HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, nhắc lại những nét chính về tiểu sử và  sự nghiệp của HMT?

Yêu cầu HS em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác bài thơ

(GV cung cấp thêm thông tin về bài thơ)

Gv: Hãy nhận xét về giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

Gv yêu cầu HS đọc thuộc lòng bài thơ và phân tích nội dung bài thơ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1.Tác giả

-Tên thật là Trần Trọng Trí (1912-1940)

-Tài năng nhưng cuộc đời ngắn ngủi, bất hạnh.

-Sự nghiệp:

+Sức sáng tạo dồi dào.

+Tình yêu đến đau đớn hướng về cuộc đời trần thế.

2.Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

-Xuất xứ: Tập Thơ Điên (1938).

-Hoàn cảnh sáng tác: Được gợi cảm hứng từ một mối tình của HMT với một cô gái vốn quê ở thôn Vĩ Dạ.

b. Nội dung nghệ thuật của bài thơ

-Bức tranh đẹp về xứ Huế mộng mơ.

-Tiếng lòng của một con người tha thiết yêu đời, yêu người.

-Ngôn từ tinh tế, giàu sức liên tưởng.

3, Phân tích bài thơ

a.Khổ 1

-Câu 1: Có thể hiểu theo các nghĩa

+Là lời mời có pha chút trách móc nhẹ nhàng, thân mật

+ Là lời tự vấn của thi nhân.

- Câu 2-4: Giới thiệu về TV

+Cảnh thiên nhiên:

.Nắng hàng cau àGợi sự thanh bình.

.Nắng mới lên àrực rỡ, ấm áp.

.Vườn: Mướt quá àTrầm trồ, thích thú.

           Xanh như ngọc àGợi sự tươi đẹp, trù phú.

+Người: Lá trúc …

.Mặt chữ điền : Chỉ con người có gương mặt phúc hậu, duyên dáng, mến khách.. (nghệ thuật cách điệu hoá): nhằm ca ngợi con người thôn Vĩ

-Mối quan hệ giữa cảnh và người: hài hoà, duyên dáng.

b.Khổ 2

-Hai câu đầu: cảnh gợi sự chia lìa, buồn thảm.

àNT nhân hoáàMượn cảnh để nói người.

+ Sự chia li của nhân vật trữ tình với người thương.

+ Nỗi buồn của nhân vật trữ tình .

- Hai câu sau:

+ Cảnh: đẹp huyền ảo, thơ mộng.

+ Tình: nỗi khát khao của tác giả về một tình yêu trong sáng, tinh khôi.

+Nhà thơ sd từ kịp à thể hiện rõ tâm trạng khắc khoải, tuyệt vọng vì biết thời gian của mình không còn nhiều nữa.

c.Khổ 3

-Hai câu đầu:

+Điệp ngữ thể hiện tình cảm với người xưa vẫn nhớ thương da diết.(vào cả trong giấc mơ).

+Với bản thân: hiểu được sự vô vọng trong tình cảnh, tình cảm của mình.

-Câu 3: có các cách hiểu:

+ ở đây – Huế; sương khói mờ nhân ảnh – không gian chia cách HMT với HC.

+ ở đây – trại phong Quy Hoà; sương khói mờ nhân ảnh – ý thức của thi nhân về cái chết đang đến gần.

-Câu 4: có thể hiểu

+Là lời trách kín đáo với HC.

+Là sự trả lời cho câu hỏi ở trên.

4, Bài tập 4

- Sao anh không về chơi thôn Vĩ?

→ Câu hỏi, lời mời chào của người xứ Huế mộng mơ với người khách lâu ngày không về chơi; lời trách nhẹ nhàng của cô gái với người khách; niềm khát khao ao ước về xứ  Huế tươi đẹp và thơ mộng

- Thuyền ai đậu  bến sông trăng đó?

→ Nỗi niềm khắc khoải mơ hồ băn khoăn pha chút thất vọng đang dâng lên trong lòng thi nhân

- Ai biết tình ai có đậm đà?

→ Niềm hoài nghi với con người với cuộc đời; khẳng định niềm yêu đời yêu cuộc sống này biết bao

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 32 nhóm và yêu cầu:

Gv : Lập dàn ý phân tích bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ để thấy đây là một bài thơ thể hiện một mối tình đơn phương, lòng  yêu đời yêu cuộc sống thiết tha của Hàn Mặc Tử?

Gv gợi ý cho Hs : lập dàn ý

Gv : Cảm nhận của anh chị về khổ thơ cuối bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử?

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS Hoạt động theo nhóm

+ GV: quan sát và trợ giúp gợi ý

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV gợi ý HS rút ra kết luận như SGK.

1, Bài tập 1

a. Mở bài

- Là nhà thơ tài năng nhưng cuộc đời ngắn ngủi, bất hạnh.

- Sức sáng tạo dồi dào. Tình yêu đến đau đớn hướng về cuộc đời trần thế.

- Tiêu biểu là bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ, một ty với xứ Huế mộng mơ, một mối tình đơn phương vô vọng và niềm yêu cuộc đời thiết tha

b. Thân bài

-Câu 1: Có thể hiểu theo các nghĩa

+Là lời mời có pha chút trách móc nhẹ nhàng, thân mật

+ Là lời tự vấn của thi nhân.

- Câu 2-4: Giới thiệu về TV

+Cảnh thiên nhiên:

.Nắng hàng cau àGợi sự thanh bình.

.Nắng mới lên àrực rỡ, ấm áp.

.Vườn: Mướt quá àTrầm trồ, thích thú.

           Xanh như ngọc àGợi sự tươi đẹp, trù phú.

+Người: Lá trúc …

.Mặt chữ điền : Chỉ con người có gương mặt phúc hậu, duyên dáng, mến khách.. (nghệ thuật cách điệu hoá): nhằm ca ngợi con người thôn Vĩ

-Mối quan hệ giữa cảnh và người: hài hoà, duyên dáng.

b.Khổ 2

-Hai câu đầu: cảnh gợi sự chia lìa, buồn thảm.

àNT nhân hoáàMượn cảnh để nói người.

.Sự chia li của nhân vật trữ tình với người thương.

.Nỗi buồn của nhân vật trữ tình .

-Hai câu sau:

+Cảnh: đẹp huyền ảo, thơ mộng.

+Tình: nỗi khát khao của tác giả về một tình yêu trong sáng, tinh khôi.

+Nhà thơ sd từ kịp à thể hiện rõ tâm trạng khắc khoải, tuyệt vọng vì biết thời gian của mình không còn nhiều nữa.

c.Khổ 3

-Hai câu đầu:

+Điệp ngữ thể hiện tình cảm với người xưa vẫn nhớ thương da diết.(vào cả trong giấc mơ).

+Với bản thân: hiểu được sự vô vọng trong tình cảnh, tình cảm của mình.

-Câu 3: có các cách hiểu:

+ ở đây – Huế; sương khói mờ nhân ảnh – không gian chia cách HMT với HC.

+ ở đây – trại phong Quy Hoà; sương khói mờ nhân ảnh – ý thức của thi nhân về cái chết đang đến gần.

-Câu 4: có thể hiểu

+Là lời trách kín đáo với HC.

+Là sự trả lời cho câu hỏi ở trên.

c. Kết bài

- Khái quát nội dung đã trình bày ở trên

- Liên hệ bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu và tình yêu cuộc sống của bản thân

- Bài học rút ra

2, Bài tập 2

a. Mở bài

- Nhắc tới Hàn Mặc Tử không nhớ tới bài thơ. Được khơi nguồn từ tấm bưu ảnh và lời hỏi thăm…bài thơ là bức tranh phong cảnh...một nỗi buồn cô đơn vô vọng…một tấm lòng tha thiết của nhà thơ với cuộc đời, con người. Đọc đến khổ thơ cuối cùng những ám ảnh về tình đời tình người còn đọng lại mãi trong lòng người đọc

- Trích dẫn khổ thơ :

Mơ khách đường xa khách đường xa

áo em trắng quá nhìn không ra

ở đây sương khói mờ nhân ảnh

Ai biết tình ai có đậm đà?

b. Thân bài

- ở hai khổ thơ trên nhà thơ hướng tới thiên nhiên xứ Huế để bộc lộ tâm tình. Thiên nhiên tươi đẹp nhưng đượm buồn. Đến khổ thơ cuối cùng nhà thơ trực tiếp bộc lộ nỗi niềm tâm sự của mình với người xứ Huế. Ký ức dừng lại với hình ảnh con người

-Hai câu đầu:

+Điệp ngữ thể hiện tình cảm với người xưa vẫn nhớ thương da diết.(vào cả trong giấc mơ).

+Với bản thân: hiểu được sự vô vọng trong tình cảnh, tình cảm của mình.

-Câu 3: có các cách hiểu:

+ ở đây – Huế; sương khói mờ nhân ảnh – không gian chia cách HMT với HC.

+ ở đây – trại phong Quy Hoà; sương khói mờ nhân ảnh – ý thức của thi nhân về cái chết đang đến gần.

-Câu 4: có thể hiểu

+Là lời trách kín đáo với HC.

+Là sự trả lời cho câu hỏi ở trên.

c. Kết bài

- Khái quát nội dung nghệ thuật của đoạn thơ

- Bài học rút ra cho bản thân về niềm yêu đời yêu cuộc sống

PHIẾU BÀI TẬP 1

 Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm.

Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn.

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,

Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều

Và non nước, và cây, và cỏ rạng,

Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,

Cho no nê thanh sắc của thời tươi;

- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!

(Trích Vội vàng – Xuân Diệu)

Câu 1. Xác định thể thơ và phương thức biểu đạt của đoạn thơ trên. Lí giải vì sao? 

Câu 2. Tìm các biện pháp tu từ được sử dụng, nêu tác dụng của nó trong đoạn thơ. 

Câu 3. Đoạn thơ có đề cập đến tình yêu, theo anh/chị, ở đây là tình yêu đối với điều gì? Hãy viết một bài văn ngắn để nêu suy nghĩ của anh/ chị về tình yêu ấy. 

PHIẾU BÀI TẬP 2

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn;

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,

Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều

Và non nước, và cây, và cỏ rạng,

Cho chếnh choáng mùi thơm, cho đã đầy ánh sáng,

Cho no nê thanh sắc của thời tươi;

- Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!

(Ngữ văn 11, Tập hai, NXB Giáo dục, 2007, tr.23)

Câu 1. Điệp ngữ ta muốn lặp đi lặp lại nhiều lần có tác dụng gì?

Câu 2. Phân tích ý nghĩa biểu đạt của các động từ: riết, say, thâu và các tính từ - từ láy mơn mởn, chuếnh choáng, đã đầy, no nê.

Câu 3. Vì sao tác giả lại viết xuân hồng mà không phải xuân xanh (như Nguyễn Bính) hay xuân chín (như Hàn Mặc Tử)?

Có thể bạn quan tâm: Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, nhắc lại hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?

Gv: Các em hãy nhận xét về nghệ thuật  và nội dung bài thơ?

- Gv: nhắc lại những nét tiêu biểu nhất về nội dung nghệ thuật bài thơ?

Gv yêu cầu nêu cảm  nghĩ của anh chị về sự vận động của cảnh vật và tâm trạng nhà thơ trong bài thơ Chiều tối?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

1. Hoàn cảnh sáng tác.

-Hoàn cảnh ra đời của tập thơ NKTT: 1942-1943- Trong thời gian Bác bị bắt giam tại nhà tù của Tưởng Giới Thạch.

- Trong lần Bác bị giải từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo

2. Bài thơ Chiều tối

a. Hai câu đầu.

*Cảnh thiên nhiên

- Cánh rừng, bầu trời à kg rộng lớn

- Cánh chim bay về tổ à thời gian chiều muộn

- Cánh chim, chòm mây à Hình ảnh trung tâm

+ NT lấy điểm tả diện, cánh chim, chòm mây cô lẻ nhỏ bé so với không gian rộng lớn.

+  Sự vật trong trạng thái  mỏi mệt, ngừng nghỉ.

Sự chuyển động: Chim à về rừng tìm cây ngủ

Mây à lững lờ trôi

è Bức tranh thiên nhiên lúc chiều tối mang vẻ đẹp cổ điển mà hiện đại

*Hình ảnh con người

- Con người có phần mệt mỏi sau một ngày chuyển lao vất vả ( cánh chim mỏi mệt)

- Cô đơn, khát khao tự do ( “cô vân”)

- Vẻ đẹp tâm hồn: gắn bó với thiên nhiên -> chất nghệ sĩ. Trong gian khổ người vẫn hướng tới thiên nhiên tìm sự đồng cảm, hướng tới sự sống....  ( Chất thép trong thơ Bác)-chất hiện đại.

èCon ng­ười chủ động tr­ước hoàn cảnh (vẫn thấy đư­ợc vẻ đẹp của thiên nhiên trong cảnh chiều tà nơi núi rừng)

b. Hai câu cuối

*  Bức tranh sinh hoạt của con người:

- KG: xóm núi à thu hẹp

- Tg: buổi tối (qua hình ảnh bếp lửa hồng)

- Hình ảnh trung tâm: cô gái đang xay ngô bên bếp lửa hồng

à Hình ảnh đẹp, gợi cuộc sống bình yên

è Nhận xét: Cảnh vật trong tác phẩm đã có sự chuyển biến từ buổi chiều sang tối, từ điểm nhìn rộng, xa sang gần và hẹp. BT giản dị như­ng có ánh sáng và niềm vui .

* Hình ảnh Bác

- Tâm trạng: đồng cảm với niềm vui nho nhỏ của cô gái mà quên đi nỗi bất hạnh của bản thân

-Tâm trạng từ  buồn -> vui, hình ảnh con người từ bóng tối hướng tới ánh sáng, từ trạng thái mỏi mệt hướng tới sự lạc quan tin tưởng.

- Tâm hồn:

+ Lòng nhân ái bao la, sự nhạy cảm của tâm hồn

+ Chữ “hồng” -> sự lạc quan với t­ương lai

- Chất CĐ:

+ Lấy ánh sáng tả buổi tối

+Hình ảnh cuộc sống nơi thôn dã

- Chất HĐ:

+ Con ng­ười làm chủ hoàn cảnh

+ Tinh thần dân chủ: h­ướng về cuộc sống bình dị của nhân dân, ngôn từ giọng điệu giản dị khi nói về tinh thần thép nh­ưng không hề lên giọng thép

3, Nội dung nghệ thuật của bài thơ

- NDTT:

+Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con ng­ời đặc sắc, có hồn.

+Lòng nhân ái và tâm hồn nghệ sĩ của HCM

- NT: Sự kết hợp hài hoà chất CĐ và HĐ

4, Bài tập 4

Cảm quan biện chứng của người chiến sĩ cách mạng biểu hiện ở cách nhìn cuộc sống trong sự vận động tất yếu hướng tới cái tốt đẹp tươi sáng. Sự vận động từ hai câu đầu đến hai câu sau: cảnh vật: cánh chim chòm mây, chiều dần sang tối với ánh lửa hồng, từ lạnh lẽo âm u đến ấm áp bừng sáng; lòng người: từ nỗi buồn đến niềm vui. Sự vận động đó cho thấy niềm lạc quan yêu đời niềm tin vào tương lai tươi sáng của người chiến sĩ cách mạng

PHIẾU BÀI TẬP 1

Nêu cảm nhận của anh (chị) về chất thép và chất tình trong, ba bài thơ đã học của Bác: Chiều tối, Giải đi sớm, Mới ra tù, tập leo núi. Từ chất thép, chất tình đó, anh (chị) hiểu được gì về con người Bác và phong cách thơ Hồ Chí Minh.

.................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................

PHIẾU BÀI TẬP 2

Câu 1: Xác định biện pháp nghệ thuật và tác dụng của các biện pháp nghệ thuật trong câu thơ sau?

Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,

Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.

.................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Câu 2: Cảm nhận của em về cảnh trong hai câu thơ đầu qua bút pháp tả cảnh của Hồ Chí Minh?

“Chim mỏi về rừng tìm cây ngủ,

Chòm mây lẻ trôi lững lờ trên tầng không”

.................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................