BÀI 6: TỰ NHẬN THỨC BẢN THÂN

1. NHẬN BIẾT

Đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi:

  Cá rất yêu dòng sông. Nó cảm thấy hạnh phúc khi bơi trong làn nước trong xanh ở đó. Một ngày nọ, khi đang bơi đến gần bờ sông, nó nghe thấy một giọng nói: “Này cá, nước thế nào vậy?”

Cá ngẩng đầu lên và nhìn thấy một con khỉ đang ngồi trên cành cây. Cá trả lời: “Nước rất đẹp và ấm, cảm ơn bạn”.

 Khỉ cảm thấy ghen tị với cá và muốn nhảy xuống nước. Nhưng nó lại nói: “Tại sao bạn không rời khỏi mặt nước và leo lên cây? Ngắm cảnh từ đây thật tuyệt vời”

Cá cảm thấy hơi buồn và trả lời: “Tôi không biết trèo cây và tôi không thề sống nếu không có nước”. Nghe điều này, khỉ chế giễu cá: “Nếu không leo được lên cây, bạn thật kém cỏi!”.

Cá bắt đầu suy nghĩ về nhận xét này cả ngày lẫn đêm và trở nên vô cùng buồn chán. “Có lẽ khỉ nói đúng”, cá nghĩ, “Mình thậm chí không thể trèo lên một cái cây, mình thật kém cỏi”.

Một con cá ngựa nhìn thấy bạn mình trong tâm trạng chán nản liền hỏi nó lí do. Khi nghe chuyện, cá ngựa cười và nói: “Nếu khỉ nghĩ rằng bạn kém cỏi vì không thể trèo lên cây, thì khỉ cũng kém cỏi vì cậu ta không thể bơi hoặc sống dưới nước”.

Cá nghe vậy chợt nhận ra nó có khả năng thế nào, rằng nó có thể sống dưới nước và bơi lội tự do mà khỉ không bao giờ làm được.

(trích “Những câu chuyện nhỏ ý nghĩa lớn”, NXB Thế giới, 2010)

Câu 1: Điều gì khiến cá buồn chán, mất tự tin vào bản thân?

Trả lời:

- Điều khiến cá buồn chán, mất tự tin vào bản thân là khỉ bảo cá kém cỏi khi không thể leo được lên cây như khỉ.

Câu 2: Điều gì đã kéo cảm xúc tích cực của cá trở lại?

Trả lời:

- Điều đã kéo cảm xúc cá trở lại là do người bạn cá ngựa sau khi biết lí do cá buồn đã nói cho cá biết về khả năng của nó rằng nó có thể sống dưới nước và bơi lội tự do mà khỉ không bao giờ làm được.

Câu 3: Cá có thực sự kém cỏi như nó nghĩ không?

Trả lời:

- Cá không kém cỏi như nó nghĩ vì cá có thể thoải mái bơi lội tự do ở dưới nước và đó là điều khỉ không bao giờ làm được.

Câu 4: Theo em, cách để nhận ra khả năng của bản thân là gì?

Trả lời:

- Cách để nhận ra khả năng của bản thân là:

+ Tự suy nghĩ, phân tích, đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu, sở thích, tính cách của bản thân

+ So sánh những nhận xét, đánh giá của người khác về mình với tự nhận xét, đánh giá của bản thân

+ So sánh mình với những tấm gương tốt, việc tốt để thấy mình cần phát huy cố gắng điều gì

+ Lâp kế hoạch phát huy ưu điểm và sửa chữa những nhược điểm của bản thân.

Câu 5: Em hiểu tự nhận thức bản thân là gì?

Trả lời:

- Tự nhận thức bản thân là tự nhận ra những điểm mạnh, điểm yếu, đặc điểm riêng của mình để từ đó hoàn thiện bản thân.

1. THÔNG HIỂU

Câu 1: Những việc nào dưới đây học sinh thể hiện sự tự nhận thức bản thân?

- Hạ thấp người khác và nâng mình lên

- Mơ ước được trở thành một bản sao hoàn hảo của người khác

- Học hỏi những điều hay, điều tốt của người khác

- Kiềm chế được cảm xúc tiêu cực của bản thân

- Phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu của bản thân

Trả lời:

- Những việc của học sinh thể hiện sự tự nhận thức của bản thân:

+ Học hỏi những điều hay, điều tốt của người khác

+ Kiềm chế được cảm xúc tiêu cực của bản thân

+ Phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu của bản thân

Câu 2: Dấu hiệu nào cho thấy một người có khả năng tự nhận thức bản thân?

Trả lời:

- Những dấu hiệu cho biết một người có khả năng tự nhận thức bản thân là:

+ Biết nhận ra điểm mạnh của bản thân để tiếp tục phát huy điểm mạnh đó

+ Biết nhận ra điểm yếu của mình để khắc phục hạn chế đó.

+ Đặt ra mục tiêu phù hợp với bản thân

Câu 3: My là học sinh lớp 6. My cho rằng mình còn nhỏ để nhận biết cho nên My chấp nhận tất cả những điều mà người khác nói về mình. Việc làm của My là nên hay không nên? Vì sao?

Trả lời:

- Việc làm của My là không nên vì việc chấp nhận toàn bộ những nhận xét của người khác nói về mình mà không có sự giải thích dễ khiến My trở thành người nhu nhược. Hậu quả là việc làm này kéo dài khiến My trở nên nhu nhược, yếu đuối, tự ti.

Câu 4: Hoài học múa vì bố mẹ muốn cô trở thành một diễn viên múa chứ không phải vì Hoài thích học. Ước muốn của cô bé đó là muốn học làm bác sĩ.

Em hãy đưa ra lời khuyên cho Hoài trong trường hợp này?

Trả lời:

- Việc làm của Hoài là không nên vì khiến Hoài thực hiện việc làm thiếu tự giác, mệt mỏi và hiệu quả học tập sẽ không cao. Hậu quả những việc làm này kéo dài khiến cho Hoài trở nên mệt mỏi và không được sống với đúng mong muốn của mình. Hoài nên mạnh dạn bày tỏ quan điểm cá nhân để được là chính mình.

Câu 5: Em thường nhận thức bản thân về bản thân qua cách nào?

Trả lời:

- Em thường nhận thức bản thân qua việc tự suy ngẫm về lại lời nói, việc làm của mình, lắng nghe và chắt lọc ý kiến của người khác về mình và đặc biệt là qua các trải nghiệm những hoạt động cụ thể.

III. VẬN DỤNG

Câu 1: Tự nhận thức đúng về bản thân cần phải trải qua quá trình rèn luyện như thế nào?

Trả lời:

- Tự nhận thức đúng về bản thân phải qua quá trình rèn luyện: tự nhận thức bản thân 1 cách thành thực, thực hiện các bài tập tìm hiểu bản thân:

+ Các bài trắc nghiệm, bài test đánh giá bản thân,

+ Lắng nghe nhận xét của người khác, hành động tích cực để bộc lộ khả năng, tính cách của bản thân: tích cực tham gia các hoạt động, phong trào để bộc lộ khả năng và khám phá bản thân….

Câu 2: Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến sau: “Chấp nhận tất cả những nhận xét, đánh giá của người khác về mình” Vì sao?

Trả lời:

- Em không đồng ý với ý kiến trên

- Giải thích:

+ Việc chấp nhận tất cả những nhận xét, đánh giá mà người khác nói về mình sẽ dẫn đến hậu quả chúng ta dễ trở thành người nhu nhược, yếu đuối và tự ti.

+ Trong quá trình tự nhận thức bản thân, chúng ta nên lắng nghe nhưng cần tiếp thu có chọn lọc những ý kiến đó.

1. VẬN DỤNG CAO

Câu 1: Nếu một người tự đánh giá quá thấp hoặc quá cao khả năng của bản thân sẽ dẫn đến hậu quả gì?

Trả lời:

- Khi một người đánh giá quá thấp bản thân sẽ dẫn đến sự tự ti, nhút nhát, không dám thể hiện bản thân.

- Khi một người đánh giá quá cao bản thân sẽ dẫn đến sự tự phụ, thể hiện thái quá, coi thường người khác và không biết tiếp thu ý kiến của mọi người xung quanh.

Câu 2: Ý nghĩa của tự nhận thức bản thân là gì?

Trả lời:

- Ý nghĩa: Tự nhận thức bản thân giúp chúng ta tin tưởng vào những giá trị của chính mình, phát huy những ưu điểm của bản thân, hạn chế nhược điểm và kiên định với những mục tiêu đã đề ra.