Giáo án và PPT Ngữ văn 12 cánh diều bài 3: Nhật kí Đặng Thùy Trâm (Đặng Thùy Trâm)

BÀI 3: NHẬT KÍ, PHÓNG SỰ, HỒI KÍ

TIẾT   : VĂN BẢN NHẬT KÍ ĐẶNG THÙY TRÂM

A. KHỞI ĐỘNG

GV cho HS xem video và trả lời câu hỏi: Em có suy nghĩ gì về hình ảnh con người Việt Nam nhất là người phụ nữ Việt thời kháng chiến chống Mỹ?

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tìm hiểu chung

Tìm hiểu tác giả Đặng Thùy Trâm và đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm

Kết luận:

- Đặng Thùy Trâm: 1942 – 1970.

- Quê quán: Hà Nội.

- Chị tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội năm 1966, chị xung phong vào công tác ở chiến trường miền Nam trong những năm khốc liệt của cuộc kháng chiến chốn Mỹ cứu nước và được phân công phụ trách một bệnh viện ở huyện Đức Phổ, Quảng Ngãi, chuyên điều trị cho các thương bệnh binh.

- Ngày 22/6/1970 trong một chuyến công tác, chị bị địch phục kích và anh dũng hi sinh khi chưa đầy 28 tuổi.

- Nhật kí Đặng Thùy Trâm là tập nhật kí được nữ bác sĩ Đặng Thùy Trâm viết ừ năm 1968 đến 1970.

- Tác giả ghi chép chân thực về cuộc sống hàng ngày của bản thân và đồng đội ở nơi tuyến đầu chống đến quốc Mỹ, về nỗi đau của dân tộc Việt Nam trong chiến tranh và cả khát khao cháy bỏng ngày đất nước hòa bình để chị được trở về với Hà Nội thân yêu.

2. Khám phá văn bản

a. Bố cục và mạch logic của văn bản.

Văn bản trên gồm 3 phần, được trích từ ba đoạn khác nhau của Nhật kí Đặng Thùy Trâm nhưng giữa chúng vẫn có mạch logic gắn kết nội dung. Em hãy nêu nội dung của từng phần và chỉ ra mạch logic gắn kết đó?

Kết luận:

+ Phần 1: Kể về những công việc hàng ngày của tác giả cũng như câu chuyện về những thanh niên hiếu học, kiên cường và mạnh mẽ. 

+ Phần 2: Sự hi sinh, đánh đổi những ước mơ, hoài bão cá nhân và tuổi thanh xuân cống hiến cho trận chiến.

+ Phần 3: Nỗi nhớ nhà da diết sâu thẳm trong trái tim của chủ thể, và sự kiên cường vượt qua cảm xúc cá nhân và gian khó trên chiến trận.

Mạch logic gắn kết

Là những suy nghĩ cũng như cảm xúc của tác giả ngày một sâu sắc. Nếu ban đầu, tác giả suy nghĩ về thực tại của cuộc sống và con người, về những cô cậu thanh niên vất vả thì phần sau tác giả suy tư sâu lắng về chính bản thân mình cũng đã hi sinh rất nhiều ước vọng bản thân. Sâu xa hơn, tác giả nghĩ đến gia đình của mình, tình cảm cá nhân bủa vây len lỏi là nỗi nhớ quê da diết.

b. Sự kiện và chủ thể trần thuật

- HS hoàn thành phiếu học tập chỉ ra những sự kiện và suy nghĩ của tác giả được thể hiện trong từng phần của văn bản

Kết luận:

c. Tính phi hư cấu và thủ pháp nghệ thuật được sử dụng trong văn bản

+ Tính phi hư cấu của đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trầm được thể hiện ở những yếu tố nào? Điều đó có tác dụng gì đối với nội dung của văn bản?

+ Hãy chỉ ra một đoạn văn có sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật trong văn bản? Việc sử dụng kết hợp thủ pháp đó có tác dụng gì?

Kết luận:

• Tính phi hư cấu được thể hiện ở những sự kiện thực (về thời gian, địa điểm, …) mà người viết đã trực tiếp tham gia và chứng kiến. Trong đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm, yếu tố phi hư cấu được thể hiện:

+ Sự kiện có thực: Nhật kí ghi chép lại cuộc sống hàng ngày của một người nữ bác sĩ nơi chiến tuyến. Những sự kiện, sự vụ mà người viết đã trực tiếp tham gia và chứng kiến.

+ Thời gian và địa điểm cụ thể: Nhật kí được viết theo thứ tự thời gian, từ năm 1968 đến năm 1970. Địa điểm diễn ra sự việc cũng được ghi chép cụ thể.

+ Nhân vật có thực: Nhật kí ghi lại những trải nghiệm và sự kiện liên quan đến Đặng Thùy Trâm và những người xung quanh chị.

- Tính phi hư cấu có tác dụng:

+ Tăng tính chân thực: Tính phi hư cấu giúp tăng tính chân thực cho văn bản, giúp người đọc cảm nhận được sự thật về cuộc sống, con người và sự kiện.

+ Tạo sự liên kết mạnh mẽ giữa người đọc và người viết: Khi người đọc biết rằng những gì họ đang đọc là sự thật, họ có thể cảm thấy mình có một sự liên kết mạnh mẽ hơn với người viết

+ Tạo độ tin cậy: Tính phi hư cấu giúp tạo độ tin cậy cho người đọc, khi họ biết rằng những gì họ đang đọc là sự thật

+ Tạo sự thấu hiểu: Tính phi hư cấu giúp người đọc thấu hiểu hơn về cuộc sống, con người và sự kiện.

- Thủ pháp nghệ thuật trong văn bản

- Nhật kí Đặng Thùy Trâm là những dòng ghi chép hàng ngày về cuộc sống nơi tuyến đầu chống Mỹ cứu nước của bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Vì vậy, thủ pháp miêu tả kết hợp thủ pháp trần thuật xuất hiện khá nhiều trong tác phẩm

- Nhật kí Đặng Thùy Trâm là những dòng ghi chép hàng ngày về cuộc sống nơi tuyến đầu chống Mỹ cứu nước của bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Vì vậy, thủ pháp miêu tả kết hợp thủ pháp trần thuật xuất hiện khá nhiều trong tác phẩm

d. Giá  trị nội dung nghệ thuật của tác phẩm

Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Nhật kí Đặng Thùy Trâm?

Kết luận:

+ Sự thật cuộc sống chiến đấu của những con người trên tuyến đầu chống Mỹ.

+ Thể hiện tinh thần yêu nước cao đẹp đáng tự hào của những thế hệ trẻ tri thức, sẵn sàng bỏ qua những lí tưởng cá nhân vì mục tiêu chung giải phóng dân tộc.

+ Tính phi hư cấu thể hiện rõ nét thông qua các chi tiết như (thời gian, không gian, sự kiện, nhân vật….)

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp.

Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Nêu suy nghĩ của em sau khi đọc đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm.