Giáo án và PPT Hoá học 11 cánh diều Bài 3: pH của dung dịch. Chuẩn độ acid – base

BÀI 3: pH CỦA DUNG DỊCH. CHUẨN ĐỘ ACID – BASE 

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Các acid như acetic acid trong giấm ăn, citric acid trong quả chanh, oxalic acid trong quả khế đều tan và phân li trong nước. Chẳng hạn, acetic acid (CH₃COOH) phân li theo phương trình sau:

CH₃COOH ⇌ CH₃COO^- + H⁺

a) Em hãy dự đoán vị chua của các acid trên được gây ra bởi ion nào.

b) Trong chế biến nước chấm, càng cho nhiều giấm ăn thì nước chấm càng chua. Khi đó nồng độ của ion nào tăng lên?

c) Làm thế nào để xác định được nồng độ ion H⁺ trong dung dịch acid?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. pH CỦA DUNG DỊCH. CHẤT CHỈ THỊ

Hoạt động 1: pH của dung dịch

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Em hãy nêu khái niệm pH và ý nghĩa của thang pH

Sản phẩm dự kiến:

- pH là đại lượng đặc trưng cho mức độ acid/base của một dung dịch. 

- Đại lượng pH được định nghĩa qua biểu thức sau:

pH = -lg[H⁺] hay [H⁺] = 10^-pH

- Giá trị pH càng nhỏ hơn 7, dung dịch có tính acid càng mạnh; giá trị pH càng lớn hơn 7, dung dịch có tính base càng mạnh.

Hoạt động 2: Ý nghĩa của pH trong thực tiễn

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

Em hãy nêu ý nghĩa của pH trong thực tiễn.

Sản phẩm dự kiến:

- Nhiều quá trình hóa học trong tự nhiên, sản xuất và cơ thể sống xảy ra trong dung dịch nước với sự có mặt của acid và base. 

- Thông thường, các quá trình này diễn ra trong điều kiện ổn định về thành phần các chất và ion trong đó có nồng độ H⁺.

Hoạt động 3: Xác định pH bằng chất chỉ thị

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy hoàn thành bảng sau:

• Làm thế nào để biết giá trị pH gần đúng của dung dịch?

Sản phẩm dự kiến:

- Các chất chỉ thị acid – base như phenolphthalein, quỳ tím,…cho biết dung dịch có tính acid hay base. 

- Để biết giá trị pH gần đúng của dung dịch, có thể sử dụng giấy chỉ thị pH 

II. CHUẨN ĐỘ DUNG DỊCH ACID VÀ BASE

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Chuẩn độ là gì?
• Làm thế nào để xác định nồng độ của một dung dịch base mạnh hoặc dung dịch acid mạnh?

Sản phẩm dự kiến:

- Trong hóa học, chuẩn độ là một phương pháp dùng để xác định nồng độ của một chất trong dung dịch bằng một dung dịch khác đã biết nồng độ.

- Về nguyên tắc, có thể xác định nồng độ của một dung dịch base mạnh bằng một dung dịch acid mạnh (hoặc ngược lại) đã biết trước nồng độ (thường gọi là dung dịch chuẩn) dựa theo phản ứng trung hòa: H⁺ + OH^- → H₂O.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Hãy cho biết dãy các dung dịch nào sau đây có khả năng đổi màu quỳ tím sang đỏ (hồng)?

A. CH₃COOH, HCl và BaCl₂.

B. NaOH, Na₂CO₃ và Na₂SO₃.

C. H₂SO₄, NaHCO₃ và AlCl₃.

D. NaHSO₄, HCl và AlCl₃.

Câu 2: Ở cùng nhiệt độ, giá trị hằng số cân bằng trong dung dịch HCOOH 0,1M nhỏ hơn hằng số cân bằng của dung dịch HCl 0,1M là do: 

A. Lực axit của HCOOH bằng lực axit của HCl, nồng độ ion H+ bằng nhau

B. Lực axit của HCOOH mạnh hơn lực axit của HCl, nồng độ ion H+ lớn hơn

C. Lực axit của HCOOH yếu hơn lực axit của HCl, nồng độ ion H+ nhỏ hơn

D. Lực axit của HCOOH yếu hơn lực axit của HCl, nồng độ ion H+ lớn hơn

Câu 3: Dung dịch HCl có pH= 3, cần pha loãng dung dịch này bằng nước bao nhiêu lần để thu được dung dịch có pH= 4?

A. 10 lần

B. 12 lần

C. 1 lần

D. 100 lần

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: C

Câu 3: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Giải thích vì sao việc thiếu acid trong dạ dày là một nguyên nhân gây nên bệnh nhiễm khuẩn đường tiêu hoá.

Câu 2: Em hãy tìm hiểu giá trị và ý nghĩa của chỉ số pH ở một số bộ phận trong cơ thể con người.