Giáo án Tin học 5 Chân trời bài 5: Bản quyền nội dung thông tin

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú, tính tò mò về bản quyền nội dung thông tin cho HS.

b. Cách thức thực hiện: 

- GV yêu cầu HS đọc tình huống phần Khởi động – SGK tr.18, suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Ngọc mua được cuốn sách gồm các bài văn hay. Ngọc sao chép một bài văn trong đó và gửi cho các bạn. Sau khi nhận được, Thành chép, chỉnh sửa bài văn này và nộp cho cô giáo để chấm điểm. Em có suy nghĩ gì về việc làm của Ngọc và Thành?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. 

- GV nhận xét câu trả lời của HS, sau đó dẫn dắt vào bài học mới: Việc sử dụng nội dung thông tin đúng bản quyền là điều vô cùng quan trọng. Để tìm hiểu về vấn đề này, cô/thầy và lớp mình cùng đến với bài học hôm nay  – Bài 5: Bản quyền nội dung thông tin.

B. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

1. Bản quyền nội dung thông tin

a. Mục tiêu: Giải thích được một số khái niệm liên quan đến bản quyền nội dung thông tin; biết được khi sử dụng tác phẩm phải được tác giả cho phép; thể hiện được sự không đồng tình với hiện tượng sai trái, gian dối trong học tập.

b. Cách thức thực hiện:

Hoạt động 1. Đọc (và quan sát)

- GV yêu cầu HS đọc kênh chữ, kết hợp quan sát Hình 1 SGK:

- GV nêu câu hỏi: Em hiểu thế nào về tác phẩm? Nêu ví dụ về tác phẩm.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV đánh giá, nhận xét, tuyên dương HS có câu trả lời đúng.

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Người viết ra cuốn sách, sáng tác ra bài thơ, bản nhạc,… được gọi là gì?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV đánh giá, nhận xét, chốt đáp án.

- GV cung cấp thêm kiến thức cho HS thông qua việc trả lời câu hỏi: Những gì trong tác phẩm là sản phẩm trí tuệ của tác gì?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV đánh giá, nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

- GV tổ chức cho HS nghiên cứu thông tin trong SGK, cho biết: Tác phẩm là tài sản của ai? Nêu một số quyền của tác giả đối với tác phẩm.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án: Tác phẩm là tài sản của tác giả. Tác giả có quyền đối với tác phẩm của mình, như: đặt tên; đứng tên; bảo vệ sự toàn vẹn nội dung; sao chép, cho thuê, công bố, phổ biến, truyền đạt đến công chúng.

- GV yêu cầu HS vận dụng những thông tin tìm hiểu được, hoàn thành câu hỏi: Khi sử dụng tác phẩm phải được sự cho phép của ai? Vi phạm quyền tác giả còn được gọi là gì?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS trả lời đúng.

Hoạt động 2. Làm

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, suy nghĩ và hoàn thành các bài tập sau:

1. Những phát biểu nào sau đây là sai? Tại sao?

A. Tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm.

B. Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm không phải là sản phẩm trí tuệ của tác giả.

C. Quyền của tác giả đối với tác phẩm gọi là quyền tác giả hay bản quyền.

D. Chúng ta có thể tùy ý thực hiện sao chép, chỉnh sửa, chia sẻ các tác phẩm có sẵn trên Internet.

E. Vi phạm quyền của tác giả đối với tác phẩm là vi phạm bản quyền.

2. Trong tình huống ở phần Khởi động, việc làm của bạn Ngọc và bạn Thành có vi phạm bản quyền hay không? Tại sao?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS có câu trả lời đúng.

- GV lưu ý: Việc nộp bài văn đã chép, chỉnh sửa cho cô giáo để chấm điểm là hành vi sai trái, gian dối, không trung thực trong học tập.

Hoạt động 3. Ghi nhớ

- GV yêu cầu 1 số HS tóm tắt kiến thức đã học.

- GV mời 1 HS đứng dậy đọc to, rõ ràng nội dung trong Hộp ghi nhớ.

2. Thông tin riêng tư

a. Mục tiêu: Nhận biết và giải thích sơ lược được một số vấn đề đạo đức và tính hợp lệ của việc truy cập nội dung, việc bảo mật thông tin; thể hiện được sự tôn trọng tính riêng tư và bản quyền nội dung thông tin, sự không đồng tình với hiện tượng sai trái, gian dối trong học tập và đời sống như xem thư riêng hay sao chép tệp của người khác khi chưa được sự đồng ý.

b. Cách thức thực hiện:

Hoạt động 1. Làm

- GV yêu cầu HS nhớ lại kiến thức đã học ở Tin học 3, Bài 9 SGK trang 47, trả lời câu hỏi: Hãy trao đổi với bạn và kể tên một số thông tin là thông tin cá nhân, gia đình.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong chia sẻ. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS nhớ kiến thức.

Hoạt động 2. Đọc (và quan sát)

- GV tổ chức cho HS nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: Thông tin riêng tư gồm những gì? Nêu ví dụ minh họa. 

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá, tuyên dương HS có câu trả lời đúng.

- GV nêu câu hỏi mở rộng: Tại sao cần giữ bí mật thông tin riêng tư? Nêu ví dụ minh họa.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV quan sát, tuyên dương HS trả lời đúng.

Hoạt động 3. Làm

- GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm đôi, vận dụng kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi:

1. Việc nào dưới đây là nên làm hoặc không nên làm? Tại sao?

…………

- HS lắng nghe GV nêu tình huống.

- HS trả lời: Việc làm của Ngọc và Thành là vi phạm bản quyền nội dung thông tin và đây là hành vi sai trái, gian dối trong học tập.

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Tác phẩm là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học thể hiện bằng bất kì phương tiện hay hình thức nào. Ví dụ: sách Tin học 5.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi nhớ.

- HS lắng nghe câu hỏi của GV.

- HS trả lời: Người viết ra cuốn sách, sáng tác ra bài thơ, bản nhạc,… được gọi là tác giả.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm là sản phẩm trí tuệ của tác giả.

- HS lắng nghe, ghi bài.

- HS lắng nghe và thực hiện theo yêu cầu của GV.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Khi sử dụng tác phẩm phải được tác giả cho phép. Vi phạm quyền tác giả là vi phạm bản quyền.

- HS lắng nghe, tiếp thu, chữa bài.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: 

1. B: Sự sáng tạo về nội dung thông tin, về cách thể hiện nội dung thông tin trong tác phẩm là sản phẩm trí tuệ của tác giả.

D. Khi sử dụng tác phẩm phải được tác giả cho phép.

2. + Bạn Ngọc: sao chép bài văn trong sách là vi phạm bản quyền vì vi phạm quyền sao chép của tác giả; gửi bài văn đã sao chép trong sách cho các bạn là vi phạm bản quyền vì vi phạm quyền phổ biến đến công chúng của tác giả.

+ Bạn Thành: Chép, chỉnh sửa bài văn là vi phạm bản quyền vì vi phạm quyền sao chép và quyền bảo vệ toàn vẹn nội dung của tác giả. 

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe, ghi nhớ.

- HS tóm tắt kiến thức đã học theo yêu cầu của GV.

- HS đọc bài.

- HS nhớ lại kiến thức đã học.

- HS trả lời:

+ Tên, ngày sinh, số điện thoại, ảnh chụp, kết quả học tập của em,… là thông tin cá nhân.

+ Ảnh chụp gia đình, kế hoạch đi du lịch, địa chỉ nhà ở, giờ giấc sinh hoạt của gia đình em,… là thông tin gia đình. 

- HS lắng nghe, phát huy.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Thông tin riêng tư bao gồm thông tin cá nhân, gia đình, các thông tin lưu trữ, trao đổi qua điện thoại di động, tài khoản mạng xã hội (Zalo, Facebook), thư,… Ví dụ: tên, ngày sinh, số điện thoại,…  

- HS lắng nghe, tiếp thu, chữa bài.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: Thông tin riêng tư có thể bị lợi dụng để làm những việc xấu. Vì vậy, em cần phải giữ bí mật thông tin riêng tư của em, cũng như của người thân, gia đình. Ví dụ: Biết số điện thoại của em, kẻ xấu có thể gọi điện, nhắn tin quấy rối, dọa nạt, lừa đảo; để lộ mật khẩu điện thoại di động, thông tin tài khoản Zalo, Facebook, kẻ xấu có thể lợi dụng để mạo danh em (hoặc người thân của em) để lừa gạt, làm những điều sai trái,… 

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS thảo luận nhóm, thực hiện yêu cầu của GV.

…………..