Giáo án điện tử sinh học 10 kết nối bài 10: Trao đổi chất qua màng tế bào

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BÀI HỌC NGÀY HÔM NAY!

KHỞI ĐỘNG

Hình dưới là ảnh chụp một tế bào u sắc tố chứa protein phát huỳnh quang màu xanh đang ẩm bào thuốc nhuộm màu hồng. Rất nhiều bệnh ở người liên quan đến rối loạn cơ chế vận chuyển các chất qua màng tế bào. Quá trình trao đổi chất qua màng tế bào diễn ra như thế nào?

BÀI 10. TRAO ĐỔI CHẤT QUA MÀNG TẾ BÀO

NỘI DUNG BÀI HỌC

Khái niệm trao đổi chất qua màng tế bào

1. Khái niệm trao đổi chất qua màng tế bào

Thảo luận nhóm

Trao đổi chất ở tế bào là gì?

Quá trình trao đổi chất có ý nghĩa gì đối với tế bào.

Kể tên các cơ chế vận chuyển các chất qua màng tế bào.

Câu 1: Trao đổi chất qua màng tế bào là quá trình vận chuyển các chất ra, vào tế bào qua màng tế bào.

Câu 2: Tế bào không thể tồn tại nếu không có hoạt động trao đổi chất với môi trường bên ngoài. Tế bào cần nhận được các nguyên liệu  đầu vào và thải bỏ những chất phế thải.

Câu 3: Các cơ chế vận chuyển chất qua màng tế bào

• Vận chuyển thụ động.
• Vận chuyển chủ động.

1. Khái niệm trao đổi chất qua màng tế bào

• Trao đổi chất qua màng tế bào là quá trình vận chuyển các chất ra, vào tế bào qua màng tế bào.
• Tế bào không thể tồn tại nếu không có hoạt động trao đổi chất với môi trường bên ngoài.
• Vật chất mà tế bào cần trao đổi với môi trường có thể rất nhỏ như các loại ion cho tới các đại phân tử sinh học. Các phân tử nhỏ ra, vào tế bào chủ yếu dựa trên sự khuếch tán. Các phân tử lớn (đại phân tử) được vận chuyển qua màng theo cơ chế vận chuyển thụ động và chủ động.

1. Các cơ chế trao đổi chất qua màng tế bào

Hoạt động nhóm và hoàn thành các nhiệm vụ nghiên cứu sau:

Nhóm 1

Tìm hiểu về khuếch tán đơn giản

Nhóm 2

Tìm hiểu về khuếch tán tăng cường

Nhóm 3

Tìm hiểu về sự thẩm thấu

Thành lập nhóm mảnh ghép và chia sẻ thông tin, hoàn thành phiếu học tập.

1. Vận chuyển thụ động

Vận chuyển thụ động là kiểu khuếch tán các chất từ nơi có nồng độ chất tan cao đến nơi có nồng độ chất tan thấp, xuôi chiều gradien nồng độ, vì vậy không cần tiêu tốn năng lượng.

1. Khuếch tán đơn giản

• Là sự khuếch tán của các chất qua lớp kép phospholipid.
• Tốc độ khuếch tán qua lớp kép phospholipid phụ thuộc vào bản chất của chất khuếch tán, sự chênh lệch nồng độ các chất bên trong và ngoài màng cũng như thành phần hoá học của lớp kép phospholipid.

1. Khuếch tán tăng cường

• Là kiểu khuếch tán của các chất qua protein xuyên màng.
• Với khuếch tán tăng cường, tế bào có thể điều chỉnh tốc độ các chất ra vào tế bào thông qua việc tăng giảm số kênh protein hoặc đóng mở các kênh theo nhu cầu.
• Các protein xuyên màng làm nhiệm vụ vận chuyển các chất được chia thành nhiều loại: protein kênh, protein màng.

1. Thẩm thấu

• Là sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng tế bào.
• Nếu tế bào thực vật và động vật được đưa vào dung dịch nhược trương thì sẽ có một áp lực lên màng tế bào làm cho tế bào động vật có thể vỡ do nước từ bên ngoài tế bào sẽ đi vào trong tế bào tạo nên.