BÀI 1: CÁCH MẠNG TƯ SẢN ANH 

VÀ CHIẾN TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP CỦA 13 THUỘC ĐỊA ANH Ở BẮC MỸ (17 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Trình bày nguyên nhân dẫn tới sự bùng nổ Cách mạng tư sản Anh. 

Trả lời:

Nguyên nhân dẫn tới sự bùng nổ Cách mạng tư sản Anh:

- Nguyên nhân sâu xa:

+ Kinh tế: Đầu thế kỉ XVII, nước Anh có nền kinh tế phát triển nhất châu Âu.

• Công nghiệp len dạ phát triển.

• Số đông quý tộc vừa và nhỏ chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa, đuổi tá điền, rào đất, biến ruộng đất thành đồng cỏ chăn nuôi cừu.

Trở thành tầng lớp quý tộc mới; nông dân không có đất trồng trọt, chăn nuôi, đời sống khổ cực. 

+ Xã hội: Phân hóa thành những giai cấp có địa vị kinh tế, chính trị khác nhau, chia thành hai phe đối lập.

• Vua và các thế lực phong kiến.

• Giai cấp tư sản, tầng lớp quý tộc mới, nông dân, bình dân thành thị.

=> Sự thay đổi về kinh tế, mâu thuẫn gay gắt giữa tư sản, quý tộc mới với chế độ quân chủ chuyên chế dẫn tới cuộc cách mạng lật đổ chế độ phong kiến, xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. 

- Nguyên nhân trực tiếp:

+ Vua Sác-lơ I triệu tập Quốc hội (đại biểu là quý tộc mới và tư sản), nhằm tăng thêm các khoản thuế mới. Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với thế lực phong kiến phản động ngày càng gay gắt.

+ Tháng 8 - 1642, vua tuyên chiến với Quốc hội.

=> Cách mạng bùng nổ.

Câu 2: Trình bày kết quả, tính chất và đặc điểm chính của cuộc Cách mạng tư sản Anh. 

Trả lời:

Về cuộc cách mạng tư sản Anh:

- Kết quả: 

+ Đã lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế, mở đường cho chủ nghĩa tư bản ở Anh phát triển nhanh chóng.

+ Là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến.

- Tính chất: không triệt để vì đã không xoá bỏ tận gốc chế độ phong kiến và giải quyết vấn đề ruộng đất của nông dân.

- Đặc điểm chính: 

+ Do tầng lớp quý tộc mới và tư sản lãnh đạo.

+ Diễn ra dưới hình thức một cuộc nội chiến, thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

Câu 3: Trình bày nguyên nhân dẫn tới Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. 

Trả lời:

Nguyên nhân dẫn tới Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ:

- Nhiều nước châu Âu tiến hành xâm chiếm châu Mỹ. Đầu thế kỉ XVIII, thực dân Anh thành lập 13 thuộc địa ở Bắc Mỹ.

- Kinh tế phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa làm sâu sắc hơn mâu thuẫn giữa các thuộc địa với chính quốc. Các tầng lớp nhân dân thuộc địa (tư sản, chủ nô, công nhân, nô lệ) đấu tranh chống ách thống trị của thực dân Anh.

- Tháng 12 - 1773, nhân dân cảng Bô-xtơn tấn công ba tàu chở chè của Anh. Đại biểu các thuộc địa Bắc Mỹ đã họp, đòi vua Anh xoá bỏ các luật cấm vô lí. Vua Anh tuyên bố sẽ trừng trị các thuộc địa. 

=> Tháng 4 - 1775, Chiến tranh bùng nổ giữa thực dân Anh và 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ.

Câu 4: Trình bày kết quả, tính chất và đặc điểm chính của Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. 

Trả lời:

Về cuộc Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ:

- Kết quả: 

+ Lật đổ ách thống trị của thực dân Anh.

+ Thành lập Hợp chủng quốc Mỹ.

+ Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. 

- Tính chất: là một cuộc cách mạng tư sản, có ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh giành độc lập ở nhiều nước vào cuối thế kỉ XVII – đầu thế kỉ XIX. 

- Đặc điểm chính: 

+ Do tầng lớp chủ nô và tư sản lãnh đạo. 

+ Diễn ra dưới hình thức cuộc chiến tranh giải phóng, thiết lập chế độ cộng hòa tổng thống. 

Câu 5: Lập bảng hệ thống về nguyên nhân, giai cấp lãnh đạo, kết quả, ý nghĩa, tính chất, đặc điểm chính của cuộc Các mạng tư sản Anh và Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. 

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (7 câu)

Câu 1: Trình bày hiểu biết của mình về các khái niệm :

- Cách mạng tư sản.

- Quân chủ lập hiến.

- Quý tộc mới.

Trả lời:

- Cách mạng tư sản: là cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo (có nơi liên kết với quý tộc mới - quý tộc tư sản hoá), nhằm đánh đổ chế độ phong kiến lỗi thời, đem quyền lợi lại cho giai cấp tư sản, tạo tiền đề cho quan trọng cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.

- Quân chủ lập hiến: là chế độ xã hội mà vua không có thực quyền. Chỉ có Quốc hội – cơ quan quyền lực của tư sản và quý tộc mới có quyền định đoạt các chính sách và thông qua các đạo luật. 

- Quý tộc mới: có quyền lợi kinh tế gắn liền với giai cấp tư sản, muốn xóa bỏ những trở ngại của quan hệ sản xuất phong kiến, nhưng quyền lợi chính trị, địa vị xã hội của họ lại gắn bó với chế độ phong kiến. 

Câu 2: Trình bày sự phát triển của chủ nghĩa tư bản Anh và những hệ quả của nó. 

Trả lời:

- Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản Anh:

+ Đầu thế kỉ XVII, nước Anh có nền kinh tế phát triển nhất châu Âu (công nghiệp len dạ phát triển).

+ Nhiều công trường thủ công ra đời.

+ Nhiều trung tâm công nghiệp, thương mại, tài chính được thành lập.

 + Nhiều phát minh mới về kĩ thuật ra đời, làm tăng năng suất lao động.

+ Số đông quý tộc vừa và nhỏ chuyển sang kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa, đuổi tá điền, rào đất, biến ruộng đất thành đồng cỏ chăn nuôi cừu.

- Hệ quả:

+ Tầng lớp quý tộc mới được hình thành.

+ Xuất hiện những mâu thuẫn gay gắt giữa tư sản, quý tộc mới với chế độ quân chủ chuyên chế (bên cạnh mâu thuẫn cũ giữa nông dân với địa chủ, quý tộc) => Cách mạng tư sản Anh bùng nổ.

+ Xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Câu 3: Vì sao chế độ cộng hòa ở Anh lại được thay thế bằng chế độ quân chủ lập hiến?

Trả lời:

 Chế độ cộng hòa ở Anh được thay thế bằng chế độ quân chủ lập hiến vì:

- Chế độ cộng hòa được thiết lập nhưng quyền hành thuộc về quý tộc mới và tư sản.

- Nông dân, binh lính không được hưởng quyền lợi gì. Vì vậy họ tiếp tục nổi dậy đấu tranh.

- Để bảo vệ quyền lợi của mình, quý tộc mới và tư sản chủ trương khôi phục chế độ quân chủ mà vẫn giữ vững thành quả cách mạng => nền quân chủ lập hiến được thiết lập.

Câu 4 Sự tham gia lãnh đạo của tầng lớp quý tộc mới có ảnh hưởng như thế nào đến kết quả của Cách mạng tư sản Anh?

Trả lời:

- Tầng lớp quý tộc mới là một trong những lực lượng đóng vai trò quan trọng trong việc lãnh đạo cuộc Cách mạng tư sản Anh đi đến thành công.

- Tuy nhiên, sự tham gia của tầng lớp này là một trong những nguyên nhân đưa đến tính “không triệt để” của cuộc Cách mạng tư sản Anh. 

+ Tầng lớp quý tộc mới muốn lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế để tự do sản xuất và kinh doanh, nhưng tinh thần chống phong kiến không triệt để.

+ Quý tộc mới không quyết tâm xóa bỏ tận gốc chế độ phong kiến mà chỉ muốn cải tạo nền quân chủ chuyên chế sao cho phù hợp với lợi ích của mình.

=> Thể chế chính trị của nước Anh sau cách mạng là quân chủ lập hiến.

Câu 5: Tại sao sao nói: Cách mạng tư sản Anh là cuộc Cách mạng tư sản không triệt để?

Trả lời:

Cách mạng tư sản Anh là cuộc cách mạng tư sản không triệt để vì:

- Sau khi lật đổ chế độ phong kiến, giai cấp nắm quyền là quý tộc mới, quý tộc mới chính là địa chủ, đại diện cho chủ nghĩa phong kiến.

- Giai cấp tư sản không duy trì nền cộng hoà mà phải liên minh với thế lực phong kiến, thiết lập nên nhà nước quân chủ lập hiến.

 Chưa giải quyết vấn đề ruộng đất cho nông dân, ngôi vua vẫn tồn tại.

- Là cuộc cách mạng chỉ mang lại thắng lợi, lợi ích của giai cấp tư sản và quý tộc mới, không mang đến bất cứ quyền lợi nào cho người lao động như nông dân, thợ thủ công. Sau đó, những cuộc đấu tranh đòi quyền lợi vẫn tiếp tục được diễn ra.

Câu 6: Tại sao nói: Chiến tranh giành độc lập của 13 nước thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ đồng thời là cuộc cách mạng tư sản?

Trả lời:

Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa anh ở Bắc Mĩ là cuộc cách mạng tư sản vì: 

- Giai cấp lãnh đạo: tư sản, chủ nô. 

- Mục tiêu: lật đổ chế độ thực dân, giành độc lập dân tộc

- Lực lượng cách mạng: quần chúng cách mạng 

- Hình thức: chiến tranh giành độc lập. 

- Kết quả, ý nghĩa: giành độc lập, xác lập liên bang.

- Xu hướng phát triển: phát triển theo con đường Tư bản chủ nghĩa.

 Là 1 cuộc cách mạng tư sản có tính nhân dân khá rõ.

Câu 7: Nêu ý nghĩa lịch sử của các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên. 

Trả lời:

Ý nghĩa lịch sử của các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên:

- Cách mạng đã lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế (ở Anh), giải phóng nhân dân khỏi ánh đô hộ của chế độ thực dân (ở Bắc Mĩ).

- Tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển.

3. VẬN DỤNG (2 câu)

Câu 1: Đánh giá về thắng lợi của cuộc Cách mạng tư sản Anh, C.Mác cho rằng “Thắng lợi của giai cấp tư sản có nghĩa là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến”. Em hiểu như thế nào về câu nói này của C.Mác?

Trả lời:

“Thắng lợi của giai cấp tư sản có nghĩa là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến”, bởi:

- Thắng lợi của cuộc cách mạng chính là thắng lợi của giai cấp tư sản đã lật đổ những rào cản của chế độ phong kiến.

- Từ trong thắng lợi đó, một chế độ xã hội mới đã ra đời – chế độ của giai cấp tư sản nắm quyền. 

- Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

Câu 2: Kể tên một số quốc gia hiện nay theo thể chế quân chủ lập hiến.  

Trả lời:

Một số quốc gia hiện nay theo thể chế quân chủ lập hiến: Nhật Bản, Anh Quốc, Thụy Điển, Đan Mạch, Ca-na-đa, Úc, Cam-pu-chia, Thái Lan, Tây Ban Nha, Na Uy, Hà Lan, Bỉ, Ma-lay-si-a, Bu-tan,...

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Trình bày hiểu biết của em về mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam (1945) với bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ (1776).

Trả lời:

Mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam (1945) với bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ (1776).

- Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ  (1776):

+ Được ra đời từ sau cuộc đấu tranh giành độc lập của 13 nước thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Trên cơ sở kế thừa những tư tưởng tiến bộ thời kỳ Khai sáng, bản Tuyên ngôn là lời khẳng định thuyết phục về quyền con người, quyền dân tộc, về nguyên tắc “chủ quyền nhân dân” trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ phong kiến chuyên chế, hướng con người vươn tới các giá trị dân chủ, giá trị nhân văn cao cả về tự do, bình đẳng, bác ái.  

+ Là bản Tuyên ngôn mang đậm giá trị nhân văn, nhân bản, là nền tảng để xây dựng các bản Hiến pháp dân chủ tiến bộ của nước Mỹ sau đó.

- Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam (1945): 

+Từ những dòng đầu tiên, Hồ Chí Minh trích dẫn: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền  ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc…”. 

 Xuất phát từ những giá trị nhân văn cao cả, mang tính phổ quát toàn nhân loại làm cơ sở, mục tiêu cho cuộc đấu tranh của dân tộc Việt Nam, nhằm thực hiện những quyền chính đáng, thiêng liêng không ai có thể xâm phạm, là sự tiếp nối của lá cờ giải phóng dân tộc, giải phóng con người mà cách mạng Mỹ đã giương cao.

+ Hồ Chí Minh khẳng định một cách rõ ràng, quyền là dành cho “tất cả mọi người”, không phân biệt địa vị, thành phần, tôn giáo, giới tính, sắc tộc. 

 Là sự mở rộng tuyệt đối, đem lại những giá trị to lớn và phù hợp với sự phát triển tiến bộ của nhân loại. 

+ Hồ Chí Minh thể hiện rõ chủ thể của cuộc cách mạng là nhân dân, thành quả cách mạng đạt được do nhân dân làm ra và nhân dân là người bảo vệ thành quả đó.

 Nguyên tắc “chủ quyền nhân dân”, nhân dân là chủ thể nước Việt Nam mới, của chế độ Dân chủ Cộng hòa. Nhân dân không bó hẹp trong giai cấp, tầng lớp nào mà là mọi người dân Việt Nam yêu nước, không phân biệt giới tính, địa vị, tôn giáo, giai cấp.

Kết luận: 

- Ra đời sau bản Tuyên ngôn lịch sử của Mỹ hơn một trăm năm, trong bối cảnh lịch sử mới, bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam đã kế thừa, chắt lọc phát triển giá trị căn cốt, mang tính bền vững và phổ quát nhất. 

- Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam không chỉ là lời tuyên bố độc lập, khai sinh cho một Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa theo đuổi mục tiêu “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”, mà còn đóng góp quan trong cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng con người và vì hạnh phúc của con người.

Câu 2: Theo em, tính chất tiến bộ của “Tuyên ngôn Độc lập” của Mĩ thể hiện ở những điểm nào?

Trả lời:

Tính chất tiến bộ của “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ thể hiện ở điểm:

- Tuyên ngôn mang tính chất dân chủ tự do, thấm nhuần tư tưởng tiến bộ của thời đại, nêu các nguyên tắc bình đẳng, quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của mỗi con người. Tuyên ngôn khẳng định: Mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa ban cho họ những quyền không thể tước bỏ. Trong số những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.

- Bản “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ đã truyền cảm hứng cho nhiều bài phát biểu nổi tiếng khác như của Martin Luther King và Abraham Lincoln. Bản “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ cũng ảnh hưởng đến nhiều tuyên ngôn độc lập của các nước khác như Việt Nam và Dim-ba-bu-ê.

Câu 3: Mặt sau của đồng 2 đô la Mỹ (USD) in hình ảnh của sự kiện nào trong Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ? Ý nghĩa của điều này là gì?

Trả lời: 

Mặt sau của đồng 2 đô la Mỹ (USD) in hình 42 vị quan chức cấp cao nhất của nước Mỹ khi kí cùng nhau kí vào bản tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Mỹ năm 1774. Những con người xuất chúng và tài cao điển hình nhất chốn nghị trường trên toàn thế giới. 

- Ý nghĩa của biểu tượng này: thể hiện quyền lực, sức mạnh, ý chí,….