc rải phân trên mặt đất dưới hình chiếu tán cây, tưới nước để phân tan và ngấm vào đất.

c. Tưới nước

- Thời kì kiến thức cơ bản: tưới đủ nước, đảm bảo độ ẩm đất từ 65% đến 70% để giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt, tạo bộ khung tán cho cây.

- Thời kì kinh doanh:

+ Giai đoạn phân hóa mầm hoa cần hạn chế nước tưới. 

+ Giai đoạn ra hoa, đậu quả và quả lớn, từ 2 ngày đến 3 ngày tưới một lần, mỗi lần tưới nước từ 55 lít đến 65 lít/cây. 

+ Khi quả đã thành thục (từ 1 tháng đến 1,5 tháng trước khi thu hoạch), từ 15 ngày đến 20 ngày tưới một lần, mỗi lần tưới từ 55 lít đến 65 lít/ngày. 

+ Giai đoạn sau thu hoạch, từ 10 ngày đến 15 ngày tưới một lần, mỗi lần tưới từ 70 lít đến 80 lít/cây.

…………………..