Nội dung chính vật lí 8 cánh diều Bài 19: Đòn bẩy

BÀI 19: ĐÒN BẨY

1. ĐÒN BẨY CÓ THỂ LÀM ĐỔI HƯỚNG TÁC DỤNG CỦA LỰC

- Khi một vật quay do chịu lực tác dụng, nó có thể tác dụng lực lên một vật khác. Từ đặc điểm này người ta đã tạo ra đòn bẩy. Đòn bẩy có thể làm thay đổi hướng tác dụng của lực.

Một số ví dụ dùng đòn bẩy làm thay đổi hướng tác dụng của lực:

- Dùng xà beng để nâng vật.

- Trò chơi bập bênh.

- Đưa vật lên khỏi hố.

- …

Các em có thể sử dụng các dụng cụ học tập để làm một đòn bẩy. Ví dụ như phương án sau, dụng cụ gồm có: 1 thước kẻ làm thanh đòn, bút làm điểm tựa và cục tẩy làm vật.

1. CÁC LOẠI ĐÒN BẨY

- Ví dụ đòn bẩy loại 1: Mái chèo thuyền, kéo.

- Ví dụ đòn bẩy loại 2: kẹp làm vỡ hạt, xe rùa.

- Ví dụ đòn bẩy loại 3: cần câu, đũa.

- Dựa vào vị trí của vật, vị trí tác dụng lực, điểm tựa, người ta phân loại đòn bẩy thành 3 loại:

+ Đòn bẩy có điểm tựa ở giữa.

+ Đòn bẩy có điểm tựa ở một đầu, vật ở giữa và lực tác dụng ở đầu bên kia.

+ Đòn bẩy có điểm tựa ở một đầu, vật ở đầu bên kia và lực tác dụng ở trong khoảng giữa hai đầu.

- Tùy theo mục đích công việc, lựa chọn loại đòn bẩy cho phù hợp để việc thực hiện công việc đó được thuận tiện.

III. SỬ DỤNG ĐÒN BẨY TRONG THỰC TIỄN

- Để sử dụng đòn bẩy ta cần:

+ Chọn vật thích hợp làm đòn bẩy

+ Tạo ra hoặc lựa chọn điểm cố định để làm điểm tựa cho đòn bẩy

+ Tìm cách bố trí đòn bẩy và điểm tựa để đòn bẩy tác dụng lực lên vật và tìm vị trí ở đòn bẩy để người tác dụng lực lên đòn bẩy.

- Đòn bẩy được ứng dụng nhiều trong đời sống và kĩ thuật.

- Trong thực tế, vị trí tác dụng của lực và vị trí điểm tựa có thể thay đổi để phù hợp với khả năng tác dụng lực.

- Hình 19.7a tương ứng với đòn bẩy loại 3.

- Hình 19.7b tương ứng với đòn bẩy loại 1.

- Hình 19.7c tương ứng với đòn bẩy loại 2.

Thân chày cùng đầu chày có vai trò như một đòn bẩy.

Cần gạt, trục bơm, piston là bộ phận đóng vai trò đòn bẩy trong máy bơm nước bằng tay.