- Mỗi loại cây trồng chỉ thích hợp với một loại đất nhất định. Trong trồng trọt cần lựa chọn cây trồng phù hợp với từng loại đất để cây trong sinh trưởng, phát triển tốt, cho năng suất cao.

2. Kết hợp sử dụng đất và cải tạo đất

- Trong quá trình trồng trọt, cây trồng sử dụng các chất dinh dưỡng trong đất làm cho đất trong bị suy giảm và mất cân đối dinh dưỡng. Vì vậy, cần phải kết hợp việc trồng trọt và bón phân hợp lí, đặc biệt là bón phân hữu cơ và bón phân vi sinh để bù đắp chất dinh dưỡng cho đất, giúp cải tạo đất.

3. Canh tác bền vững

- Canh tác bền vững gồm luân canh, tăng vụ, trồng xen, trắng gối, làm ruộng bậc thang, bố trí thời vụ thích hợp để tránh điều kiện bất lợi do biến đổi khí hậu (hạn, mặn, lũ lụt,...) nhằm tăng năng suất cây trồng, tạo việc làm cho người dân, nâng cao hiệu quả kinh tế trên diện tích gieo trồng.

II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CẢI TẠO ĐẤT TRỒNG

Hoạt động 2.

GV đưa ra câu hỏi:

Có những biện pháp nào giúp cải tạo đất trồng?
Nêu các biện pháp cải tạo đất chua và giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp cải tạo đất chua.
Em hãy nêu đặc điểm của đất mặn, các vùng đất nhiễm mặn của nước ta? Nguyên nhân nào dẫn đến đất bị nhiễm mặn? Đất mặn gây ra tác hại như thế nào?
Em hãy nêu đặc điểm của đất xám bạc màu, các vùng đất xám bạc màu của nước ta. Nguyên nhân nào làm cho đất bị bạc màu? Giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu.

Sản phẩm dự kiến:

1. Cải tạo đất chua

- Đất chua là đất trong dung dịch có nồng độ H lớn hơn nồng độ OH^-, nhiều Al³⁺, Fe³⁺ tự do.

- Nguyên nhân chính làm cho đất bị chua là do nước mưa làm rửa trôi các cation kiềm trong đất, do quá trình canh tác bón phân hóa học chua sinh lí, sự phân giải chất hữu cơ trong điều kiện kị khi (ít hoặc không có khi oxygen) đã sinh ra nhiều loại acid hữu cơ làm cho đất bị chua.

- Các biện pháp cải tạo đất chua

+ Bón vôi khử chua

+ Biện pháp thuỷ lợi: đắp đê kết hợp trồng cây chắn sóng

+ Biện pháp canh tác: hạn chế hoặc không làm đất vào mùa mưa vùng đất trống, đất dốc.

2. Cải tạo đất mặn

- Đất mặn là những loại đất có nồng độ muối hòa tan trên 2,56 ‰.

- Đất mặn được hình thành ở các vùng ven biển có địa hình thấp do thuỷ triều, vỡ đê hoặc do nước biển theo các cửa sông vào bên trong đất liền mang theo lượng muối hoà tan làm đất bị mặn.

- Biện pháp cải tạo đất mặn:

+ BIện pháp bón phân: ưu tiên bón phân hữu cơ; bón vôi kết hợp với rửa mặn.

+ Biện pháp thuỷ lợi: xây dựng hệ thống đê, kênh mương và trồng cây chắn sóng.

+ Biện pháp canh tác: xây dựng chế độ luân canh hợp lí; bố trí thời vụ để tránh mặn.

+ Chế độ làm đất thích hợp: cày không lật, xới đất nhiều lần.

3. Cải tạo đất xám bạc màu

- Đất xám bạc màu là loại đất có tầng canh tác mỏng, thành phần cơ giới nhẹ, nghèo chất dinh dưỡng, đất chua, vi sinh vật có ích hoạt động kém.

- Đất có thể bị bạc màu do một số nguyên nhân chính sau:

+ Ở những vùng tiếp giáp giữa đồng bằng và trung du miền núi thường có địa hình dốc thoải nên quá trình rửa trôi chất dinh dưỡng trong đất diễn ra mạnh mẽ làm cho đất bị bạc màu.

+ Do tập quán canh tác lạc hậu (trong một loại cây trồng liên tục trong nhiều năm, làm đất không đúng cách, bố trí thời vụ không hợp lí, để đất trống vào mùa mưa...)

- Biện pháp cải tạo đất mặn:

+ Biện pháp bón phân: bón phân hữu cơ để vừa nâng cao độ phì nhiêu của đất, vừa cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao. Bón vôi để nâng cao độ pH đất và cải tạo tính chất vật lí của đất.

+ Biện pháp thuỷ lợi: Tưới, tiêu hợp lí nhằm tránh rửa trôi các dinh dưỡng trong đất.

+ Biện pháp canh tác: Bố trí hệ thống cây trồng, sử dụng giống ngắn ngày thích hợp. Sử dụng công thức luân canh, tăng vụ, trồng xen cây họ Đậu.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Sử dụng đất cần đảm bảo mấy yếu tố?

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Câu 2. Theo em, cần cải tạo mấy loại đất trồng?

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Câu 3. Mục đích của biện pháp làm ruộng bậc thang:

A. Rửa phèn

B. Giảm độ chua của đất

C. Hạn chế xói mòn

D. Tăng bề dày lớp đất trồng

Câu 4. Biện pháp cải tạo không phù hợp với đất mặn:

A. Lên liếp (làm luống) hạ thấp mương tiêu mặn.

B. Tháo nước rửa mặn.

C. Bón vôi.

D. Đắp đê, xây dựng hệ thống mương máng, tưới tiêu hợp lí

Câu 5. Lí do cần phải sử dụng đất hợp lí

A. Nhu cầu xây nhà ngày càng nhiều

B. Giữ gìn cho đất không bị thoái hóa

C. Diện tích đất trồng có hạn

D. Để dành đất xây dựng các khu sinh thái

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: C

Câu 3: C

Câu 4: A

Câu 5: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Gia đình em đang canh tác trên một mảnh đất đã bị bạc màu do sử dụng phân bón hóa học lâu năm. Em sẽ tư vấn cho gia đình các biện pháp cải tạo đất như thế nào để phục hồi độ phì nhiêu và cải thiện năng suất cây trồng?

Câu 2: Một nông dân trong vùng muốn chuyển đổi từ canh tác truyền thống sang canh tác bền vững. Em sẽ tư vấn cho họ những kỹ thuật sử dụng đất trồng như thế nào để vừa đảm bảo năng suất, vừa bảo vệ môi trường?

Trên chỉ là 1 phần của giáo án. Giáo án khi tải về có đầy đủ nội dung của bài. Đủ nội dung của học kì I + học kì II