Câu hỏi tự luận ngữ văn 10 chân trời sáng tạo Bài 2: Văn bản: Gặp Xa-rip và Xila

VĂN BẢN. GẶP KA-RIP VÀ XILA

( 15 câu)

1.    NHẬN BIẾT ( 6 câu)

Câu 1: Văn bản “Gặp Karip và Xila” thuộc thể loại gì? Hãy trình bày khái niệm và các đặc điểm về thể loại đó

Trả lời: 

Văn bản thuộc thể loại sử thi 

• a. Khái niệm
• b. Đặc điểm

Câu 2: Trình bày tác giả và tác phẩm “Gặp Karip và Xila”

Trả lời: 

• a. Tác giả
• b. Tác phẩm

Câu 3: Nêu bố cục của văn bản và nội dung chính từng phần. 

Trả lời: 

Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (từ đầu … cởi trói cho tôi): Thuyền của Ô – đi – xê trước khi gặp thử thách

- Phần 2 (tiếp theo … chỗ chết): Thuyền của Ô – đi – xê khi mới gặp Xi-ta

- Phần 3 (còn lại): Thuyền của Ô-đi-xê trong cuộc chiến với Xi-ta và Ka-ríp

Câu 4: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm

Trả lời: 

a, Giá trị nội dung

- Cảm hứng chủ đạo của VB Gặp Ka-ríp và Xi-la: Ca ngợi trí tuệ và bản lĩnh của Ô-đi-xê trong vai trò người lãnh đạo thủy thủ đoàn đối phó với cạm bẫy nguy hiểm của các quái vật biển như Ka-ríp và Xi-la trên hành trình vượt biển cả để trở về quê hương

b, Giá trị nghệ thuật

- Thể loại tự sự dân gian kết hợp thơ với văn xuôi.

- Sử dụng ngôi kể thứ nhất, giúp người kể chuyện – nhân vật chính có cơ hội tự bộc lộ tính cách, tâm trạng, cách giao thiệp của mình; gia tăng độ tin cậy bởi người kể là người trong cuộc, tự kể trải nghiệm của mình,…

Câu 5: Em hãy tóm tắt đoạn trích bằng một đoạn văn ngắn

Trả lời:

Đoạn trích “Gặp Ka-ríp và Xi-la” nói cuộc đi thuyền của Ô-đi-xê với những người bạn của mình. Tại đây, Ô-đi-xê đã gặp phải những thử thách như tiếng hát của nàng Xiren quyến rũ, chàng dặn các bạn của mình khi gặp tiếng hát nàng Xi-ren phải trói mình vào. Nhưng khi đi vào biển, biển động khiến cả thuyền sợ hãi trước một bên là Xi-la và một bên là Ka-rip. Trong lúc lơ đãng chỉ chú ý đến Ka-rip thì Xi-la đã bắt mất sáu tay trèo khỏe nhất. Khi kịp nhìn lại, họ đang giãy giụa và đã chết.

Câu 6: Em hãy nêu hiểu biết của mình về giá trị và ảnh hưởng của sử thi. 

Trả lời: 

- Giá trị: Sử thi được coi là bách khoa tri thức, là bảo tàng sống động về địa lí, lịch sử, phong tục tập quán,... của một cộng đồng người. Đọc sử thi Đăm Săn, ta biết thêm về những câu chuyện thần thoại, truyền thuyết của người Ê-đê, hình dung được không gian sống, cách ăn mặc, tục lệ tang ma, cưới hỏi, những mối quan hệ trong gia đình của người Ê-đê. Thông qua sử thi Ô-đi-xê của Hô-me-rơ, ta hiểu được bức tranh lịch sử địa lí rộng lớn của Hy Lạp thời cổ đại

- Ảnh hưởng: Sử thi có ảnh hưởng lớn tới nền văn hoá nhân loại. Sử thi Ô-đi-xê của Hô-me-rơ là nguồn cảm hứng cho rất nhiều tác phẩm nghệ thuật từ thời cổ đại cho đến hiện đại.

2.    THÔNG HIỂU ( 4 câu)

Câu 1: Em hãy tóm tắt các sự kiện chính được kể trong văn bản “Gặp Karip và Xila”

Trả lời:

+ Ô-đi-xê và các thuỷ thủ lên đường vượt biển về quê và được báo trước là phải chuẩn bị tinh thần đối mặt với mọi nguy hiểm.

+ Các thuỷ thủ phải nhét sáp ong vào hai tai để tránh nghe tiếng hát ma mị của các nàng Xi-ren; riêng Ô-đi-xê được nghe hát nhưng phải trói mình vào cột buồm để tránh nguy hiểm.

+ Tiếp đến, các thuỷ thủ tránh được Ka-ríp – quái vật giăng cạm bẫy khủng khiếp chực nhấn chìm thuỷ thủ xuống đáy biển, nhưng lại rơi vào cạm bẫy của quái vật Xi-la: sáu thuỷ thủ – những tay chèo khoẻ nhất của Ô-đi-xê – bị ăn thịt.

+ Ô-đi-xê tận mắt chứng kiến đồng đội gặp nạn, nhưng không có cách nào cứu giúp họ, chàng vô cùng thương xót

Câu 2: Văn bản được kể theo ngôi thứ mấy? Theo em, tác dụng của ngôi kể đó là gì?

Trả lời:

- Ngôi kể: ngôi kể thứ nhất. Tác dụng:

+ Người kể chuyện – nhân vật chính có cơ hội tự bộc lộ tính cách, tâm trạng, cách giao thiệp của mình.

+ Gia tăng độ tin cậy bởi người kể là người trong cuộc, tự kể trải nghiệm của mình.

+ Với Ô-đi-xê, kể câu chuyện về hành trình, thử thách và tai họa của mình là cách duy nhất để thuyết phục và chờ đợi sự cứu giúp của nhà vua, hoàng hậu, công chúa của quốc đảo Phê-ki-a. Câu chuyện, cách kể của chàng đã làm họ xúc động và kính yêu, sau đó, chàng nhận được sự giúp đỡ rất nhiệt tình, hậu hĩnh.

Câu 3: Theo em, qua hình tượng quái vật biển Karip và Xila, nhận thức của người đương thời về thế giới, con người hiện lên như thế nào?

Trả lời:

- Là biểu tượng cho những bí ẩn ghê gớm của đại dương. Nó cũng dựa trên những nhận thức về sự bí ẩn, nguy hiểm của người đi biển Hy Lạp thời bấy giờ.

- Cho thấy những kiến thức của Hô-me-rơ về lịch sử, văn hóa, xã hội của thời đại mình. Chẳng hạn: nghiên cứu sơ đồ biển cùng các tài liệu miêu tả hải trình (các chuyến vượt biển), tìm hiểu các vùng nước, xoáy nước, sóng ngầm nguy hiểm và kĩ thuật hàng hải thời ấy,…

- Trong khi thể hiện khát vọng chinh phục biển cả, mở mang bờ cõi về phía biển Tây của người Hy Lạp cổ đại, VB sử thi cũng cho thấy cái giá tất yếu phải trả khi thực hiện khát vọng ấy.

Câu 4: Nhân vật Ô-đi-xê hiện lên như thế nào qua đoạn trích trên

Trả lời:

- Trí dũng phi thường, được nhiều vị thần trợ giúp (Chi tiết: Ô-đi-xê được Xi-ếc-xê giúp đỡ vượt qua sự quyến rũ của các Xi-ren,…)

- Biết cách động viên mọi đồng đội hợp lực vượt qua thử thách hiểm nguy (Chi tiết: Ô-đi-xê biết cách khích lệ lòng can đảm của các thủy thủ khi sắp sa vào cạm bẫy của Ka-ríp và Xi-la).

=> Phẩm chất của người lãnh đạo thể hiện bản lĩnh của người anh hùng trước các tình huống thử thách đòi hỏi tập hợp sức mạnh của tập thể. Hình tượng nhân vật Ô-đi-xê cho thấy tác giả sử thi đặc biệt đề cao trí tuệ và sự khôn khéo của người anh hùng sử thi.

3.    VẬN DỤNG ( 4 câu)

Câu 1: Theo em, những thử thách bất ngờ xuất hiện trong hành trình vượt biển của Ô-đi-xê có vai trò gì trong  việc khắc họa hình tượng nhân vật?

Trả lời:

Những thử thách bất ngờ trong hành trình vượt biển của Odysseus có vai trò rất quan trọng trong việc khắc họa hình tượng nhân vật này. Chính những thử thách này đã giúp Odysseus phát triển và trưởng thành trong suốt cuộc hành trình của mình.

Những thử thách này không chỉ thử thách tài năng và sức mạnh của Odysseus, mà còn đòi hỏi anh ta phải sáng suốt và thông minh để vượt qua chúng. Odysseus đã phải đối diện với những trở ngại đầy khó khăn, từ những cơn bão lớn đến những con quái vật và kẻ thù nguy hiểm. Những thử thách này cũng giúp khắc hoạ được tính sử thi của thể loại này. 

Câu 2: Sức mạnh hai con quái vật biển Ka-rip và Xi-la được thể hiện như thế nào? Xây dựng hình tượng hai con  quái vật biển này, tác giả muốn ám chỉ điều gì?

Trả lời:

Hình tượng những quái vật biển như Ka-ríp, Xi-la được xây dựng từ hiện tượng tự nhiên đó là sóng thần hoặc vòi rồng trên biển. Việc xây dựng hình tượng hai con quái vật biển chúng ta có thể hình dung về một thời gian sử thi đã thuộc về quá khứ, đó là thời gian của cộng đồng và một không gian sử thi rộng lớn, thường gắn liền với những cuộc phiêu lưu của các vị anh hùng.

Câu 3: Chi tiết (cảnh tượng) nào trong đoạn trích khiến em cảm thấy ấn tượng nhất? Vì sao?

Trả lời:

Chi tiết: Nhét sáp vào tai các thuyền viên "Tôi lần lượt nút chặt tai cho các bạn đồng hành". Ô-đi-xê đã dặn các bạn đồng hành trói bản thân chặt hơn nữa nếu chàng bị mê hoặc bởi tiếng hát các nàng Xi-ren "Nhưng các bạn phải lấy dây trói chặt ta vào cột buồm, để buộc ta phải đứng yên một nơi. Nếu ta van xin hoặc ra lệnh cho các bạn cởi trói cho ta, thì các bạn cứ việc trói chặt thêm nữa vào". Có thể thấy, Ô-đi-xê là hiện thân của một người lãnh đạo có khả năng giải quyết mọi vấn đề, biết quan tâm và bảo vệ những người bạn của mình trước nguy hiểm. Chàng luôn mang trong mình sự nhiệt huyết và chân thành của người đứng đầu tập thể.

Câu 4: Qua đoạn trích, em có cảm nhận gì về hình tượng người anh hùng Ô-đi-xê?

Trả lời:

Qua đoạn trích "Gặp Ka-ríp và Xi-la", người Hy Lạp cổ đại muốn ca ngợi trí tuệ và bản lĩnh của Ô-đi-xê trong vai trò là một người lãnh đạo. Bằng cách xây dựng nhân vật tinh tế và việc sử dụng ngôi kể thứ nhất, tác giả đã thành công kể lại hành trình vượt biển trở về quê hương của Ô-đi-xê một cách chân thực. Qua đó, người đọc cũng có thể nhận thấy rõ những suy nghĩ, tâm trạng của người anh hùng. Với trí tưởng tượng phóng khoáng, tác giả đã đưa người đọc vào một thế giới đầy hấp dẫn.

Nhân vật Ô-đi xê được khắc họa với nhiều phẩm chất đáng quý. Những phẩm chất đó tượng trưng cho ước mơ cao đẹp của người Hy Lạp cổ đại trong quá trình khám phá thế giới. Hình tượng Ô-đi-xê được khắc họa nổi bật với hành động, cung bậc cảm xúc tự nhiên. Đoạn trích cũng cho ta thấy tài năng nghệ thuật của Hô-me-rơ.

4.    VẬN DỤNG CAO ( 1 câu)

Câu 1: Phân tích tác phẩm Gặp Ka-ríp và Xi-la

Trả lời:

Ở trên mảnh đất nơi sự sống hằng ngày vẫn luôn sinh sôi nảy nở, trải qua hàng ngàn năm vận động của mọi sự trên thế giới này, mỗi một thực thể đều có một điều gì đó luôn khiến nó tự hào về những gì mình đang có và đã trải qua. Như một bông hoa hướng dương vẫn luôn hướng về cánh đồng bất tận đầy nắng và ánh sáng, nơi nuôi dưỡng và hoàn thiện tâm hồn một loài sinh vật được mệnh danh là đứa con của thần mặt trời. Như một loài chim vẫn luôn hót về khu vườn tươi mát, nơi mà những cư dân sinh sống và tồn tại trên mảnh đất đó vẫn luôn tự hào về ngôi nhà của chúng.

Cũng giống như vậy, Hy Lạp, vương triều của những bài ca sử thi, hàng ngàn năm qua họ vẫn luôn hướng về những dòng thời gian mang đậm giai điệu anh hùng của các bản hùng ca sử thi lịch sử, là cái nôi sinh ra những người anh hùng, đại diện cho lí tưởng cao cả của xã hội. Tại mảnh đất có vô vàn những đứa con tinh thần đã được bồi đắp từ phu sa màu mỡ của đất mẹ, từ gió trời của thiên nhiên, chính vì vậy những giai thoại sử thi luôn mang trong mình những nét quen thuộc, là tấm gương phản chiếu rõ nét được con người, vẻ đẹp cuộc sống. Những sáng tác ấy mang đậm tính lịch sử, xã hội, đưa cuộc sống màu mỡ của con người qua lớp màng thanh lọc, từ đó chúng được lí tưởng hoá trở nên cao cả và kì vĩ hơn bao giờ hết. Khi kể đến sử thi Hy Lạp không thể không kể đến Homero, một tác giả nổi tiếng với hai cuốn sử thi huyền thoại là Iliat và Odixe. Khác với bản hùng ca trên chiến trường đánh bóng tên tuổi của những người anh hùng như Asin trong Iliat, đến với Odixe sẽ là một thế giới hoàn toàn mới, nơi mà bối cảnh lịch sử thay đổi, những phẩm chất của con người được đề cao, đặc biệt là tình tiết Odixe đối đầu với quái vật biển cả trong đoạn trích “Gặp Karip và Xila”.