Giáo án ôn tập Ngữ văn 11 bài: Hai đứa trẻ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, nêu hiểu biết về tác giả, tác phẩm, sự nghiệp sáng tác

- Sau đó nêu lại những nội dung chính về tác phẩm ( thể thơ, nội dung, nghệ thuật đặc sắc,...)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá

1.Tác giả(1910 – 1942)

- Con người :

+ Đôn hậu và rất đỗi tinh tế.

+ Có quan niệm văn chương tiến bộ.

-Sự nghiệp : Sở trường về truyện ngắn.

àĐặc điểm truyện ngắn TL :

+Truyện không có truyện, chủ yếu khai thác thế giới nội tâm nhân vật với những cảm giác mơ hồ, mong manh.

+ Giọng văn giàu nhạc điệu, chất chứa tình cảm của tác giả.

+ Tư tưởng : Sâu sắc.

+ Hoà quyện giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn.

2.Tác phẩm

- Xuất xứ : Tập  Nắng trong vườn.

- Hoàn cảnh sáng tác

Bắt nguồn từ một kỉ niệm ấu thơ của nhà văn.

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chuyển đặt câu hỏi cho HS trả lời:

GV yêu cầu HS hoạt động nhóm Lập dàn ý cho đề bài sau :

Phân tích diễn biến tâm trạng Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam

Sau khi lập dàn ý xong, anh chị có ấn tượng sâu sắc nhất với nhân vật nào, với chi tiết nghệ thuật nào trong truyện ngắn Hai đứa trẻ? vì sao?

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS tự lập dàn ý vào vở

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV gợi ý HS và yêu cầu HS về nhà viết bài

a, Mở bài:

 - Giới thiệu tác giả Thạch Lam: con người đôn hậu tinh tế, giàu lòng yêu thương, là một cây bút truyện ngắn xuất sắc trong nhóm Tự lực văn đoàn; truyện ngắn thường không có truyện giống như một bài thơ trữ tình xót thương.

- Hai đứa trẻ là một câu chuyện như thế

- Truyện để lại nhiều ấn tượng nhất là hình ảnh của cô bé Liên với diễn biến tâm trạng tinh vi tinh tế trước cuộc sống buồn tẻ ở một phố huyện nghèo nơi đoàn tàu đi qua.

b, Thân bài

 - phố huyện lúc chiều tàn : cảnh chiều tàn, chợ tàn, những kiếp người tàn tạ → buồn man mác, niềm trắc ẩn, cảm thương cho những đứa trẻ lam lũ tội nghiệp.

- Phố huyện lúc đêm khuya :

+ Khung cảnh thiên nhiên và con người : ngập chìm trong đêm tối mênh mông. Đường phố và các ngõ con chứa đầy bóng tối. ánh sáng chỉ hé qua khe cửa, quầng sáng quanh ngọn đèn chị Tí; chấm lửa nhỏ ở bếp lửa bác phở Siêu, từng hột sáng lọt qua phên nứa.

+ Nhịp sống của những người dân lặp đi lặp lại một cách đơn điệu buồn tẻ với những động tác quen thuộc những suy nghĩ mong đợi như mọi ngày. Họ mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày

→ Liên nhớ lại tháng ngày đẹp đẽ ở HN buồn bã, yên lặng; cảm nhận sâu sắc về cuộc sống tù đọng nơi đây

- Lúc chuyến tàu đi qua : sáng bừng lên và huyên náo trong chốc lát rồi lại chìm vào bóng tối → hân hoan, hạnh phúc, nuối tiếc, bâng khuâng, hi

vọng…

→ Qua tâm trạng của Liên tác giả như muốn lay tỉnh những con người đang buồn chán sống quanh quẩn lam lũ và hướng họ đến một tương lai tốt đẹp hơn. Đó là giá trị nhân bản của truyện ngắn này

→ Cốt truyện đơn giản nổi bật những dòng tâm trạng chảy trôi những cảm xúc, cảm giác mong manh mơ hồ trong tâm hồn nhân vật; miêu tả sinh động những biến đổi tinh tế của cảnh vật và tâm trạng con người; bút pháp tương phản đối lập; Ngôn ngữ hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng; giọng điệu thủ thỉ rất giàu chất thơ, chất trữ tình sâu lắng.

c, Kết bài

- Truyện Hai đứa trẻ thể hiện niềm cảm thương chân thành của Thạch Lam đối với những kiếp sống nghèo khổ chìm khuất trong mỏi mòn, tăm tối quẩn quanh nơi phố huyện trước cách mạng và sự trân trọng với những mong ước bé nhỏ bình dị mà tha thiết của họ

- Liên hệ bản thân, rút ra bài học

4, Bài tập 4

Các nhân vật gây ấn tượng sâu sắc nhất truyện là: Liên và An (đặc biệt là Liên), mẹ con chị Tý, gia đình bác xẩm, bà già Thi.

Vì: Họ gợi nhớ về cuộc sống lam lũ, nghèo khổ, sống lay lắt buồn tẻ của nhân dân ta trước cách mạng tháng Tám. Nhân vật Liên còn mở ra đời sống nội tâm vừa cảm thông chia sẻ, vừa có khao khát ước mơ như muốn vươn lên khỏi bóng tối để đón nhận cuộc sống tươi sáng hơn, tốt đẹp hơn.

PHIẾU BÀI TẬP 1

Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi sau:

Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời.

Chiều, chiều rồi. Một buổi chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào. Trong cửa hàng hơi tối, muỗi đã bắt đầu vo ve. Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn thơ ngây của chị; Liên không sao hiểu, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn.

(Trích "Hai đứa trẻ"- Thạch Lam, Ngữ văn 11, tập 1, NXB giáo dục Việt Nam 2011)

Câu 1: Cho biết văn bản trên nói về điều gì?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Câu 2: Hãy xác định và nêu ý nghĩa tác dụng của biện pháp tu từ trong đoạn một của văn bản.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Câu 3: Cho biết các phương thức biểu đạt trong văn bản và phương thức biểu đạt nào là chủ yếu?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Câu 4: Giải thích cách sử dụng dấu chấm phẩy ";" trong câu cuối của văn bản.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Câu 5: Nhận xét gì về nét đặc sắc nghệ thuật trong văn bản trên?

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

PHIẾU BÀI TẬP 2

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi nêu ở dưới:

          "Tiếng trống thu không trên cái chòi của huyện nhỏ ; từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều. Phương tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn. Dãy tre làng trước mặt đen lại và cắt hình rõ rệt trên nền trời.

           Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào. Trong cửa hàng hơi tối muỗi đã bắt đầu vo ve. Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen ; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị ; Liên không hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn."

(Trích "Hai đứa trẻ" - Thạch Lam, SGK Ngữ văn 11 tập 1, NXBGD năm 2014)

Câu hỏi:

a. Phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên?

b. Nêu nội dung của đoạn văn?

c. Những đặc sắc về nghệ thuật trong đoạn văn? Tác dụng?

d. Vẻ đẹp văn phong Thạch Lam qua đoạn văn trên.

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................

.................................................................................................................................