Giáo án điện tử sinh học 10 kết nối bài 21: Trao đổi chất, sinh trưởng và sinh sản ở vi sinh vật

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY!

Escherichia coli là một loại vi khuẩn sống trong đường tiêu hóa của người và động vật. Chúng sinh sản bằng cách phân đôi. Hãy tưởng tượng các em đang nuôi vi khuẩn E.coli, cứ sau 20 phút, các em chụp ảnh qua kính hiển vi và đếm số lượng vi khuẩn tại thời điểm đó.

Theo em, sẽ có bao nhiêu vi khuẩn E.coli trong bức ảnh tiếp theo? Em có nhận xét gì về quá trình sinh sản của chúng.

BÀI 21: TRAO ĐỔI CHẤT, SINH TRƯỞNG VÀ SINH SẢN Ở VI SINH VẬT

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. Quá trình tổng hợp và phân giải các chất ở vi sinh vật
2. Sinh trưởng của quần thể vi khuẩn
3. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của vi sinh vật
4. Các hình thức sinh sản của vi sinh vật
5. Quá trình tổng hợp và phân giải các chất ở vi sinh vật

1.1 Quá trình tổng hợp

Hoạt động nhóm

• Nhóm 1: Tìm hiểu về tổng hợp carbohydrate
• Nhóm 2: Tìm hiểu về tổng hợp protein
• Nhóm 3: Tìm hiểu về tổng hợp lipid và nucleic acid
• Vòng 1: Nhóm chuyên gia

Nhóm 1

Đọc thông tin mục I.1a (SGK tr.122 – 123) và quan sát sơ đồ Hình 21.1, thảo luận và tóm tắt quá trình tổng hợp carbohydrate.

Nhóm 2

Đọc thông tin mục I.1b (SGK tr.123) và phương trình Hình 21.2, thảo luận và tóm tắt quá trình tổng hợp protein.

Nhóm 3

Đọc thông tin mục I.1c,d, nêu đặc điểm của quá trình tổng hợp lipid và nucleic acid ở vi sinh vật.

1. a) Tổng hợp carbohydrate

• Nhiều loài VSV có khả năng tổng hợp nên glucose theo nhiều con đường khác nhau: quang hợp ở vi khuẩn lam, các loại tảo; quang khử ở vi khuẩn màu lục và màu tía; hóa tổng hợp ở vi khuẩn sắt, vi khuẩn nitrate.
• Con đường quan trọng và phổ biến nhất là quang hợp.

1. b) Tổng hợp protein

• Phần lớn vi sinh vật có khả năng tổng hợp được toàn bộ 20 loại amino acid, trong khi còn người không làm được.
• Một số vi sinh vật (vi khuẩn lam, Rhizobium) có thể chuyển hóa N₂ của khí quyển thành ammonia (NH₃) cung cấp nitrogen cho cả hệ sinh thái.
• c) Tổng hợp lipid
• Ở vi sinh vật, lipid được tổng hợp từ các acid béo và glycerol.

1. d) Tổng hợp nucleic acid

• Nucleotide được tổng hợp từ 1 gốc đường 5 cacbon + amino acid + phosphoric acid. Tất cả các phản ứng này đều sử dụng ATP.

Thảo luận nhóm

1. Nêu một số ví dụ về quá trình tổng hợp các chất ở vi sinh vật.
2. Quá trình tổng hợp các chất ở VSV có gì khác so với quá trình tổng hợp ở động vật và thực vật?

Câu 1: Quá trình tổng hợp các chất ở VSV: các tế bào sử dụng năng lượng để liên kết các phân tử đơn giản thành các phân tử hữu cơ phức tạp cần thiết cho tế bào.

• Ví dụ: Vi khuẩn Rhizobium có trong nốt sần của các cây họ Đậu có khả năng chuyển hoá N, trong khí quyển thành ammonia (NH₃) cung cấp nguồn nitrogen cho quá trình tổng hợp các amino acid của chúng.
• Quá trình phân giải các chất ở VSV: tiết các enzyme ra bên ngoài tế bào để phân giải chất hữu cơ thành các chất đơn giản rồi hấp thụ chúng vào trong tế bào. Trong tế bào, các chất hữu cơ đơn giản có thể tiếp tục được phân giải.
• Ví dụ: Để sản xuất nước tương và nước mắm, con người đã sử dụng các enzyme ngoại bào đo các vi sinh vật sinh ra để phân giải các protein có trong đậu nành và cá.