Giáo án TNXH 3 cánh diều bài 12: Các bộ phận của thực vật và chức năng của chúng (4 tiết)

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú và khơi gợi những hiểu biết đã có của HS để dẫn dắt vào bài học mới.

b. Cách thức thực hiện

- GV treo sơ đồ một cây có đủ thân, rễ, lá, hoa, quả  như hình cây đậu tương ở trang 61 SGK, yêu cầu HS chỉ trên sơ đồ: Chỉ và nói tên những bộ phận của cây đậu tương (rễ, thân, lá, hoa, quả,…). (Phần này HS đã học ở lớp 1.)

- Từ câu trả lời của HS, GV dẫn dắt vào bài học.

B. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Hoạt động 1: Tìm hiểu về đặc điểm của rễ cây

a. Mục tiêu: Thông qua quan sát tranh ảnh, vật thật nêu được đặc điểm của rễ cọc, rễ chùm.

b. Cách thức thực hiện

- GV hướng dẫn HS quan sát các hình 1, 2 ở trang 61 SGK, nhận biết tên cây, rễ cây trong các hình và thực hiện yêu cầu: Chỉ ra sự khác nhau giữa rễ cây hành và rễ cây cải.

Gợi ý:

- GV mời đại diện một số HS trình bày kết quả làm viêc trước lớp.

- GV đưa ra một số cây đã chuẩn bị, hỏi HS về một số cây như cây như cây rau dền, cây đậu xanh có rễ giống cây hành hay cây rau cải không.

Một số thông tin cho GV:

+ Một số cây có rễ chùm (những cây quen thuộc như cây hành, cây tỏi, cây hành tây, cây ngô non, cây lúa,…)

+ Một số cây có rễ cọc (những cây quen thuộc như cây rau cải, cây rau dền, cây đậu đen, cây đậu xanh non, cây cam non, cây chanh non,…)

- GV chốt lại: Có hai loại rễ chính là rễ chùm và rễ cọc. Rễ chùm không có rễ cái, từ gốc thân mọc ra nhiều rễ con dài gần bằng nhau. Rễ cọc gồm một rễ cái to và dài, từ rễ cái mọc ra nhiều rễ con.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về chức năng của rễ cây

a. Mục tiêu: Nêu được chức năng chính của rẽ cây là hút nước và chất khoáng, giúp cây bám chặt vào đất.

b. Cách thức thực hiện

- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp, quan sát hình cây cà chua ở trang 63 SGK, trả lời câu hỏi: Rễ cây có chức năng gì?

- GV mời đại diện một số cặp lên bảng và trình bày kết quả làm việc trước lớp.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV nêu thêm câu hỏi và yêu cầu HS trả lời: Ngoài chức năng hút nước và muối khoáng, rễ cây còn ó chức năng gì? (Gợi ý: Rễ còn giúp cây bám chặt vào đất, giúp cây dứng vững).

- GV mở rộng kiến thức bằng cách nêu câu hỏi và hướng dẫn HS trả lời: Cây muốn đứng vững, không bị gió cuốn đi cần có rễ ngắn hay dài? (Gợi ý: Rễ cây dài, đâm sâu vào đất để giúp cây trụ vững, không bị dổ khi có gió lớn.)

- Kết thúc Hoạt động 3, GV chốt lại: Rễ cây hút nước và muối khoáng trong đất để nuôi cây. Rễ cây đâm sâu xuống đất giúp cây bám chặt vào đất.

Hoạt động 3: Tìm hiểu về đặc điểm của thân cây

a. Mục tiêu: Nêu được một số đặc điểm của thhan cây gỗ, thân thảo, thân đứng, thân leo, thân bò.

b. Cách thức thực hiện

- GV cho HS làm việc nhóm:

+ GV có thể phóng to các hình 1 – 8 trang 64, 65 SGK treo lên bảng, hướng dẫn HS quan sát các hình, nhận biết tên cây, đặc điểm thân cây trong các hình và trả lời câu hỏi ở trang 64 SGK.

- GV cho HS trả lời câu hỏi hoặc hoàn thành các bảng trên giấy A2, để phân biệt các loại thân cây.

So sánh thân gỗ, thân thảo

So sánh thân đứng, thân bò, thân leo

- Gv mời đại diện một số nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

- Kết thúc Hoạt động 3, GV chốt lại: Thân cây rất đa dạng, thường mọc đứng, một số cây có thân leo, thân bò. Có loại cây thân gỗ, có loại cây thân thảo.

Hoạt động 4: Tìm hiểu về chức năng của thân cây

a. Mục tiêu: Nêu được chức năng vận chuyển các chất của thân trong đời sống của  ây.

b. Cách thức thực hiện

- GV cho HS làm việc nhóm, thực hiện thí nghiệm như hướng dẫn ở trang 66 SGK.

   Cắm hoa màu trắng (hoa cúc trắng) vào lọ nước pha màu thực phẩm xanh và đỏ. Chỉ sau 30 phút, màu nước đã bắt đầu lan lên các cánh hoa làm cánh hoa có màu xanh hoặc màu đỏ hồng. Sau 3 giờ thì màu xanh/đỏ ở cánh hoa đã hiện ra rất rõ.

Lưu ý: Không dùng mầu nước hay bột màu vì các chất màu này không tan trong nước, thân cây sẽ không vận chuyển được; nếu không có màu thực phẩm thì có thể dùng mực tím của HS, mực dấu màu xanh.

- GV cho HS thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi:

+ Em hãy cho biết màu sắc các bông hoa thay đổi như thế nào?

+ Qua thí nghiệm, hãy cho biết thân cây có chức năng gì/

- Gv gọi đại diện 1 – 2 nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình trước lớp, các nhóm khác bổ sung.

- GV đưa kết quả thí nghiệm GV đã làm trước 1 ngày để so sánh với kết quả của HS. (Màu các cánh hoa trong thí nghiệm đã làm trước 1 ngày có thể đậm hơn một chút vì có thời gian, thân dẫ nước màu lên các cánh hoa dài hơn.)

- GV giải thích: Thân cây đã vận chuyển nước màu đến các cánh hoa nên cánh hoa chuyển màu giống màu thực phẩm. Như vậy, thân cây đã vận chuyển nước và các chất từ dưới lên trên.

- GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết?” ở trang 66 SGK và trả lời câu hỏi: Ngoài chức năng vận chuyển nước, chất khoáng tứ dưới lên trên (từ rễ lên các bộ phận khác của cây), thân cây còn chuyển các chất dinh dưỡng theo chiều nào nữa?

(Gợi ý: Thân cây còn vận chuyển  chất dinh dưỡng theo chiều từ trên xuống dưới (từ lá đến tất cả các bộ phận của cậy).)

Hoạt động 5: Tìm hiểu đặc điểm bên ngoài của lá cây

a. Mục tiêu: Nhận xét, so sánh về màu sắc, hình dạng, độ lớn của một số lá cây.

b. Cách thức thực hiện

- HS quan sát các hình 1 – 6 ở trang 67 SGK.

- Các nhóm cùng thảo luận các câu hỏi sau:

+ Chỉ và nói các bộ phận của lá cây.

+ Nhận xét và so sánh về hình dạng, kích thước, màu sắc của lá cây.

Gợi ý:

- GV mời đại diện một số nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV đặt câu hỏi và mời một số HS trả lời: Em có nhận xét gì về hình dạng, kích thước, màu sắc của các lá cây trong hình?

- GV chốt lại: Lá cây thường có màu xanh lục. Mỗi chiếc lá thường có cuống lá, phiến lá; trên phiến lá có gân lá. Lá cây có hình dạng và kích thước khác nhau.

- GV yêu cầu một số HS đọc mục “Em có biết?” ở trang 67 SGK.

Hoạt động 6: Tìm hiểu về chức năng của lá cây

a. Mục tiêu: Nêu được các chức năng của lá cây.

b. Cách thức thực hiện

- GV yêu cầu HS quan sát hình, đọc mục “Em có biết?” ở trang 68 SGK và thảo luận câu hỏi: Nêu chức năng của lá cây.

- GV mời đại diện một số cặp trình bày kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV giải thích: Lá cây trong quá trình quang hợp đã sử dụng ánh sáng mặt trời, khí các-bô-níc trong không khí và nước để tạo ra chất dinh dưỡng cho cây và khí ô-xi. Lá cây còn có chức năng thoát hơi nước, khi lá cây thoát hơi nước đã tạo ra một lực hút giúp dễ cây hút được nhiều nước. Thoát hơi nước còn giúp giảm nhiệt độ của lá cây,…

- GV chốt lại: Lá cây có chức năng quang hợp dưới ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất dinh dưỡng, trao đổi khí với môi trường và thoát hơi nước.

Hoạt động 7: Tìm hiểu về đặc điểm của hoa

a. Mục tiêu: Nhận biết được các bộ phận của hoa. So sánh về kích thước, màu sắc, mùi hương của một số hoa.

b. Cách thức thực hiện

- HS quan sát các hình 1 – 5 ở trang 69 SGK, sau đó các nhóm cùng thảo luận các câu hỏi sau:

+ Chỉ và nói các bộ phận của hoa.

+ So sánh về kích thước, màu sắc, mùi hương của các hoa trong mỗi hình.

- HS chỉ và hình 1 ở trang 69 SGK để nói tên từng bộ phận của hoa.

- Để so sánh các hoa, HS có thể trả lời câu hỏi hoặc GV cho hS hoàn thành bảng (làm câu 10 của Bài 12 VBT).

Gợi ý:

- GV mời đại diện một số nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV đặt câu hỏi và mời một số HS trả lời: Em có nhận xét gì về kích thước, màu sắc, mùi hương của các hoa trong mỗi hình?

- GV chốt lại: Hoa thường có cuống hoa, đài hoa, cánh hoa, nhị hoa và nhụy hoa. Các loài hoa có màu sắc, mùi hương,… khác nhau.

- HS lắng nghe, chỉ và nói tên những bộ phận của cây đậu tương.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS quan sát và chỉ ra sự khác nhau giữa rễ cây hành và rễ cây cải.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS quan sát tranh và làm việc theo cặp.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe và làm việc nhóm với bạn.

- HS trả lời.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe và thực hiện thí nghiệm.

- HS lắng nghe và thảo luận.

- HS trình bày kết quả.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú và khơi gợi những hiểu biết đã có của HS để dẫn dắt vào bài học mới.

b. Cách thức thực hiện

- GV treo sơ đồ một cây có đủ thân, rễ, lá, hoa, quả  như hình cây đậu tương ở trang 61 SGK, yêu cầu HS chỉ trên sơ đồ: Chỉ và nói tên những bộ phận của cây đậu tương (rễ, thân, lá, hoa, quả,…). (Phần này HS đã học ở lớp 1.)

- Từ câu trả lời của HS, GV dẫn dắt vào bài học.

B. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Hoạt động 1: Tìm hiểu về đặc điểm của rễ cây

a. Mục tiêu: Thông qua quan sát tranh ảnh, vật thật nêu được đặc điểm của rễ cọc, rễ chùm.

b. Cách thức thực hiện

- GV hướng dẫn HS quan sát các hình 1, 2 ở trang 61 SGK, nhận biết tên cây, rễ cây trong các hình và thực hiện yêu cầu: Chỉ ra sự khác nhau giữa rễ cây hành và rễ cây cải.

Gợi ý:

- GV mời đại diện một số HS trình bày kết quả làm viêc trước lớp.

- GV đưa ra một số cây đã chuẩn bị, hỏi HS về một số cây như cây như cây rau dền, cây đậu xanh có rễ giống cây hành hay cây rau cải không.

Một số thông tin cho GV:

+ Một số cây có rễ chùm (những cây quen thuộc như cây hành, cây tỏi, cây hành tây, cây ngô non, cây lúa,…)

+ Một số cây có rễ cọc (những cây quen thuộc như cây rau cải, cây rau dền, cây đậu đen, cây đậu xanh non, cây cam non, cây chanh non,…)

- GV chốt lại: Có hai loại rễ chính là rễ chùm và rễ cọc. Rễ chùm không có rễ cái, từ gốc thân mọc ra nhiều rễ con dài gần bằng nhau. Rễ cọc gồm một rễ cái to và dài, từ rễ cái mọc ra nhiều rễ con.

Hoạt động 2: Tìm hiểu về chức năng của rễ cây

a. Mục tiêu: Nêu được chức năng chính của rẽ cây là hút nước và chất khoáng, giúp cây bám chặt vào đất.

b. Cách thức thực hiện

- GV yêu cầu HS làm việc theo cặp, quan sát hình cây cà chua ở trang 63 SGK, trả lời câu hỏi: Rễ cây có chức năng gì?

- GV mời đại diện một số cặp lên bảng và trình bày kết quả làm việc trước lớp.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

- GV nêu thêm câu hỏi và yêu cầu HS trả lời: Ngoài chức năng hút nước và muối khoáng, rễ cây còn ó chức năng gì? (Gợi ý: Rễ còn giúp cây bám chặt vào đất, giúp cây dứng vững).

- GV mở rộng kiến thức bằng cách nêu câu hỏi và hướng dẫn HS trả lời: Cây muốn đứng vững, không bị gió cuốn đi cần có rễ ngắn hay dài? (Gợi ý: Rễ cây dài, đâm sâu vào đất để giúp cây trụ vững, không bị dổ khi có gió lớn.)

- Kết thúc Hoạt động 3, GV chốt lại: Rễ cây hút nước và muối khoáng trong đất để nuôi cây. Rễ cây đâm sâu xuống đất giúp cây bám chặt vào đất.

Hoạt động 3: Tìm hiểu về đặc điểm của thân cây

a. Mục tiêu: Nêu được một số đặc điểm của thhan cây gỗ, thân thảo, thân đứng, thân leo, thân bò.

b. Cách thức thực hiện

- GV cho HS làm việc nhóm:

+ GV có thể phóng to các hình 1 – 8 trang 64, 65 SGK treo lên bảng, hướng dẫn HS quan sát các hình, nhận biết tên cây, đặc điểm thân cây trong các hình và trả lời câu hỏi ở trang 64 SGK.

- GV cho HS trả lời câu hỏi hoặc hoàn thành các bảng trên giấy A2, để phân biệt các loại thân cây.

So sánh thân gỗ, thân thảo

So sánh thân đứng, thân bò, thân leo

- Gv mời đại diện một số nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

- Kết thúc Hoạt động 3, GV chốt lại: Thân cây rất đa dạng, thường mọc đứng, một số cây có thân leo, thân bò. Có loại cây thân gỗ, có loại cây thân thảo.

Hoạt động 4: Tìm hiểu về chức năng của thân cây

a. Mục tiêu: Nêu được chức năng vận chuyển các chất của thân trong đời sống của  ây.

b. Cách thức thực hiện

- GV cho HS làm việc nhóm, thực hiện thí nghiệm như hướng dẫn ở trang 66 SGK.

   Cắm hoa màu trắng (hoa cúc trắng) vào lọ nước pha màu thực phẩm xanh và đỏ. Chỉ sau 30 phút, màu nước đã bắt đầu lan lên các cánh hoa làm cánh hoa có màu xanh hoặc màu đỏ hồng. Sau 3 giờ thì màu xanh/đỏ ở cánh hoa đã hiện ra rất rõ.

Lưu ý: Không dùng mầu nước hay bột màu vì các chất màu này không tan trong nước, thân cây sẽ không vận chuyển được; nếu không có màu thực phẩm thì có thể dùng mực tím của HS, mực dấu màu xanh.

- GV cho HS thảo luận nhóm, trả lời các câu hỏi:

+ Em hãy cho biết màu sắc các bông hoa thay đổi như thế nào?

+ Qua thí nghiệm, hãy cho biết thân cây có chức năng gì/

- Gv gọi đại diện 1 – 2 nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình trước lớp, các nhóm khác bổ sung.

- GV đưa kết quả thí nghiệm GV đã làm trước 1 ngày để so sánh với kết quả của HS. (Màu các cánh hoa trong thí nghiệm đã làm trước 1 ngày có thể đậm hơn một chút vì có thời gian, thân dẫ nước màu lên các cánh hoa dài hơn.)

- GV giải thích: Thân cây đã vận chuyển nước màu đến các cánh hoa nên cánh hoa chuyển màu giống màu thực phẩm. Như vậy, thân cây đã vận chuyển nước và các chất từ dưới lên trên.

- GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết?” ở trang 66 SGK và trả lời câu hỏi: Ngoài chức năng vận chuyển nước, chất khoáng tứ dưới lên trên (từ rễ lên các bộ phận khác của cây), thân cây còn chuyển các chất dinh dưỡng theo chiều nào nữa?

(Gợi ý: Thân cây còn vận chuyển  chất dinh dưỡng theo chiều từ trên xuống dưới (từ lá đến tất cả các bộ phận của cậy).)

Hoạt động 5: Tìm hiểu đặc điểm bên ngoài của lá cây

a. Mục tiêu: Nhận xét, so sánh về màu sắc, hình dạng, độ lớn của một số lá cây.

b. Cách thức thực hiện

- HS quan sát các hình 1 – 6 ở trang 67 SGK.

- Các nhóm cùng thảo luận các câu hỏi sau:

+ Chỉ và nói các bộ phận của lá cây.

+ Nhận xét và so sánh về hình dạng, kích thước, màu sắc của lá cây.

Gợi ý:

- GV mời đại diện một số nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV đặt câu hỏi và mời một số HS trả lời: Em có nhận xét gì về hình dạng, kích thước, màu sắc của các lá cây trong hình?

- GV chốt lại: Lá cây thường có màu xanh lục. Mỗi chiếc lá thường có cuống lá, phiến lá; trên phiến lá có gân lá. Lá cây có hình dạng và kích thước khác nhau.

- GV yêu cầu một số HS đọc mục “Em có biết?” ở trang 67 SGK.

Hoạt động 6: Tìm hiểu về chức năng của lá cây

a. Mục tiêu: Nêu được các chức năng của lá cây.

b. Cách thức thực hiện

- GV yêu cầu HS quan sát hình, đọc mục “Em có biết?” ở trang 68 SGK và thảo luận câu hỏi: Nêu chức năng của lá cây.

- GV mời đại diện một số cặp trình bày kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV giải thích: Lá cây trong quá trình quang hợp đã sử dụng ánh sáng mặt trời, khí các-bô-níc trong không khí và nước để tạo ra chất dinh dưỡng cho cây và khí ô-xi. Lá cây còn có chức năng thoát hơi nước, khi lá cây thoát hơi nước đã tạo ra một lực hút giúp dễ cây hút được nhiều nước. Thoát hơi nước còn giúp giảm nhiệt độ của lá cây,…

- GV chốt lại: Lá cây có chức năng quang hợp dưới ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất dinh dưỡng, trao đổi khí với môi trường và thoát hơi nước.

Hoạt động 7: Tìm hiểu về đặc điểm của hoa

a. Mục tiêu: Nhận biết được các bộ phận của hoa. So sánh về kích thước, màu sắc, mùi hương của một số hoa.

b. Cách thức thực hiện

- HS quan sát các hình 1 – 5 ở trang 69 SGK, sau đó các nhóm cùng thảo luận các câu hỏi sau:

+ Chỉ và nói các bộ phận của hoa.

+ So sánh về kích thước, màu sắc, mùi hương của các hoa trong mỗi hình.

- HS chỉ và hình 1 ở trang 69 SGK để nói tên từng bộ phận của hoa.

- Để so sánh các hoa, HS có thể trả lời câu hỏi hoặc GV cho hS hoàn thành bảng (làm câu 10 của Bài 12 VBT).

Gợi ý:

- GV mời đại diện một số nhóm trình bày kết quả làm việc trước lớp. Các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV đặt câu hỏi và mời một số HS trả lời: Em có nhận xét gì về kích thước, màu sắc, mùi hương của các hoa trong mỗi hình?

- GV chốt lại: Hoa thường có cuống hoa, đài hoa, cánh hoa, nhị hoa và nhụy hoa. Các loài hoa có màu sắc, mùi hương,… khác nhau.

- HS lắng nghe, chỉ và nói tên những bộ phận của cây đậu tương.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS quan sát và chỉ ra sự khác nhau giữa rễ cây hành và rễ cây cải.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS quan sát tranh và làm việc theo cặp.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe và làm việc nhóm với bạn.

- HS trả lời.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe và thực hiện thí nghiệm.

- HS lắng nghe và thảo luận.

- HS trình bày kết quả.

- HS lắng nghe và tiếp thu.