Nội dung chính Sinh học 12 Cánh diều bài 23: Hệ sinh thái
Hệ thống kiến thức trọng tâm bài 23: Hệ sinh thái sách Sinh học 12 cánh diều. Với các ý rõ ràng, nội dung mạch lạc, đi thẳng vào vấn đề, hi vọng người đọc sẽ nắm trọn kiến thức trong thời gian rất ngắn. Nội dung chính được tóm tắt ngắn gọn sẽ giúp thầy cô ôn tập, củng cố kiến thức cho học sinh. Bộ tài liệu có file tải về. Mời thầy cô kéo xuống tham khảo.
Xem: => Giáo án sinh học 12 cánh diều
BÀI 23: HỆ SINH THÁI
I. KHÁI QUÁT VỀ HỆ SINH THÁI
1. Khái niệm và cấu trúc hệ sinh thái
- Khái niệm: Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định gồm quần xã sinh vật và các nhân tố vô sinh có tác động qua lại với nhau trong một khoảng không gian xác định.
- Cấu trúc:
+ Quần xã sinh vật bao gồm các sinh vật sản xuất (thực vật, tảo,...), sinh vật tiêu thụ (động vật ăn cỏ, động vật ăn thịt,...) và các sinh vật phân giải (nấm, vi khuẩn,...).
+ Môi trường vô sinh (các nhân tố vô sinh) của quần xã gồm các nhân tố khí hậu (nhiệt độ, ánh sáng,...), các chất vô cơ (nước, oxygen, carbon dioxide, chất khoáng nitrogen, phosphorus,...), các chất hữu cơ (carbohydrate, protein, lipid,... từ xác sinh vật hoặc các vật chất rơi rụng, bài tiết),...
+ Các sinh vật trong quần xã tác động qua lại với nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh trong môi trường.
2. Phân loại hệ sinh thái
- Dựa vào nguồn gốc tạo thành, các hệ sinh thái được chia thành:
+ Hệ sinh thái tự nhiên phát triển theo quy luật tự nhiên.
+ Hệ sinh thái nhân tạo do con người xây dựng.
II. TRAO ĐỔI VẬT CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG TRONG HỆ SINH THÁI
1. Chuỗi thức ăn, lưới thức ăn và bậc dinh dưỡng
Tiêu chí | Chuỗi thức ăn | Lưới thức ăn | Bậc dinh dưỡng |
Khái niệm | Là chuỗi các sinh vật được sắp xếp theo thứ tự chuyển hóa năng lượng hoặc dinh dưỡng bắt đầu với sinh vật sản xuất và kết thúc với sinh vật tiêu thụ. | Các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái có liên kết với nhau thông qua các mắt xích chung tạo thành lưới thức ăn. | Là thứ tự của các sinh vật trong chuỗi thức ăn, các sinh vật được sắp xếp theo bậc từ thấp đến cao. |
Ví dụ | Cây ngô à sâu ăn lá ngô à chim ăn sâu. | Cây ngô à sâu ăn lá ngô à chim ăn sâu à gà à cáo. | Ở chuỗi thức ăn: Cây ngô à sâu ăn lá ngô à chim ăn sâu. Cây ngô: bậc dinh dưỡng 1. Sâu ăn lá ngô: bậc dinh dưỡng 2. Chim ăn sâu: bậc dinh dưỡng 3. |
2. Sự chuyển hóa năng lượng giữa các bậc dinh dưỡng
- Năng lượng ánh sáng (đầu vào) được chuyển hoá vào sinh vật sản xuất thành hoá năng.
- Năng lượng (hoá năng) được truyền qua các sinh vật do tiêu thụ.
- Một phần hoá năng dạng vụn hữu cơ được sinh vật sử dụng và truyền sang sinh vật tiêu thụ bậc cao hơn.
- Năng lượng mất đi từ các bậc dinh dưỡng dưới dạng nhiệt (đầu ra).
3. Hiệu suất sinh thái và tháp sinh thái
- Hiệu suất sinh thái là tỉ lệ phần trăm năng lượng được chuyển hóa qua các bậc dinh dưỡng.
- Tháp sinh thái là cấu trúc hình tháp biểu diễn sản lượng, sinh khối hoặc số lượng cá thể của các bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái.
+ Tháp năng lượng biểu thị mức năng lượng (sản lượng) ở các bậc dinh dưỡng.
+ Tháp sinh khối biểu thị mức sinh khối ở các bậc dinh dưỡng.
+ Tháp số lượng biểu thị số lượng (mật độ) ở các bậc dinh dưỡng.
III. SỰ BIẾN ĐỘNG CỦA HỆ SINH THÁI
1. Diễn thế sinh thái
- Diễn thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã sinh vật.
- Diễn thế nguyên sinh xảy ra ở môi trường ban đầu chưa có sinh vật sinh sống.
- Diễn thế thứ sinh xảy ra khi nhiễu động làm suy giảm đa dạng của quần xã sẵn có.
- Nguyên nhân dẫn đến diễn thế sinh thái:
+ Bên trong: sự thay thế (cạnh tranh) của các sinh vật.
+ Bên ngoài: cháy rừng, con người tác động (khai thác, phá rừng).
2. Một số hiện tượng ảnh hưởng đến hệ sinh thái
- Sự ấm lên toàn cầu.
- Phì dưỡng.
- Sa mạc hóa.
=> Giáo án Sinh học 12 Cánh diều bài 23: Hệ sinh thái