Giáo án điện tử sinh học 10 kết nối bài 14: Phân giải và tổng hợp các chất trong tế bào

BÀI 14: PHÂN GIẢI VÀ TỔNG HỢP CÁC CHẤT TRONG TẾ BÀO

1. KHỞI ĐỘNG

Ôn tập: Hoạt động vận động như ở các cầu thủ bóng đá trong hình cần tiêu tốn rất nhiều năng lượng. Vậy, nguồn năng lượng đó đã được lấy từ đâu và chuyển đổi thành dạng nào để tế bào và cơ thể có thể sử dụng ngay khi cần thiết như vậy?

Hình ảnh (1.Khởi động)

Đặt câu hỏi: Làm thế nào để năng lượng hóa học trong các phân tử được lấy ra cho các hoạt động của tế bào và cơ thể?

1. NỘI DUNG BÀI HỌC
2. Phân giải các chất và giải phóng năng lượng trong tế bào
3. Tổng hợp các chất và tích lũy năng lượng trong tế bào

1. PHẦN TRIỂN KHAI KIẾN THỨC
2. Phân giải các chất và giải phóng năng lượng trong tế bào

Đặt vấn đề: Khi tế bào hoạt động, các năng lượng đó được lấy từ đâu và qua quá trình nào?

1. Khái niệm phân giải các chất và các con đường phân giải

Hoạt động cặp đôi: Đọc thông tin mục I.1 và trả lời câu hỏi:

+ Nêu khái niệm phân giải các chất trong tế bào.

+ Quá trình phân giải có ý nghĩa gì đối với tế bào sinh vật?

+ Quá trình phân giải diễn ra theo những con đường nào?

à Kết luận

- Phân giải là quá trình phá vỡ liên kết trong phân tử sinh học → phân tử nhỏ hơn, giải phóng năng lượng.

- Quá trình phân giải đường diễn ra theo 3 con đường:

+ Hô hấp tế bào (hô hấp hiếu khí)

+ Hô hấp kị khí

+ Lên men

2. Hô hấp tế bào

Hoạt động nhóm: Đọc thông tin I.2, quan sát hình 14.1 – 14.3 và trả lời:

Hình ảnh (2.Hình 14.1; 3.Hình 14.2; 4.Hình 14.3)

à Kết luận

- Khái niệm: Là quá trình phân tử đường bị phân giải hoàn toàn thành sản phẩm cuối cùng là CO₂ và nước với sự tham gia của O₂, giải phóng năng lượng cung cấp cho hoạt động của tế bào.

- Phương trình tổng quát:

C₆H₁₂O₆ + 2ATP + 6O₂ à 6CO₂ + 6H₂O + 30 – 32 ATP + Nhiệt năng.

- Chia thành 3 giai đoạn:

+ Đường phân:

• Xảy ra trong tế bào chất, không có sự tham gia của O₂.
• Tạo ra 2 phân tử pyruvate, 2 NADH, 2ATP.

+ Chu trình Krebs:

• Mỗi phân tử pyruvate → 1 phân tử acetyl-CoA.
• Giải phóng 2 phân tử CO2, 3NADH, 1 FADH2. 1ATP.

+ Chuỗi truyền electron:

• Ở màng trong ti thể
• NADH, FADH₂ oxi hóa → ATP và nước.

3. Lên men

Đặt vấn đề: Khi trong tế bào không có oxygen, glucose sẽ được chuyển hóa như thế nào?

Hoạt động cặp đôi: Đọc thông tin mục I.3, quan sát hình 14.4 và tìm hiểu về quá trình lên men.

Hình ảnh (4.Hình 14.4)

à Kết luận

- Khái niệm: là quá trình phân giải không hoàn toàn phân tử đường để tạo năng lượng, không có tham gia của O₂ và chuỗi truyền electron.

- Gồm 2 giai đoạn:

+ Đường phân: tương tự hô hấp hiếu khí.

+ Lên men: electron (glucose) → NADH → phân tử hữu cơ khác.

- Có nhiều kiểu lên men; tế bào nhân thực có 2 kiểu lên men chính: lên men lactate và lên men athanol.

Hoạt động nhóm (4 nhóm): Thảo luận và trả lời các câu hỏi phần Dừng lại và suy ngẫm:

1. Phân giải các chất trong tế bào là gì? Nêu một số ví dụ minh họa.
2. Phân giải hiếu khí trong tế bào gồm những giai đoạn chính nào? Đặc trưng của mỗi giai đoạn này là gì?
3. Trình bày các giai đoạn của quá trình lên men. Nêu sự khác nhau giữa lên men rượu và lên men lactate.
4. So sánh hiệu quả năng lượng của quá trình hô hấp hiếu khí và lên men. Giải thích sự khác biệt này.