Giáo án điện tử sinh học 10 kết nối bài 3: Các cấp tổ chức của thế giới sống

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC MÔN SINH HỌC

KHỞI ĐỘNG

Trong một tiết học về sự sống, một bạn nói rằng: “Một chiếc xe và một con sư tử đều có quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng, có khả năng đi chuyển nên cả hai đều được gọi là vật sống.”

Em có đồng ý với ý kiến đó không? Hãy chứng minh cho ý kiến của mình.

BÀI 3: CÁC CẤP TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. I. Các cấp tổ chức của thế giới sống
2. II. Đặc điểm chung của thế giới sống
3. I. Các cấp tổ chức của thế giới sống

Trả lời câu hỏi

Nêu khái niệm cấp độ tổ chức sống.

Quan sát hình 3.1, hãy cho biết những cấp độ tổ chức nào có đầy đủ các đặc điểm của sự sống.

1. Khái niệm cấp độ tổ chức sống

Cấp độ tổ chức sống là cấp độ tổ chức của vật chất có biểu hiện đầy đủ đặc tính của sự sống.

• Được chia thành nhiều cấp bậc từ nhỏ đến lớn:
• Tất cả cấp độ tổ chức cơ bản của thế giới sống đều được cấu tạo từ một hoặc nhiều tế bào.

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Đọc thông tin và quan sát hình ảnh trong mục 2 phần I:

• Tại sao tế bào được xem là cấp độ tổ chức sống cơ bản nhất của thế giới sống?
• Giải thích mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức sống.

2. Mối quan hệ giữa các cấp độ tổ chức của thế giới sống

• Tế bào: là đơn vị tổ chức nhỏ nhất có đầy đủ các đặc điểm của sự sống, được tổ chức từ bậc cấu trúc nhỏ hơn là các bào quan, phân tử, nguyên tử.
• Cấp độ tổ chức ở bậc cơ thể: là cấp độ tổ chức sống có các bậc cấu trúc trung gian là mô, cơ quan, hệ cơ quan.
• Quần thể: là tập hợp các cá thể của cùng một loài sống trong một khu vực địa lí nhất định và vào thời điểm nhất định → Tạo nên một cấp độ tổ chức cao hơn.
• Quần xã: là tập hợp các quần thể của nhiều loài khác nhau cùng tồn tại trong một khu vực địa lí ở cùng một thời điểm.
• Hệ sinh thái: được tạo nên bởi sự tương tác giữa các quần xã với nhau và với môi trường.
• Mối quan hệ hữu cơ giữa các cấp độ tổ chức dựa trên các hoạt động sống ở cấp độ tế bào.

1. II. Đặc điểm chung của thế giới sống

HOẠT ĐỘNG NHÓM

Đọc thông tin phần II, tìm hiểu điểm chung của các cấp độ tổ chức sống và hoàn thành phiếu học tập.

• Đặc điểm chung của thế giới sống
• Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc
• Hệ mở và tự điều chỉnh
• Thế giới sống liên tục tiến hoá

1. Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc

Thế giới sống được tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc: tổ chức sống cấp dưới sẽ làm cơ sở để hình thành nên tổ chức sống cấp trên.

Cấp độ tổ chức nhỏ nhất (cơ bản nhất) cấu tạo nên các cấp bậc cao hơn là tế bào.

Mỗi cấp tổ chức sống đều được cấu thành từ những bộ phận nhỏ hơn tương tác với nhau tạo nên những đặc điểm mới mà cấp tổ chức nhỏ hơn không có (gọi là đặc tính nổi trội).

2. Hệ mở và tự điều chỉnh

• Các cấp độ tổ chức sống luôn diễn ra quá trình trao đổi chất và năng lượng với môi trường nên được gọi là hệ thống mở.
• Hệ thống mở cũng là hệ thống luôn tiếp nhận và xử lí thông tin từ môi trường, đồng thời truyền thông tin trong hệ thống cũng như giữa các hệ thống sống.
• Các cấp độ tổ chức sống có cơ chế tự điều chỉnh nhằm đảm bảo duy trì và điều hoà các hoạt động sống trong hệ thống để tồn tại và phát triển (gọi là sự cân bằng nội môi).
• Các cấp độ tổ chức sống luôn diễn ra quá trình trao đổi chất và năng lượng với môi trường nên được gọi là hệ thống mở.
• Hệ thống mở cũng là hệ thống luôn tiếp nhận và xử lí thông tin từ môi trường, đồng thời truyền thông tin trong hệ thống cũng như giữa các hệ thống sống.
• Các cấp độ tổ chức sống có cơ chế tự điều chỉnh nhằm đảm bảo duy trì và điều hoà các hoạt động sống trong hệ thống để tồn tại và phát triển (gọi là sự cân bằng nội môi).