Nội dung chính Ngữ văn 12 chân trời Bài 2: Tri thức văn học

BÀI 2. NHỮNG Ô CỬA NHÌN RA CUỘC SỐNG

1. TÌM HIỂU CHUNG

• Phong cách

+ Phong cách là một tập hợp những nét độc đáo tương đối ổn định có giá trị thẩm mỹ trong sáng tác của một tác giả, một trường phái văn học, một thời đại hay một nền văn học. Đặc trưng phong cách được tạo thành từ quan niệm riêng về thế giới, con người, thể hiện qua hệ thống đề tài tư tưởng, cảm hứng, hình tượng nhân vật và thủ pháp nghệ thuật.

• Phong cách hiện thực

+ Là phong cách nghệ thuật chú trọng việc khắc họa chính xác, tỉ mỉ những bức tranh chân thực về cuộc sống và môi trường xã hội với cảm hứng phê phán, bóc trần những mặt tiêu cực của thực tại. Đề tài gắn với cuộc sống hằng ngày, nhân vật thường điển hình cho một hoàn cảnh, một tính cách, một số phận trong xã hội.

+ Ở Việt Nam phong cách hiện thực phát triển tựa như một trào lưu song với trào lưu lãng mạn những năm 1930 – 1945 với các tác giả như Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao… Trào lưu gắn liền với những bức tranh xã hội chân thực về đời sống khốn cùng của người nông dân, thị dân nghèo và tiểu tư sản trí thức với cảm quan phê phán hiện thực và tinh thần phản kháng tiềm tàng.

• Phong cách lãng mạn

+ Phong cách lãng mạn có đặc điểm là đề cao cảm xúc và trí tưởng tượng của con người, có khuynh hướng phá vỡ các quy phạm nhằm giải phóng con người cá nhân bộc lộ cá tính một cách tự do nhất.

+ Ở Việt Nam phong cách lãng mạn phát triển thành một trào lưu lớn trong khoảng năm 1930-1945 với phong trào thơ mới, văn xuôi tự lực văn đoàn, sáng tác của Nguyễn Tuân và nhiều nhà văn khác trước 1945, trào lưu này gắn với sự bứt phá khỏi những khuôn khổ thi luật và ngôn ngữ văn trung đại, giải phóng cái tôi thời hiện đại và cá tính sáng tạo của nhà văn.

• Tính chỉnh thể của tác phẩm

Mỗi một tác phẩm văn học là một hệ thống bao gồm có hàng loạt các yếu tố thuộc những bình diện khác nhau như: đề tài, chủ đề, tư tưởng, kết cấu, ngôn ngữ, chi tiết, sự kiện, nhân vật…. Ở những tác phẩm có giá trị sự kết hợp và tác động lẫn nhau giữa các yếu tố này làm cho tác phẩm trở thành một chỉnh thể nghệ thuật mang tính thống nhất giữa nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật.

• Sự kiện trong tác phẩm truyện

+ Là những sự việc, biến cố quan trọng dẫn đến sự thay đổi của nhân vật và sự phát triển của cốt truyện. Sự kiện vừa phản ánh các mối quan hệ, xung đột xã hội vừa giúp bộc lộ tính cach và số phận nhân vật.

• Các giá trị của tác phẩm văn học

+ Văn học có 3 giá trị chính là: nhận thức, giáo dục và thẩm mỹ.

• Giá trị nhận thức: Thể hiện ở việc tác phẩm văn học mang đến cho bạn đọc những hiểu biết về tự nhiên, xã hội và về chính bản thân mình. 
• Giá trị giáo dục: Thể hiện ở khả năng hình thành nơi người đọc những phẩm chất đạo đức, có thể thay đổi thế giới quan, nhân sinh quan.
• Giá trị thẩm mỹ: thể hiện ở khả năng thỏa mãn nhu cầu về cái đẹp, phát triển năng lực, thị hiếu về cái đẹp cho người đọc.