Câu hỏi tự luận Công dân 8 cánh diều Ôn tập từ bài 1 - bài 3 (P2)

ÔN TẬP BÀI 1-3 (PHẦN 2)

Câu 1: Em hãy kể tên một số truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam ta.

Trả lời:

* Truyền thống yêu nước: nhân dân ta có một lòng yêu nước mãnh liệt, truyền thống ấy được truyền lại cho thế hệ sau bằng những câu hát, lời ru; nuôi nấng tình yêu nước trong mỗi người dân Việt Nam. Truyền thống yêu nước của Việt Nam lại bùng nổ mãnh liệt khi đất nước rơi vào tình trạng chiến tranh, lòng yêu nước tập hợp thành sức mạnh của toàn thể đánh bại hết bè lũ xâm lược.

* Truyền thống bất khuất, kiên trung đánh thắng giặc ngoại xâm: người Việt Nam nhỏ bé mà kiên chung là thế, những anh hùng dám hy sinh thân mình vì cách mạng khi tuổi đời còn rất nhỏ, trong thời bình truyền thống bất khuất này vẫn không hề bị phai nhạt khi hằng năm rất nhiều chiến sĩ xung phong ra đảo xa, nơi địa đầu tổ quốc để thực hiện nhiệm vụ gìn giữ toàn vẹn chủ quyền, lãnh thổ.

* Truyền thống tôn sư, trọng đạo: đất nước chúng ta có ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 để tôn vinh những “người lái đò” hằng năm. Một người làm thầy dù ở đâu cũng đáng nhận được sự tôn trọng.

* Truyền thống hiếu thảo với ông bà, cha mẹ: Việt Nam ta từ xưa đến nay luôn đặt chữ “hiếu” làm cốt lõi phát triển của một con người. Bố mẹ hiếu thảo với ông bà, con cái nhìn vào đó cũng lấy điều đó làm gương mà trở thành một người sống có tình nghĩa và giàu lòng nhân ái.

* Truyền thống cần cù lao động: người Việt luôn cần cù sáng tạo trong lao động, lao động không quản ngại khó khăn, trong quá khứ sự cần cù lao động của người Việt được thể hiện qua việc vừa tạo ra lương thực nuôi sống gia đình vừa tham gia vào sản xuất để cung ứng cho tiền tuyến đang làm nhiệm vụ. Thời bình, truyền thống cần cù lao động của người Việt được thể hiện qua sự không ngừng nỗ lực tìm ra các cách làm hay, sáng tạo để nâng cao năng suất lao động, tạo được ra nhiều thành quả xây dựng một cuộc sống tốt đẹp và đóng góp cho cộng đồng.

* Truyền thống hiếu học: Truyền thống này thể hiện một cách rõ ràng nhất ở những nơi vùng sâu, vùng xa, khi điều kiện cơ sở vật chất còn vô cùng khó khăn. Những đứa trẻ phải đi xa hàng cây số, vượt qua mấy con suối, con mương mới có thể tới trường học chữ.

* Truyền thống đoàn kết: Đoàn kết là một giá trị văn hóa truyền thống cực kỳ quý báu của dân tộc ta, được hình thành và phát triển trong lịch sử đấu tranh lâu dài dựng nước và giữ nước.

Câu 2: Thế nào là tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc khác? Nêu các biểu hiện của tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc khác?

Trả lời:

- Tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới là tôn trọng tính cách, truyền thống, phong tục tập quán... của các dân tộc; luôn tích cực tìm hiểu và tiếp thu những giá trị tốt đẹp của các dân tộc; đồng thời thể hiện lòng tự hào chính đáng về dân tộc mình; phê phán những hành vi kì thị, phân biệt chủng tộc và văn hóa.

- Biểu hiện của tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc khác: tôn trọng ngôn ngữ, trang phục, phong tục, tập quán của họ: thừa nhận và học hỏi những tinh hoa, văn hóa, những thành tựu về các mặt của họ.

Câu 3: Như thế nào là lao động cần cù, sáng tạo? Nêu ý nghĩa của lao động cần cù, sáng tạo?

Trả lời:

- Lao động cần cù là chăm chỉ, chịu khó làm việc một cách thường xuyên, phấn đấu hết mình vì công việc.

- Lao động sáng tạo là luôn luôn suy nghĩ, cải tiến để tìm tòi cái mới, tìm ra cách giải quyết tối ưu nhằm không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả lao động.

- Lao động cần cù, sáng tạo giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cá nhân, gia đình và xã hội bởi vì: Tạo ra được nhiều sản phẩm có chất lượng trong một thời gian ngắn sẽ thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển, đời sống vật chất và tinh thần người dân được nâng cao. Đồng thời, bản thân người lao động sẽ thấy hạnh phúc, tự hào vì thành quả lao động của mình và họ sẽ có thu nhập cao, nâng cao chất lượng cuộc sống gia đình.

Câu 4: Em hãy cho biết biểu hiện của lòng tự hào về các truyền thống dân tộc được thể hiện qua điều gì?

Trả lời:

Biểu hiện của lòng tự hào của các truyền thống của dân tộc được thể hiện thông qua thái độ, lời nói, việc làm,… giữ gìn và phát huy truyền thống của dân tộc.

Câu 5: Em hãy nêu 4 việc làm thể hiện sự tôn trọng các dân tộc khác?

Trả lời:

- Niềm nở, tự tin khi tiếp xúc với người dân tộc khác.

- Tôn trọng các phong tục, tập quán của họ.

- Không kì thị các dân tộc khác màu da, ngôn ngữ.

- Luôn tôn trọng các nước khác dù họ giàu hay nghèo.

Câu 6: Vì sao phải lao động cần cù và sáng tạo? Để rèn luyện lao động cần cù và sáng tạo, học sinh cần phải làm gì?

Trả lời:

- Lao động cần cù và sáng tạo sẽ giúp ta tiếp thu được kiến thức, kĩ năng ngày càng thuần thục; phẩm chất và năng lực của mỗi cá nhân sẽ được hoàn thiện, phát triển không ngừng: chất lượng, hiệu quả học tập, lao động sẽ ngày càng được nâng cao.

- Học sinh phải có kế hoạch rèn luyện, lao động cần cù và sáng tạo trong học tập bằng cách tự làm bài tập, không nhờ vả người khác.

Câu 7: Em hãy nêu một số việc làm không nên làm để bảo vệ truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Trả lời:

Những việc không nên làm:

+ Ham mê đọc truyện nước ngoài, không ngó ngàng gì tới kho tàng các truyện cổ của Việt Nam.

+ Không tham gia các lễ hội truyền thống của dân tộc.

+ Đặt điều nói những điều không hay về các truyền thống của đất nước.

+ Có thái độ không tích cực trong việc giới thiệu các nét đặc trưng về văn hóa cho người nước ngoài đến Việt Nam du lịch, làm việc.

+ Không tôn trọng thầy, cô giáo.

+ Đối xử tệ bạc với mọi người trong gia đình, những người xung quanh chúng ta.

+ Cảm thấy xấu hổ vì đất nước của mình có những loại hình ca nhạc không được bắt tai, không hiện đại như các quốc gia khác.

Câu 8: Cho thông tin sau: “Ngày 16/11/1995, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên hợp quốc (UNESCO) đã thông qua Ngày Quốc tế Khoan dung và lấy ngày 16/11 hằng năm để kỷ niệm Ngày Quốc tế Khoan dung. Đại diện của 185 quốc gia đã ký vào bản Tuyên bố đưa ra tại Hội nghị toàn thể lần thứ 28 của UNESCO, theo đó cam kết: “Tôn trọng, chấp nhận và hiểu đúng sự đa dạng, phong phủ các nền văn hoá của thế giới, những hình thức tự biểu hiện và những khả năng thể hiện cá tính của con người". Các quốc gia cũng công nhận một thực tế là con người khác nhau về hình dáng bên ngoài, địa vị, lời nói, cách ứng xử và các giá trị, song đều có quyền được sống trong hoà bình và duy trì cá tính của riêng mình.”

(Theo dangcongsan.vn, Ngày Quốc Tế Khoan Dung. 16/11/2014)

Theo em, sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới được biểu hiện như thế nào trong các thông tin trên?

Trả lời:

Sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới được biểu hiện qua hình dáng bên ngoài, địa vị, lời nói, cách ứng xử và các giá trị.

Câu 9: Tại sao nói lao động là điều kiện, là phương tiện để con người và xã hội phát triển? Nếu con người không lao động thì điều gì sẽ xảy ra?

Trả lời:

- Lao động là hình thức hoạt động của con người, nhờ có lao động mà bản thân mỗi cá thể (con người) được hoàn thiện về các phẩm chất đạo đức, tâm lý, các năng lực được phát triển và điều quan trọng là làm ra của cải cho xã hội để đáp ứng nhu cầu của con người ngày càng tăng.

- Nếu con người không lao động thì sẽ không có gì để ăn, để mặc, để ở, vui chơi giải trí về văn hóa, thể dục, thể thao. Nếu không lao động thì con người sẽ không tồn tại được, xã hội không thể phát triển được.

=> Như vậy, lao động làm cho con người và xã hội phát triển không ngừng.

Câu 10: Em chứng kiến bạn thân của mình có thái độ không được tốt khi tham gia các hoạt động truyền thống của dân tộc. Em sẽ làm gì để khuyên bạn mình trong trường hợp này.

Trả lời:

Em chứng kiến bạn thân của mình có thái độ không được tốt khi tham gia các hoạt động truyền thống của dân tộc em sẽ:

- Nói cho bạn nghe về tầm quan trọng khi tham gia vào các hoạt động truyền thống của dân tộc.

- Khuyên bạn nên có thái độ tích cực khi tham gia vào các hoạt động truyền thống, nên tìm hiểu thêm về các hoạt động truyền thống để hiểu thêm về quá trình hình thành và phát triển của dân tộc.

Câu 11: Cho thông tin sau: “Trang phục của mỗi quốc gia trong cộng đồng ASEAN chứa đựng những nét văn hoá khác nhau, thể hiện bản sắc của đất nước.

       Với người Campuchia, trang phục truyền thống có tên gọi là Sam-pot. Trang phục này có nhiều loại khác nhau thể hiện nét riêng của mỗi vùng miền, Sam-pot thường là một tấm lụa dài và rộng được dùng để quấn xung quanh thắt lưng, giúp tôn dáng người phụ nữ khi mặc và được sử dụng như trang phục gia truyền trong nhà, trong tiệc cưới, ma chay, trong đón năm mới. Sự độc đáo về trang phục truyền thống của người Singapore chính là Baju Kebaya. Trang phục này gồm váy và một chiếc áo dài được trang trí công phu với hoa văn tôn lên vẻ e lệ, nhu mì cho người con gái. Ngày nay, trang phục này được cách tân khi kết hợp áo với quần bò hoặc chân váy ngắn để sử dụng rộng rãi hơn trong cuộc sống hằng ngày. Trang phục truyền thống của người Lào rất đặc biệt, có tên gọi là Sinh (dành cho nữ giới) và Sa-long (dành cho nam giới). Trang phục được thiết kế với với nhiều màu sắc khác nhau để phù hợp với hoàn cảnh cũng như những ngày lễ truyền thống.”

(Theo Quang Vinh, Khám phá nét đẹp trang phục truyền thống các quốc gia ASEAN, Tạp chí con số sự kiện, Kì I+II, 01/2022)

Theo em, sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới được biểu hiện như thế nào trong các thông tin trên?

Trả lời:

Theo em, sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới được biểu hiện qua trang phục truyền thống.

Câu 12: Có quan điểm cho rằng: Chỉ có thể rèn luyện được tính cần cụ vì đó là phẩm chất đạo đức. Còn sáng tạo không rèn luyện được vì đó là tố chất trí tuệ, do bẩm sinh di truyền mà có. Em có đồng tình với quan điểm đó không? Tại sao?

Trả lời:

Em không đồng ý với quan điểm đó; vì sự sáng tạo trong học tập, trong lao động và các hoạt động khác cũng phải từ sự rèn luyện trong học tập lao động và bản thân tự tìm tòi, rút kinh nghiệm những gì đã làm để từ đó sáng tạo ra những cái mới, phương pháp mới, tất nhiên tố chất trí tuệ, yếu tố bẩm sinh di truyền là rất quan trọng.

Câu 13: Trong cuộc thi tìm hiểu về các nền văn hóa của các quốc gia, bạn K không muốn tìm hiểu về văn hóa của Việt Nam thay vào đó bạn tìm hiểu về văn hóa của một đất nước phương Tây vì cho rằng văn hóa của Việt Nam không có gì nhiều đặc sắc đáng để tìm hiểu.  Theo em, việc làm của bạn K đã thể hiện sự tự hào về truyền thống của dân tộc hay chưa, em hãy đưa ra lời khuyên cho bạn K.

Trả lời:

- Việc làm của bạn K chưa thể hiện được sự tự hào về truyền thống của dân tộc Việt Nam. Việc tìm hiểu đa dạng về các nền văn hóa là tốt nhưng trước hết bạn nên tìm hiểu sâu rộng về văn hóa nền tảng là nền văn hóa của Việt Nam. Bạn không nên có thái độ chê bai về nền văn hóa của Việt Nam vì mỗi một quốc gia, dân tộc đều mang trong mình những nét đặc sắc về văn hóa đáng để cho chúng ta tìm hiểu.

Câu 14: Cho tình huống sau: “Học sinh lớp 8A tranh luận về những việc làm thể hiện tôn trọng sự đa dạng các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới. L cho rằng: Cần chủ động tìm hiểu nền văn hoá của các nước khác để có cách giao tiếp, ứng xử phù hợp. H đồng tỉnh với L và bổ sung thêm: Nên tích cực giao lưu, học hỏi các nền văn hóa trên thế giới. Ngược lại, B cho rằng không nên học hỏi các nền văn hóa trên thế giới, bởi vì điều này sẽ làm cho mỗi quốc gia mất đi bản sắc riêng.”

Em nhận xét như thế nào về ý kiến của các nhân vật trong tình huống trên về việc thực hiện tôn trọng sự đa dạng của các dân tộc và các nền văn hóa trên thế giới?

Trả lời:

Ý kiến của H và L đúng, của B không đúng vì học hỏi các nền văn hóa trên thế giới phải có sự chọn lọc và tiếp thu, cùng với đó phải giữ gìn được bản sắc dân tộc.

Câu 15: Trong giờ làm việc nhóm, bạn A nói riêng với bạn B: “Nhóm mình có bạn H học giỏi nên chúng mình không cần suy nghĩ hay làm gì đâu, vì đã có bạn H làm hết rồi".

1. a) Theo em, lời nói của bạn A như vậy có đúng không? Vì sao?
2. b) Nếu em là bạn B, em sẽ nói gì với A?

Trả lời:

1. a) Lời của bạn A như vậy là không đúng. Bởi vì lời nói ấy thể hiện sự thiếu tự giác, thiếu trách nhiệm trong công việc chung của nhóm, ỉ lại vào bạn H quá nhiều, thiếu đi sự cần cù, sáng tạo trong học tập.
2. b) Nếu là bạn B, em sẽ giải thích cho A hiểu về vai trò và trách nhiệm của mỗi người trong công việc chung. Nếu A vẫn không nghe, em sẽ nêu ý kiến với trưởng nhóm đánh giá đúng sự đóng góp của các thành viên và cho điểm.

Câu 16: T xin phép mẹ cho em được tham gia các hoạt động tìm hiểu về các cuộc chiến tranh của Việt Nam. Mẹ T không đồng ý trước lời ngỏ ý của T nên đã bảo con không nên tham gia vì các hoạt động đó không giúp ích gì cho con trong việc học hành ở trên lớp. T cảm thấy buồn nhưng không biết giải thích cho mẹ hiểu như thế nào. Em hãy giúp T giải thích cho mẹ hiểu được giá trị của việc tìm hiểu về các cuộc chiến đấu của Việt Nam chống lại kẻ thù xâm lược. 

Trả lời:

T có thể giải thích cho mẹ hiểu như sau:

- Việc tìm hiểu về các cuộc chiến tranh không hề vô ích, giúp chúng ta ghi nhớ được công lao của thể hệ cha anh đi trước đã không tiếc máu xương để đổi lại nền hòa bình độc lập như bây giờ.

- Am hiểu thêm về kiến thức lịch sử, giúp ích cho việc học môn lịch sử trên trường lớp.

- Học hỏi được những bài học lịch sử đắt giá, nhạy bén trước các âm mưu của kẻ thù xâm lược ngay cả trong thời bình.

Câu 17: Em hãy giải thích vì sao khi tiếp thu những tinh hoa văn hóa thế giới, chúng ta cần tiếp thu có chọn lọc. Hãy lấy ít nhất một dẫn chứng để làm sáng tỏ điều đó.

Trả lời:

- Chúng ta cần phải tiếp thu những tinh hoa văn hóa thế giới có chọn lọc bởi vì không phải tất cả văn hóa trên thế giới đều phù hợp với thuần phong mỹ tục của nhân dân ta. Chúng ta nên tiếp thu những cái hay, cái tốt để làm giàu đẹp hơn, phong phú hơn cho văn hóa dân tộc nhưng vẫn giữ gìn được bản sắc riêng.

- Dẫn chứng:

+ Học hỏi những công nghệ sản xuất hiện đại để ứng dụng vào Việt Nam.

+ Giao lưu văn hóa Việt – Nhật, Việt – Hàn.

+ Cách tân, cải tiến trang phục nước ngoài cho phù hợp với Việt Nam.

+ Học hỏi mô hình giáo dục từ các nước tiên tiến.

Câu 18: N đam mê ngành công nghệ thông tin từ khi còn nhỏ, tài liệu về ngành này chủ yếu được trình bày bằng ngoại ngữ, nhận thấy bản thân còn hơi đuối về mảng ngoại ngữ, ngoài giờ học ở trường, N dựa vào phương pháp nghe mà cô giáo chỉ dạy tại lớp, N cố nghe và chép lại các từ mà mình nghe được. Chỉ sau gần 3 tháng vốn từ vựng của N được bổ sung đáng kể, hiện tại N đã có thể đọc được các cuốn sách về công nghệ thông tin một cách dễ dàng hơn. Theo em, nguyên nhân nào đã khiến N có động lực tìm tòi ra cách học ngoại ngữ hiệu quả.

Trả lời:

Cách để khiến N có động lực tìm tòi ra cách học ngoại ngữ hiệu quả là: N có đam mê với ngành công nghệ thông tin, để theo đuổi được ngành này thì việc học ngoại ngữ tốt là điều cần thiết vì thế nên đam mê với ngành nghề đã thúc đẩy N tìm ra được cách học tập hiệu quả.

Câu 19: Trường THCS G, có dự định tổ chức cho học sinh tham quan khu di tích Thành cổ Quảng Trị nhân dịp Ngày thương binh liệt sỹ 27/7. Trong buổi họp lấy ý kiến của toàn thể giáo viên, cô H đã đóng góp ý kiến, để cho các em học sinh vừa tham quan vừa thực hiện dọn dẹp vệ sinh xung quanh khu di tích. Ý kiến của cô H nhận được một số ý kiến trái chiều, cho rằng việc đi tham quan của các em học sinh chỉ nên tham quan quang cảnh quanh khu di tích chứ không nên bắt các em lao động. Theo em, cô H nên đưa ra lí lẽ nào để thuyết phục các ý kiến trái chiều của các thầy cô khác.

Trả lời:

Cô H có thể đưa ra lí do sau để thuyết phục ý kiến trái chiều của các thầy cô giáo khác: Việc đến thăm quan và tìm hiểu các khu di tích về chiến tranh là rất tốt, ngoài ra việc các em dọn dẹp vệ sinh xung quanh khu di tích còn giúp thể hiện tinh thần nhớ ơn công lao của các thế hệ đi trước đã không tiếc thân mình ngã xuống hy sinh cho độc lập tự do của đất nước.

Câu 20: Toàn và Hòa đang tranh luận với nhau. Toàn nói :" Ở những nước đang phát triển không có gì đáng học tập vì họ lạc hậu lắm, chỉ ở những nước phát triển có kinh tế, khoa học - kĩ thuật tiên tiến mới có nhiều thành tựu đáng cho ta học tập". Trái lại, Hoà bảo : "Ngay cả ở những nước đang phát triển cũng có nhiều mặt mà ta cần học tập"

Em đồng ý với ý kiến của bạn nào ? Vì sao?

Trả lời:

- Em đồng ý với ý kiến của bạn Hòa. Bởi vì: Hòa đang thể hiện sự tôn trọng với tất cả các dân tộc và quốc gia. Hơn nữa, dù trình độ như thế nào thì tất cả các dân tộc đều có những điểm mà chúng ta cần học hỏi, rút kinh nghiệm.

- Ở những nước đang phát triển tuy có thể nghèo nàn lạc hậu hơn những nước phát triển nhưng họ cũng có những giá trị văn hóa mang bản sắc dân tộc, mang tính truyền thống mà chúng ta cần học tập. Ví dụ như Việt Nam của chúng ta là nước đang phát triển nhưng chúng ta cũng có những di sản văn hóa đóng góp cho nền văn hóa nhân loại. Chúng ta có truyền thống yêu nước, có kinh nghiệm chống giặc ngoại xâm, nhân dân Việt Nam cần cù chịu thương chịu khó, người Việt Nam nhân hậu mến khách, ta có phong tục tập quán làm nên bản sắc riêng của dân tộc Việt Nam, những cái chúng ta có được đáng để các nước học tập, nhất là trong điều kiện giao lưu hội nhập hiện nay.