HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Nhắc lại những nét chính về tiểu sử, cuộc đời và sự nghiệp của TTX?

- Thương vợ và nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS dựa vào phần bài học, trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày kết quả trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá

I. Vài nét về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả(1870 – 1907)

- Cuộc đời : Thi cử lận đận; cuộc đời ngắn ngủi, nhiều gian truân và một sự nghiệp thơ ca bất hủ

- Sự nghiệp sáng tác :

+ Hai mảng : trào phúng, trữ tình.

+ Giá trị : Đều bắt nguồn từ tâm huyết của nhà thơ với dân, với n­ước, với đời.

2. Tác phẩm

a. Nội dung

- Nỗi vất vả và những đức tính cao đẹp của bà Tú.

- Vẻ đẹp nhân cách của TTX.

b. Nghệ thuật

- Từ ngữ giản dị, biểu cảm, vận dụng sáng tạo

ngôn ngữ văn học dân gian, ngôn ngữ đời sống.

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa trữ tình và trào phúng.

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

- Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chuyển đặt câu hỏi cho HS trả lời:

GV yêu cầu HS hoạt động nhóm lập dàn bài cho đề văn nghị luận:

Phân tích vẻ đẹp nhân cách của nhà thơ Trần Tế Xương qua bài thơ Thương vợ?

Nhóm 1: Mở bài?

Nhóm 2: Giới thiệu chung về bài thơ?

Nhóm 3: Phân tích 2 câu đề?

Nhóm 4: Phân tích 2 câu thực?

Nhóm 5: Phân tích hai câu luận?

Nhóm 6: Phân tích 2 câu kết?

- Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

 + HS dựa vào phần bài học, lập dàn ý

- Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

 GV gọi HS trả lời, HS còn lại nghe và nhận xét

- Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

GV nhận xét và bổ sung

II. Phân tích bài thơ

 1. Mở bài:

  - Giới thiệu nhà thơ Trần Tế Xương: cuộc đời ngắn ngủi nhiều gian truân nhưng ông để lại một sự nghiệp thơ ca bất tử.Thơ ông viết về rất nhiều đề tài nhưng ông dành hẳn một đề tài viết về bà Tú- người vợ của mình, trong đó có bài thơ Thương vợ

  - Đây là bài thơ tiêu biểu cho mảng trữ tình thể hiện cả tài thơ lẫn nhân cách Tú Xương

  - Trích dẫn bài thơ

 2, Thân bài

* Khái quát đầu: giới thiệu chung về bài thơ

Trong xã hội xưa, vị thế người phụ nữ ít được coi trọng thậm chí bị coi rè. Trong một loạt bài thơ Tú Xương viết về vợ , Thương vợ được coi là tác phẩm tiêu biểu hơn cả . Bài thơ thể hiện cả hai mặt trong thơ Tú Xương , vừa ân tình vừa hóm hỉnh . Bài thơ được làm theo thể thất ngôn bát cú Đường luật nhưng ngôn ngữ rất sinh đọng tự nhiên , mang đậm sắc thái dân gian , mang nét riêng độc đáo của thơ Tú Xương .

* Phân tích bài thơ theo kết cấu 6 câu đầu và hai câu sau.

 a. Sáu câu đầu: Hình ảnh bà Tú qua cảm nhận của nhà thơ Trần Tế Xương

 - Hai câu đề: giới thiệu công việc của bà Tú:

 + Quanh năm là thời gian không ngừng nghỉ; mom sông là địa điểm chông chênh→ gợi sự vất vả cực nhọc.

 + Một hình thức so sánh kì lạ: năm con- 1 chồng; người chồng là một bên gánh nặng lo toan ấy→ câu thơ với cách nói hài hước dí dỏm đùa vui nhưng dường như đó là lời tự trách chua cay, chua xót bản thân mình

 - Hai câu thực:

 + Lặn lội thân cò, quãng vắng: câu thơ dùng phép đảo ngữ, từ tượng hình, từ láy, hình ảnh ẩn dụ thân cò, sự vận dụng sáng tạo ca dao dân gian để chỉ bà Tú; quãng vắng là nơi đầy rẫy nguy hiểm

 + Eo sèo mặt nước, đò đông: phép đảo ngữ, từ láy, tượng thanh eo sèo→ âm thanh người qua tiếng lại nơi đông đúc chen lấn xô đẩy, kì kèo; đò vốn đã nguy hiểm nay lại đông người càng nguy hiểm hơn

→ Cảnh làm ăn cực nhọc, đầy rẫy nguy hiểm, khó khăn

→ Bà Tú là người vợ đảm đang chịu thương chịu khó, tần tảo, dám nghĩ dám làm, sẵn sàng hi sinh vì chồng vì con

→ Tú Xương vẫn theo dõi bước đi của vợ, thấu hiểu nỗi cực nhọc của vợ để cảm thông để trân trọng người vợ hiền. Nhân cách của ông thể hiệnở sự thấu hiểu ấy.

- Hai câu luận : Tú Xương nói lên sự cảm thông của mình: Một duyên hai nợ, năm nắng mười mưa→ hai thành ngữ diễn tả sự vất vả của người vợ phải nuôi chồng con; đây là lời của người chồng thể hiện sự trân trọng đối với vợ.

 Hai câu thơ một lần nữa khắc họa hình ảnh người vợ lặng lẽ âm thầm làm việc với một đức hi sinh vô cùng lớn lao không nghĩ gì đến bản thân, hết lòng vì chồng vì con

b, Hai câu kết: Hình ảnh của nhà thơ qua lời chửi:

- Hai câu cuối nhà thơ mới bày tỏ thái độ của mình với chính mình. Câu thơ như một sự thay đổi mạch cảm xúc đột ngột

- Chửi đời, chửi người, chửi mình; từ cảm thông đến thương vợ rồi giận mình, giận đời; giận mình là kẻ vô tích sự không giúp gì cho vợ lại thành gánh nặng cho vợ; giận đời vì đã biến những ông chồng thành kẻ vô tích sự như thế; chửi cuộc đời đen bạc để những người phụ nữ vốn đã vất vả lại càng vất vả thiệt thòi hơn.

→ Lời chửi nâng cao nhân cách Tú Xương; ông là người chồng yêu thương thấu hiểu trân trọng vợ với tình cảm chân thành trân trọng nhất

c. Khái quát cuối:

- Ngôn ngữ bài thơ dung dị đời thường, sử dụng nhiều chất liệu dân gian; lời thơ chân thành ; sử dụng nhiều biện pháp tu từ đặc sắc…

3, Kết bài

- Thương vợ không chỉ khắc họa hình ảnh người vợ tảo tần, giàu đức hi sinh lòng vị tha mà còn chứa chan tình cảm thấu hiểu, yêu thương quý trọng vợ của nhà thơ.

- Tú Xương đã đóng góp cho văn học VN  một hình tượng đẹp về người phụ nữ phương Đông đồng thời tạo nên một bài thơ hay có giá trị nhân văn sâu sắc.

PHIẾU BÀI TẬP 1

Đọc và trả lời những câu hỏi sau:

Quanh năm buôn bán ở mom sông

Nuôi đủ năm con với một chồng.

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Èo sèo mặt nược buổi đò đông.

Câu 1: Nghệ thuật của hai câu:

Lặn lội thân cò khi quãng vắng,

Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

Câu 2: Từ ngữ nào trong câu thơ “Lặn lội thân cò khi quãng vắng” có giá trị miêu tả ngoại hình bà Tú? Ý nghĩa của hình ảnh đó?

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

Câu 3: Câu "Nuôi đủ năm con với một chồng" diễn tả nỗi vất vả của bà Tú như thế nào?

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

Câu 4: Khái quát nội dung của đoạn thơ?

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

PHIẾU BÀI TẬP 2

Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi a, b, c, d: 

Quanh năm buôn bán ở mom sông, 

Nuôi đủ năm con với một chồng. 

Lặn lội thân cò khi quãng vắng, 

Eo sèo mặt nước buổi đò đông. 

Một duyên hai nợ âu đành phận, 

Năm nắng mười mưa dám quản công. 

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc, 

Có chồng hờ hững cũng như không. 

( Thương vợ - Tú Xương) 

a, Nêu phong cách ngôn ngữ của văn bản ?

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

b, Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật ? 

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

c, Em hiểu ý nghĩa 2 câu thơ đầu như thế nào ? 

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

d, Xác định những phép liên kết trong bài thơ ?

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................

................................................................................................................................