Câu hỏi tự luận lịch sử 7 cánh diều Bài 18: Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược (1400-1407)

CHƯƠNG 5: VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ X

ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XV

BÀI 18: NHÀ HỒ VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG

QUÂN MINH XÂM LƯỢC

I. NHẬN BIẾT

Câu 1: Nêu bối cảnh dẫn đến sự thành lập của nhà Hồ?

Trả lời:

- Bối cảnh dẫn đến sự thành lập của nhà Hồ:

+ Từ nửa sau thế kỉ XIV nhà Trần khủng hoảng, suy yếu, không chăm lo phát triển kinh tế nên mất mùa đói kém xảy ra thường xuyên

+ Khởi nghĩa nông dân bùng nổ khắp nơi.

Câu 2: Người sáng lập ra nhà Hồ là ai?

Trả lời:

Năm 1400, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ, đặt tên nước là Đại Ngu.

II. THÔNG HIỂU

Câu 1: Trình bày sự thành lập của nhà Hồ?

Trả lời:

Hoàn cảnh thành lập nhà Hồ:

- Nửa sau thế kỉ XIV, nhà Trần suy yếu và không còn đủ khả năng quản lí đất nước: 

+ Tầng lớp quý tộc có xu hướng ăn chơi, hưởng lạc. 

+ Nhà Trần không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, làm thủy lợi. Đói kém, mất mùa liên tiếp xảy ra làm cho nhân dân bất bình. 

+ Nhiều cuộc khởi nghĩa của nông dân và nô tì nổ ra ở nhiều nơi, tiêu biểu là khởi nghĩa của nhà sư Phạm Sư Ôn ở Hà Nội. 

- Nhân cơ hội đó, những cuộc tấn công của Chăm-pa ra Thăng Long càng làm cho triều Trần thêm rệu rã. 

- Trong bối cảnh đó, Hồ Quý Ly dần thâu tóm quyền lực. Năm 1397, ông ép vua Trần dời đô vào Thanh Hóa. 

- Năm 1400, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ, đặt tên nước là Đại Ngu (niềm vui lớn). 

Câu 2: Em biết gì về Hồ Quý Ly?

Trả lời:

Hồ Quý Ly là người có tài năng, lại có hai người cô là phi tần của vua Trần Minh Tông đã sinh được hai vị vua cho nhà Trần. Nhờ đó ông vua được vua Trần trọng dụng và nắm giữ chức vụ cao nhất trong triều đình.

Câu 3: Chính sách cải cách của Hồ Quý Ly trên lĩnh vực kinh tế-tài chính như thế nào?

Trả lời:

Chính sách cải cách của Hồ Quý Ly trên lĩnh vực kinh tế-tài chính:

- Phát hành tiền giấy thay thế tiền đồng.

- Hạn chế số lượng ruộng đất của quý tộc.

- Quy định lại biểu thuế đinh, thuế ruộng.

Câu 4: Nhà Minh lấy cớ gì khi đem quân sang xâm lược Đại Ngu?

Trả lời:

Nhà Minh lấy cớ Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, cuối năm 1406, nhà Minh huy động lực lượng lớn do Trương Phụ và Mộc Thạnh chỉ huy tiến sang xâm lược Đại Ngu.

Câu 5: Em hãy nêu nội dung của cải cách Hồ Quý Ly?

Trả lời:

- Hồ Quý Ly đã có những cải cách: 

• Về chính trị, quân sự: 

+ Củng cố chế độ quân chủ tập quyền: cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương,... đặt quy chế về hệ thống quan lại địa phương, thống nhất việc quản lý từ trên xuống. 

+ Tăng cường lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành lũy như Tây Đô, Đa Bang (Ba Vì, Hà Nội). 

+ Chế tạo súng thần cơ, đóng thuyền chiến,... 

+ Cho làm lại sổ định để tăng số quân. 

• Về kinh tế, xã hội: 

+ Tiến hành đo đạc lại ruộng đất, diện tích thừa phải sung công, nghĩa là khôi phục chế độ sở hữu nhà nước về ruộng đất. Quy định lại thuế đinh, thuế ruộng đất. 

+ Phát hành tiền giấy thay cho tiền đồng. Năm 1396, Hồ Quý Ly cho phát hành tiền giấy Thông bảo hội sao, bỏ hẳn việc dùng tiền đồng đang lưu hành trong xã hội. Việc làm này nhằm hai mục đích: tạo phương tiện chi trả và thu gom kim loại để đúc súng. 

+ Đặt ra chính sách hạn điền. Theo phép hạn điền, trừ đại vương và trưởng công chúa, còn tất cả mọi người, từ quý tộc cho đến thử dân, đều bị hạn chế số ruộng tư. 

+ Thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước. 

+ Ban hành chính sách hạn nô. Năm 1401, Hồ Quý Ly đã ban hành chính sách hạn nô, hạn chế nô 

tì của các điền trang. 

• Về văn hóa, giáo dục: 

+ Sửa đổi chế độ học tập và thi cử để tuyển chọn nhân tài. Ngay sau khi lên ngôi, ông mở khoa thi 

Hội (Thái học sinh) lấy đỗ 20 người, trong đó có Nguyễn Trãi. 

+ Mở rộng hệ thống giáo dục ở địa phương, đặt các học quan, cấp học điền. 

+ Khuyến khích học chữ Nôm để dịch sách chữ Hán, dạy học và sáng tác văn chương. 

III. VẬN DỤNG

Câu 1: Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến cuộc cải cách của Hồ Qúy Ly thất bại là gì?

Trả lời:

Nhà Hồ lên ngôi trong bối cảnh nước ta khủng hoảng trầm trọng, nhân dân đói khổ, chưa có niềm tin với nhà Hồ; mặt khác, việc Hồ Quý Ly ép vua Trần nhường ngôi đã gây nên sự bất bình trong một bộ phận nhân dân. Do đó, nhà Hồ chưa nhận được sự ủng hộ của đông đảo quần chúng nhân dân.

Câu 2: Trình bày hiểu biết của em về thành nhà Hồ?

Trả lời:

Công trình thành nhà Hồ được xây dựng từ cuối thế kỉ XIV, là điển hình cho nghệ thuật xây thành Việt Nam và được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới vào năm 2011.

Câu 3: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh của nhà Hồ (1406 – 1407) thất bại đã để lại bài học kinh nghiệm nào cho các cuộc chiến đấu chống ngoại xâm, bảo vệ Tổ quốc sau này?

Trả lời:

Do cuộc kháng chiến của nhà Hồ không dựa vào dân để đánh giặc như nhà Trần nên đã thất bại => Đoàn kết lực lượng toàn dân tộc trong chiến đấu chống ngoại xâm là bài học kinh nghiệm có thể rút ra.

IV. VẬN DỤNG CAO

Câu 1: Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến cuộc cải cách của Hồ Qúy Ly thất bại là gì?

Trả lời:

Nhà Hồ lên ngôi trong bối cảnh nước ta khủng hoảng trầm trọng, nhân dân đói khổ, chưa có niềm tin với nhà Hồ; mặt khác, việc Hồ Quý Ly ép vua Trần nhường ngôi đã gây nên sự bất bình trong một bộ phận nhân dân. Do đó, nhà Hồ chưa nhận được sự ủng hộ của đông đảo quần chúng nhân dân.

Câu 2: Nguyên nhân quan trọng nhất khiến cho cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh của nhà Hồ (1406 – 1407) thất bại là gì?

Trả lời:

Do cuộc kháng chiến của nhà Hồ không dựa vào dân để đánh giặc như nhà Trần nên đã thất bại.