Giáo án và PPT Ngữ văn 7 chân trời Bài 10: Mẹ (Đỗ Trung Lai)

VĂN BẢN 4: MẸ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Hãy bày tỏ tình cảm của mình với mẹ bằng cách viết lời nhắn vào trong giấy ghi chú.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Đọc hiểu chung

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Khi đọc một bài thơ, em cần lưu ý những điều gì?

Sản phẩm dự kiến:

Khi đọc một bài thơ, em nên:

- Nhận xét những nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, vần, nhip, biện pháp tu từ.

- Tìm hiểu tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua ngôn ngữ thơ.

- Rút ra thông điệp tác giả gửi gắm qua bài thơ.   

Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu vần và nhịp

GV đưa ra câu hỏi:

+ So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và bài Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi.

+ Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.

Sản phẩm dự kiến:

Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ

GV đưa ra câu hỏi:

+ Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này?

+ Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

Sản phẩm dự kiến:

- Bài thơ bộc lộ nhiều cung bậc cảm xúc: Yêu thương, xót xa, ngậm ngùi trước tuổi già của mẹ, trách giận thời gian.

- Hình ảnh mẹ trong bài thơ được đặt trong sự đối sánh với hình ảnh cau. Đối sánh trên những phương diện: hình dáng, màu sắc (màu lá, màu tóc), chiều cao:

+ Lưng còng – thẳng.

+ Ngọn xanh rờn – đầu bạc trắng.

+ Cao – thấp.

+ Gần trời – gần đất.

+ Cau khô – (mẹ) gầy.

- Tác dụng biện pháp tu từ:

+ Đối lập: giữa mẹ và cau trong dáng hình, màu sắc, chiều cao,... gợi lên một cách xót xa hình ảnh người mẹ khi già đi, biểu đạt niềm thương cảm của con đối với mẹ.

+ So sánh: một miếng cau khô – khô gầy như mẹ làm cho bài thơ tăng tính gợi hình, biểu cảm.

……………………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Bài thơ Mẹ mượn hình ảnh loài cây nào để khắc họa hình ảnh người mẹ?

A. Cây tre

B. Cây vú sữa

C. Cây cau

D. Cây bầu

Câu 2: Bài thơ Mẹ viết về điều gì?

A. Viết về mẹ và sự già đi của mẹ theo năm tháng

B. Viết về những năm tháng tần tảo của người bà

C. Viết về những tháng ngày gian khó của người bà chăm sóc cháu

D. Viết về người mẹ phải để lại đứa con cho họ hàng đi tha phương cầu thực

Câu 3: Các từ ngữ nói về “mẹ” và “cau” ở khổ 1 và 2 bài thơ Mẹ có mối quan hệ với nhau như thế nào nghĩa?

A. Tương đồng

B. Đối lập

C. Đồng nhất

D. Tương cận

Câu 4: Bài thơ viết về ai và về điều gì?

A. Bài thơ viết về người mẹ

B. Nói về điều mẹ già và khiến người con cảm thấy buồn thương

C. Gợi về kỉ niệm mẹ và con

D. A và B đúng

Câu 5: Tác dụng của thể thơ và nhịp thơ bốn chữ trong bài là?

A. Tạo cảm giác cứ như lập cập, thổn thức

B. Gieo từng giọt nước mắt lặn vào trong buốt nhói với bao chiêm nghiệm

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1. Em hãy viết một đoạn thơ ngắn về chủ đề “Mẹ”.

Câu 2. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 5 – 7 câu) trình bày cảm nhận của em về thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm trong văn bản Mẹ