CHỦ ĐỀ II: PHÂN TỬ

BÀI 5 - PHÂN TỬ - ĐƠN CHẤT - HỢP CHẤT

I. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Phân tử là gì?

Trả lời:

Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử kết hợp với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của một chất.

Câu 2: Nêu cách tính khối lượng nguyên tử.

Trả lời:

• Khối lượng phân tử của một chất là khối lượng tính bằng đơn vị amu của một phân tử chất đó.
• Khối lượng phân tử bằng tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử.

Câu 3: Đơn chất thường được tạo thành từ cái gì?

Trả lời:

• Mỗi đơn chất được tạo thành từ nguyên tố hóa học tương ứng. Tên gọi của đơn chất thường trùng với tên nguyên tố.
• Phân tử đơn chất được tạo ra từ một số nguyên tử.

Câu 4: Em biết gì về hợp chất?

Trả lời:

Phân tử hợp chất gồm nhiều nguyên tố hóa học tạo nên. Trong hợp chất, nguyên tử của các nguyên tố kết hợp với nhau theo tỉ lệ và thứ tự nhất định.

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Nêu ví dụ về phân tử.

Trả lời:

• Phân tử nitrogen gồm 2 nguyên tử nitrogen.
• Phân tử carbon dioxide gồm 1 nguyên tử carbon và 2 nguyên tử oxygen.

Câu 2: Nêu một số ví dụ về phân tử đơn chất.

Trả lời:

Ví dụ:

• Phân tử bromine được tạo nên từ 2 nguyên tử bromine.
• Phân tử ozone được tạo nên từ 3 nguyên tử oxygen.

Câu 3: Nêu một số ví dụ về phân tử hợp chất.

Trả lời:

Ví dụ:

• Phân tử methane được cấu tạo nên từ 1 nguyên tử carbon và 4 nguyên tử hydrogen.
• Phân tử sulfur dioxide được cấu tạo nên tử 1 nguyên tử sulfur và 2 nguyên tử oxygen.

Câu 4: Phân biệt đơn chất và hợp chất

Trả lời:

Đơn chất là những chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học. Hợp chất là những chất tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Nước được cấu tạo từ 1 nguyên tử oxygen và 2 nguyên tử hydrogen. Hãy tính khối lượng của phân tử nước.

Trả lời:

Phân tử nước gồm 1 nguyên tử oxygen (16 amu) và 2 nguyên tử hydrogen (1 amu)

=> Khối lượng phân tử nước = 16 amu x 1 + 1 amu x 2 = 18 amu.

Câu 2: Đường là đơn chất hay hợp chất? Vì sao?

Trả lời:

Đường được tạo nên từ 3 nguyên tố là C, H, O => Hợp chất

Câu 3: Khi bật nắp lon coca thường thấy có bọt khí trào lên. Bọt khí đó là chất nào? Chất đó là đơn chất hay hợp chất?

Trả lời:

• Bọt khí đó là carbon dioxide.
• Carbon dioxide được tạo nên từ 2 nguyên tố là C và O => Carbon dioxide là hợp chất

Câu 4: Kể tên 5 đơn chất và 5 hợp chất được cấu tạo từ 2 nguyên tử mà em biết.

Trả lời:

• 5 phân tử đơn chất là:
• Khí oxygen được tạo bởi nguyên tố O
• Khí nitrogen được tạo bởi nguyên tố N
• Khí helium được tạo bởi nguyên tố He
• Sodium được tạo bảo nguyên tố Na
• Sulfur được tạo bởi nguyên tố S
• 5 phân tử đơn chất là:
• Carbon dioxide được tạo bởi nguyên tố C và O
• Sodium chloride được tạo bởi nguyên tố Na và Cl
• Potassium iodide được tạo bởi nguyên tố K và I
• Nước được tạo bởi nguyên tố H và O
• Hydrogen chloride được tạo bởi nguyên tố H và Cl

IV. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Axit sunfuric (H₂SO₄) là một acid quen thuộc trong phòng thí nghiệm. Em hãy tính khối lượng của phân tử H₂SO₄. Nêu một số ứng dụng mà em biết và lưu ý khi sử dụng.

Trả lời:

• Axit sunfuric gồm 2 nguyên tử hydrogen (1 amu), 1 nguyên tử sunfua (32 amu) và 4 nguyên tử oxygen (16 amu)

=> Khối lượng axit sunfuric: 2 x 1 + 32 + 16 x4 = 98 amu

• Ứng dụng:
• Trong sản xuất công nghiệp: Axit sunfuric có mặt trong phần lớn các đơn vị ngành công nghiệp như: luyện kim, phẩm nhuộm, chất tẩy rửa, giấy, sợi.
• Trong phòng thí nghiệm: Được sử dụng trong việc điều chế những axit khác yếu hơn như: HNO3, HCL
• Trong xử lý nước thải: dùng để điều chế nhôm hidroxit có vai trò lọc những tạp chất, khử mùi cho nước, cân bằng độ pH trong nước. Quan trọng nhất là dùng để loại bỏ những kim loại nặng trong nước như Mg, Ca, giúp hạn chế nguy cơ nước bị nhiễm phèn.
• Ứng dụng khác: Sản xuất nhôm sunfat, được biết tới như là phèn làm giấy.
• Lưu ý khi sử dụng: Khi dùng cần phải pha loãng axit sunfuric với nước, sau ấy cho từ từ axit vào nước rồi sau đó khuấy đều, tuyệt đối không được làm ngược lại. Cần sử dụng găng tay y tế và kính khi tiếp xúc với axit sunfuric loãng, và khi tiếp xúc với axit sunfuric đặc thì dùng tấm bảo vệ mặt và tạp dề PVC để đảm bảo an toàn nhất.

Câu 2: A được coi là lá chắn của Trái Đất, hấp thụ phần lớn bức xạ từ Mặt Trời? Nêu nguyên tố hóa học cấu tạo nên phân tử A. A là đơn chất hay hợp chất? Trình bày thực trạng của A hiện nay.

Trả lời:

• A là tầng ozon
• Ozon được cấu tạo từ 3 nguyên tử oxygen nên ozon là đơn chất
• Thực trạng của tầng ozon hiện nay: Vào giữa những năm 1970, các nhà khoa học nhận ra rằng tầng ozon bị đe dọa do sự tích tụ của các khí có chứa halogen (clo và brom) trong khí quyển. Sau đó, vào giữa những năm 1980, các nhà khoa học đã phát hiện ra một “lỗ hổng” trong tầng ozon phía trên Nam Cực - khu vực bầu khí quyển của Trái đất bị suy giảm nghiêm trọng.

Câu 3: Em biết gì về kim cương?

Trả lời:

• Kim cương là một trong hai dạng thù hình được biết đến nhiều nhất của Carbon, dạng còn lại đó là than chì. Kim cương có độ cứng cao và khả năng quang học cực tốt và chúng được ứng dụng trong các ngành công nghiệp, và đặc biệt những viên kim cương chất lượng tốt nhất được sử dụng trong ngành kim hoàn.
• Kim cương được cấu tạo từ nguyên tử Carbon (C), vì vậy nên kim cương là đơn chất.
• Kim cương là vật chất cứng nhất được tìm thấy trong tự nhiên và nhân tạo
• Từ xa xưa người ta đã biết dùng kim cương làm các mũi khoan và làm dụng cụ khắc chữ. Độ cứng của kim cương cũng khiến cho nó phù hợp hơn với vai trò của một món trang sức. Bởi vì nó chỉ có thể bị làm trầy bởi một viên kim cương khác nên nó luôn luôn sáng bóng qua thời gian.