Giáo án và PPT Hoá học 11 cánh diều Bài 15: Dẫn xuất halogen

BÀI 15: DẪN XUẤT HALOGEN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

C₂H₅Cl là một dẫn xuất halogen. Dẫn xuất halogen có những tính chất và ứng dụng gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu khái niệm, đồng phân và danh pháp của dẫn xuất halogen

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

* Khái niệm:

• Nêu khái niệm dẫn xuất hydrocarbon

• Thảo luận trả lời Câu hỏi 1 SGK trang 100: Có thể tạo được những dẫn xuất halogen nào từ các hydrocarbon sau: CH₄, CH₃–CH₃, CH₂=CH₂ và C₆H₆?

* Đồng phân:

• Dẫn xuất halogen có những loại đồng phân nào?

• Áp dụng trả lời Câu hỏi 2 SGK trang 101: Trong các đồng phân cấu tạo có cùng công thức phân tử là C₄H₉Cl, hãy chỉ ra các đồng phân về mạch carbon và các đồng phân về vị trí nhóm chức.  

* Danh pháp:

• Gọi tên thay thế của dẫn xuất halogen theo thứ tự như thế nào?

• Trình bày cách đánh số thứ tự nguyên tử C mạch chính.

• Đọc tên một số các chất sau:

ClCH₂CH₂Cl

CH₂=CHCH₂Cl

Sản phẩm dự kiến:

1. Khái niệm

- Khi thay thế nguyên tử hydrogen của phân tử hydrocarbon bằng nguyên tử halogen được dẫn xuất halogen của hydrocarbon (gọi tắt là dẫn xuất halogen)

Trả lời Câu hỏi 1 SGK trang 100:

2. Đồng phân

- Dẫn xuất halogen có đồng phân mạch carbon và đồng phân vị trí nhóm chức

Trả lời Câu hỏi 2 SGK trang 101:

(1) CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-Cl

(2) CH₃-CHCl-CH₂-CH₃ 

(3)  

(4)

- Đồng phân mạch carbon: (1) và (4); (2) và (3)

- Đồng phân vị trí nhóm chức: (1) và (2); (3) và (4).  

3. Danh pháp 

- Danh pháp thay thế:

Số chỉ vị trí nhóm thế-tên nhóm thế tên mạch chính 

- Đánh số thứ tự chỉ vị trí nguyên tử carbon mạch chính sao cho tổng số của số chỉ vị trí của các nhóm thế là nhỏ nhất. 

- Đánh số từ phía đầu mạch gần liên kết bội đối với dẫn xuất halogen không no.

- Ví dụ:

ClCH₂CH₂Cl: 1,2-dichloroethane

CH₂=CHCH₂Cl: 3-chloroprop-1-ene

: 2-chloro-2-methylpropane

: 1,3-dibromobenzene

- Danh pháp thông thường: 

CHCl₃: chloroform

CHBr₃: bromoform

CHI₃: iodoform

Hoạt động 2. Tìm hiểu tính chất vật lí của dẫn xuất halogen

GV đưa ra câu hỏi: 

• Ở điều kiện thường, các dẫn xuất halogen tồn tại ở thể nào?

• Nhận xét về độ tan của các dẫn xuất halogen trong nước và trong các dung môi hữu cơ.

Sản phẩm dự kiến:

- Ở điều kiện thường, các dẫn xuất halogen có phân tử khối nhỏ ở thể khí, các dẫn xuất halogen có phân tử lớn ở thể lỏng. 

- Dẫn xuất halogen nặng hơn nước và hầu như không tan trong nước, tan tốt trong dung môi hữu cơ kém phân cực.

…

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Hợp chất nào dưới đây được dùng để tổng hợp ra PVC:

A. CH₂=CHCH₂Cl

B. CH₂=CHBr

C. C₆H₅Cl

D. CH₂=CHCl

Câu 2: Đồng phân dẫn xuất halogen của hiđrocacbon no gồm

A. Đồng phân vị trí nhóm chức và đồng phân hình học.

B. Đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí nhóm chức.

C. Đồng phân hình học và đồng phân cấu tạo.

D. Đồng phân nhóm chức và đồng phân cấu tạo.

Câu 3:  Theo quy tắc Zai-xep, sản phẩm chính của phản ứng tách HCl ra khỏi phân tử 2-clobutan?

A. But-2-en.

B. But-1-en. 

C. But-1,3-đien.

D. But-1-in.     

Câu 4: 0,05 mol hiđrocacbon mạch hở X làm mất màu vừa đủ dung dịch chứa 8 gam brom cho ra sản phẩm có hàm lượng brom đạt 69,56%. Công thức phân tử của X là

A. C₃H₆

B. C₄H₈

C. C₅H₁₀

D. C₅H₈

Câu 5: Số đồng phân cấu tạo anken ở thể khí (đktc) mà khi cho mỗi anken đó tác dụng với dung dịch HCl chỉ cho một sản phẩm hữu cơ duy nhất là

A. 2

B. 1      

C. 3.     

D. 4.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Vì sao liên kết C-X (X là F, Cl, Br, I) phân cực?

Câu 2: Dựa vào giá trị độ âm điện của carbon, hydrogen và chlorine, nhận xét về sự phân cực của các liên kết C–C, C–H và C–Cl.