Giáo án ôn tập ngữ văn 7 chân trời bài 10: Ôn tập mở rộng theo thể loại văn bản mẹ

HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu vần và nhịp

- GV hướng dẫn HS:

+ So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và bài Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi.

+ Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận nhiệm vụ và hoản thành.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV chọn một số nhóm HS trình bày trước lớp, yêu cầu cả lớp nghe, nhận xét.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

Bài thơ

Gieo vần – nhịp

Tác dụng

Mẹ

Vần cách – nhịp 2/2

Dễ thuộc, dễ nhớ.

Đợi mẹ

Vần lưng – nhịp 3/3, 2/3, 3/2

Sử dụng nhịp điệu linh hoạt, nhằm giàu sức gọi, giản dị, đầy tự nhiên.

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

Vần cách – nhịp 3/5, 4/5, 3/4

Sử dụng nhịp điệu linh hoạt khiến bài thơ vừa thôi thúc, vừa nhẹ nhàng, tăng sức biểu đạt mạnh mẽ nhằm thể hiện tình cảm giữa nhân vật “tôi” với mèo.

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ

- GV đặt yêu cầu:

+ Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bải thơ này?

+ Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

+ Chủ đề của bài thơ.

+ Thông điệp của bài thơ mà tác giả muốn gủi gắm. Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS xác định chủ đề, thông điệp của bài thơ và liên hệ với bản thân HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi một vài HS chia sẻ câu trả lời trước lớp, yêu cầu cả lớp lắng nghe và nhận xét.

Bước 4: Đánh gợi giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận è Ghi lên bảng.

2. Từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ

- Bài thơ bộc lộ nhiều cung bậc cảm xúc: Yêu thương, xót xa, ngậm ngùi trước tuổi già của mẹ, trách giận thời gian.

- Hình ảnh mẹ tỏng bài thơ được đặt trong sự đối sánh với hình ảnh cau. Đối sánh trên những phương diện: hình dáng, màu sắc (màu lá, màu tóc), chiều cao:

+ Lưng còng – thẳng.

+ Ngọn xanh rờn – đầu bạc trắng.

+ Cao – thấp.

+ Gần trời – gần đất.

+ Cau khô – (mẹ) gầy.

- Tác dụng biện pháp tu từ:

+ Đối lập: giữ mẹ và cau trong dáng hình, màu sắc, chiều cao,... gợi lên một cách xót xa hình ảnh người mẹ khi già đi, biểu đạt niềm thương cảm của con đối với mẹ.

+ So sánh: một miếng cau khô – khô gầy như mẹ làm cho bài thơ tăng tính gợi hình, biểu cảm.

3. Chủ đề

Mượn hình ảnh cau, qua đó bộc lộ tình cảm yêu thương, xót xa, ngậm ngùi của người con khi đối diện với tuổi già của mẹ.

4. Thông điệp

- Thông qua việc thể hiện được tình cảm yêu kính với mẹ và tâm trạng buồn, day dứt của người con khi mẹ ngày càng già và đến gần hơn với sự chia lìa cõi sống, tác giả muốn gửi gắm thông điệp rằng mỗi chúng ta hãy trân trọng giây phút bên cạnh mẹ của mình, thể hiện tình cảm yêu thương thông qua các hành động và lời nói với mẹ mình.

- Thông điệp đó đã nhắc nhở em hãy luôn biết cách thấu hiểu, quan tâm và dành nhiều thời gian cho mẹ