Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 chân trời sáng tạo Bài 5: Văn bản. Đàn ghita phím lõi trong dàn nhạc cải lương

VĂN BẢN. ĐÀN GHI-TA PHÍM LÕM TRONG DÀN NHẠC CẢI LƯƠNG

( 13 câu)

1.    NHẬN BIẾT ( 5 câu)

Câu 1: Kể tên một số nhạc cụ truyền thống dân tộc mà em biết, được sử dụng trong nghệ thuât chèo, tuồng

Trả lời:

trong sân khấu chèo, các nhạc cụ tương đối phong phú. Dàn nhạc chèo gồm có các nhạc cụ gõ và các nhạc cụ ti, trúc như sau: Nhạc gõ có trống đế, trống cơm, trống ban, trống bộc, trống cái, mõ, thanh la, chuông, tiu, cảnh, não bạt, sinh tiền. Nhạc ti trúc có: Nhị, hồ, nguyệt, tam, bầu, tam thập lục, tiêu, sáo.

Câu 2: Em hãy xác định xuất xứ và bố cục của văn bản.

Trả lời:

- Xuất xứ: Văn bản được in trong Sân khấu cải lương ở Hồ Chí Minh, NXB Tổng hợp - NXB Văn hóa Sài Gòn, năm 2007, trang 58-59, theo Nguyễn Thị Minh Ngọc, Đỗ Hương.

- Bố cục:

+ Phần 1: (từ đầu...son, la, si): Lịch sử đàn ghi - ta phím lõm.

+ Phần 2 (còn lại): Giá trị của đàn ghi -ta phím lõm.

Câu 3: Em hãy tổng kết về nghệ thuật và nội dung của văn bản “Đàn ghita phím lõm trong dàn nhạc cải lương”

Trả lời:

• a. Nội dung – ý nghĩa
• b. Nghệ thuật

Câu 4: Trình bày nội dung chính của văn bản Đàn ghi-ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương?

Trả lời:

Văn bản "Đàn ghi-ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương" là văn bản cung cấp cho người đọc những thông tin, vị trí của đàn ghi ta phím lõm trong cuộc sống ngày nay và tầm quan trọng cũng như sự đón nhận của dàn nhạc cải lương đối với đàn ghi ta phím lõm. Qua văn bản, tác giả đã ca ngợi âm thanh của đàn ghi ta phím lõm và vị trí không thể thay thế được của loại đàn này cho tới ngày nay.

Câu 5: Trình bày một số hiểu biết của em về thể loại cải lương. Kể tên một vài tác phẩm cải lương nổi tiếng mà  em biết.

Trả lời:

Cải lương là một loại hình hát kịch có nguồn gốc từ miền Nam Việt Nam với sự kết hợp của đờn ca tài tử cùng dân ca của người dân Nam Bộ, âm nhạc cổ điển. Cái tên cải lương ý nói ở đây chính là sửa đổi để trở nên tốt đẹp hơn thể hiện trong biểu diễn, sân khấu cũng như đề tài kịch bản. Tuy nhiên có một số nhà nghiên cứu cho rằng từ Cải Lương ở đây là sự cải cách và lương truyền – làm mới âm nhạc cổ của dân tộc lưu truyền thành tuồng tích để mang tới khán giả, nhân dân cũng như các thế hệ sau này.

Một số vở cải lương nổi tiếng: Kiếp nào có yêu nhau (Tấn Tài), Xin một lần yêu nhau ( Nguyên Thảo), Đêm lạnh chùa hoang…

2.    THÔNG HIỂU ( 3 câu)

Câu 1: Em hãy trình bày lịch sử hình thành của đàn ghi ta phím lõm.

Trả lời:

+ Đàn ghi-ta có lịch sử lâu đời với nhiều thiết kế khác nhau, nhưng đã được người Tây Ban Nha cải tiến lại để có hình dáng và cấu trúc như ngày nay.

+ Người Việt Nam biết đến đàn ghi-ta đầu thế kỉ XX. Cảm nhận được âm vực rộng và âm sắc phong phú của cây ghi-ta, các nghệ nhân Việt Nam đã khai thác và cải tiến cây đàn, khoét lõm các cung đàn trên cần để tạo nên hiệu ứng ngân rung đặc biệt, phù hợp với thang âm của âm nhạc Việt. à Trở thành cây ghi-ta phím lõm, nghĩa là cây ghi-ta Việt Nam đã xướng lên bằng ngôn ngữ âm nhạc Việt (hò, sự, xang, xê, cống)

Câu 2: Qua văn bản, em hiểu thêm gì về ưu thế của đàn ghi ta và vai trò của đàn ghi-ta trong dàn nhạc cải lương

Trả lời:

Ưu thế: đảm bảo được âm độ rộng, từ thấp, trung đến cao, âm sắc phong phú, phím cung sâu nhấn nhá rất đa dạng. Ớ loại hơi và thể điệu nào, đàn cũng thể hiện một cách xuất sắc, điều này không phải nhạc cụ nào cũng làm được. à Từ khi được Việt Nam hóa đến nay, cây ghi-ta phím lõm vẫn luôn đóng vai trò chủ chốt, trở thành nhạc cụ trụ cột không thể thay thế của dàn nhac tài tử và cải lương.

Câu 3: Qua văn bản, em hãy giới thiệu vị trí của ghi-ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương

Trả lời:

-       Đàn ghi ta phím lõm có một vị trí đặc biệt quan trọng trong dàn nhạc cải lương

-       Ghi-ta là nhạc cụ chính, giữ song loan và bao sân cho cả dàn nhạc

-       Ghi ta phím lõm là hiện thân của sự kết hợp tinh hoa âm nhạc phương Tây và Việt Nam, để tạo nên một yếu tố nghệ thuật thể thiếu của cải lương

3.    VẬN DỤNG ( 4 câu)

Câu 1: Ngoài nghệ thuật cải lương, bạn có biết bộ môn nghệ thuật nào ở Việt Nam có tiếp nhận những yếu tố hiện đại từ nước ngoài trên nền tảng nghệ thuật cổ truyền hay không? Bạn đánh giá như thế nào về sự tiếp nhận này ?

Trả lời:

 + Đó là đờn ca tài tử (đàn ca tài tử).

    + Đờn ca tài tử xuất hiện hơn 100 năm trước, là loại hình diễn tấu có ban nhạc gồm bốn loại là đàn kìm, đàn cò, đàn tranh và đàn bầu (gọi là tứ tuyệt). Về sau này, có cách tân bằng cách thay thế độc huyền cầm bằng cây Ghi-ta phím lõm.

    + Sự tiếp nhận ấy rất cần thiết và bổ ích trong nền nghệ thuật Việt Nam. Việc tiếp thu, học hỏi có chọn lọc từ những yếu tố hiện đại của nước ngoài dựa trên nền tảng nghệ thuật cổ truyền vừa giúp giữ được những nét đẹp truyền thống, vừa có chút sáng tạo, mới lạ, hấp dẫn người nghe

Câu 2: Nhận xét về sức sống của các tác phẩm cải lương trong xã hội hiện đại ngày nay.

Trả lời:

Có thể nhận thấy, đề tài hiện đại đang là “khoảng trống” trên sân khấu kịch hát nói chung và sân khấu cải lương nói riêng. Dẫu biết rằng, đề tài quá khứ cũng vô cùng quan trọng và các nghệ sĩ đều lồng vào chuyện xưa những vấn đề đương đại để phục vụ khán giả đương thời. Tuy nhiên, khán giả vẫn cần đến những vở diễn phản ánh trực tiếp cuộc sống của chính họ trên sân khấu và việc đi vào đề tài hiện đại cũng là cách để làm mới sân khấu kịch hát, thu hút khán giả, nhất là khán giả trẻ đến với di sản văn hóa nghệ thuật của cha ông để lại. Chưa kể, bản chất của cải lương là thể loại “cải cách hát ca theo tiến bộ, lương truyền tuồng tích sánh văn minh”, đòi hỏi phải không ngừng đổi mới, coi đó như là một nhu cầu tự thân để tồn tại và phát triển.

Có bốn nguyên nhân cơ bản dẫn đến điều này, trong đó có việc những người làm sân khấu kịch hát nói chung và sân khấu cải lương nói riêng còn lúng túng trong việc sáng tạo các vở diễn đề tài hiện đại. Bởi lẽ sân khấu kịch hát vốn đã được định hình về phong cách thể loại (tĩnh), trong khi đó, cuộc sống đương đại luôn thay đổi từng ngày, từng giờ với muôn hình vạn trạng của hiện thực lẫn con người (động). Do đó, để đưa đề tài hiện đại vào sân khấu kịch hát nói chung và sân khấu cải lương nói riêng mà vẫn giữ được tinh hoa giá trị truyền thống của thể loại... là điều không đơn giản đối với những người làm nghề. Chính sự khó khăn đó đã khiến các đoàn nghệ thuật, các nhà hát nương vào đề tài lịch sử, dã sử, dân gian vì các đề tài này dễ “vào cải lương”, các nghệ sĩ khi ca, múa, diễn đỡ mất công tìm tòi, thử nghiệm. Thứ nữa là việc lựa chọn đề tài liên quan đến hợp đồng biểu diễn, doanh thu của các đơn vị biểu diễn. Đây cũng là nguyên nhân chủ chốt dẫn đến sân khấu kịch hát nói chung và sân khấu cải lương nói riêng thiếu vắng đề tài hiện đại, bởi nguồn doanh thu đáng kể của nhiều đơn vị phải dựa vào các lễ hội và những vở diễn đề tài quá khứ lại phù hợp với không gian hội hè đình đám ở các địa phương.

Câu 3: Các hình ảnh được sử dụng trong văn bản Đàn ghi-ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương giúp bạn hiểu thêm điều gì về các thông tin chính mà văn bản truyền tải?

Trả lời:

Các hình ảnh được sử dụng trong văn bản Đàn ghi-ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương giúp người đọc hiểu thêm về lời thuyết mình, hình dạng cây đàn ra sao; sự khác nhau giữa cần đàn ghi-ta thường và cần đàn ghi-ta lõm; nó được sử dụng rộng rãi trong môi trường nào; dàn nhạc cải lương bao gồm những nhạc cụ nào.

Câu 4: Nhận xét về cách tác giả văn bản chú thích các hình ảnh đính kèm: độ dài của phần chú thích ảnh, mối liên hệ giữa hình ảnh và phần chú thích với văn bản chính,...

Trả lời:

Cách tác giả văn bản chú thích các hình ảnh đi kèm:

- Độ dài chú thích vừa phải, tương ứng với chiều dài của ảnh.

- Nội dung của phần chú thích và ảnh đồng nhất với nhau.

- Hình ảnh và phần chú thích giúp lời thuyết minh trong văn bản chính rõ ràng hơn.

4.    VẬN DỤNG CAO ( 1 câu)

Câu 1: Vẽ sơ đồ tư duy khái quát tác phẩm Đàn ghi ta phím lõm trong dàn nhạc cải lương

Trả lời: