VĂN BẢN. MỘT CON MÈO NẰM NGỦ TRÊN NGỰC TÔI

(15 câu)

1.    NHẬN BIẾT

Câu 1: Em hãy giới thiệu vài nét về tác giả

Trả lời:

- Anh Ngọc tên thật là Nguyễn Đức Ngọc, sinh năm 1943

- Quê quán: huyện Nghi Lộc, Nghệ An

- Sự nghiệp:

+ Sau khi tốt nghiệp khoa Ngữ văn Trường đại học Tổng hợp Hà Nội, Anh Ngọc là giáo viên dạy Trung cấp và Đại học Thương nghiệp. 

+ Sau đó, ông nhập ngũ. Từng là lính thông tin liên lạc chiến đấu ở mặt trận Quảng Trị những năm chống Mỹ, rồi phóng viên báo Quân đội nhân dân.

+ Hiện là Trưởng ban văn nghệ nước ngoài của tạp chí Văn nghệ quân đội.

- Phong cách nghệ thuật :

+ Thơ của ông hồn hậu, tinh tế, giàu chất suy tư

- Tác phẩm chính: Hương đặt màu cờ (thơ -1977), Ngàn dặm và một bước (thơ -1984), Ba cuộc đời một trái bóng (truyện ký – 1986), Sông Mê Công bốn mặt (trường ca – 1988), Điệp khúc vô danh (trường ca – 1993), Thơ tình rút từ nhật ký (thơ – 1993), Sông núi trên vai(trường ca – 1995), Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi (thơ – 1997), …

Câu 2: Tác phẩm thuộc thể loại gì?

Trả lời:

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi thuộc thể loại thơ tự do

Câu 3: Nêu xuất xứ tác phẩm

Trả lời:

- Văn bản Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi được in trong Thơ Anh Ngọc – Thơ với tuổi thơ

Câu 4: Nêu phương thức biểu đạt tác phẩm

Trả lời:

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi có phương thức biểu đạt là biểu cảm 

Câu 5: Tóm tắt văn bản bằng đoạn văn ngắn

Trả lời:

Văn bản “Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” đã thể hiện tình cảm yêu mến của tác giả dành cho chú mèo cưng của mình. Con mèo khi ngủ thật ngoan, nó ngủ ngoan như một đứa trẻ con vậy. Tác giả ôm chú mèo ngủ trên ngực mình. Tác giả cảm thấy hạnh phúc khi được vuốt ve, ôm ấp chú mèo: Ông đùm bọc, ru nó ngủ như đứa con của mình vậy, ông yêu thương, nâng niu nó như một đứa trẻ con: trái tim của ông hòa nhịp với chú mèo.

Câu 6: Nêu bố cục tác phẩm

Trả lời:

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi có bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1: Ba khổ thơ đầu: Con mèo ngủ ngoan như một đứa trẻ

- Phần 2: Còn lại: Tình cảm yêu mến của tác giả dành cho chú mèo

2.    THÔNG HIỂU

Câu 1: Nêu cảm xúc tác giả khi thấy mèo ngủ

Trả lời:

- Cảm xúc của tác giả:

+ “Dưới con mèo trái tim tôi đang đập”

+ Ông “nằm nghe nhịp nhàng”

+ Trái tim tác giả cũng “hòa nhịp trái tim mèo”

Câu 2: Con mèo khi ngủ dáng vẻ như thế nào?

Trả lời:

- Chú mèo khi đang ngủ:

+ Khép lại “đôi mắt biếc trong veo”

+ Khép lại “hàm răng dài nhọn hoắt”

+ Con mèo là: Nỗi kinh hoàng của bầy chuột

+ Khép lại “móng vuốt” 

Câu 3: Tác giả đã dùng nghệ thuật gì để miêu tả hình ảnh mèo ngủ?

Trả lời:

- Nghệ thuật:

+ Điệp từ “khép lại” cùng thủ pháp liệt kê

+  Con mèo nằm trong “giấc mơ bình yên”

+ Hình ảnh so sánh: “như đứa trẻ”

→ Con mèo khi ngủ thật ngoan, nó ngủ ngoan như một đứa trẻ con vậy

Câu 4: Nghệ thuật gì tác giả sử dụng để thể hiện tình cảm của mình với chú mèo?

Trả lời:

- Nghệ thuật:

+ Điệp ngữ: “Ngủ đi”

+ Liệt kê: “đôi tai vểnh”, “cái đuôi dài”, “con hổ”

+ Nhân hóa “ngây thơ”, “bướng bỉnh”, “kiêu hãnh”

+ Kết cấu đầu cuối tương ứng: “Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo”

3.    VẬN DỤNG

Câu 1: Qua bài thơ, em thấy được tình cảm gì của tác giả?

Trả lời:

→ Tác giả yêu mến con mèo, ông vỗ về, đùm bọc, ru nó ngủ như đứa con của mình vậy, ông yêu thương, nâng niu nó như một đứa trẻ con: trái tim của ông hòa nhịp với chú mèo

Câu 2: Em hãy phân tích các biện pháp nghệ thuật tác giả đã sử dụng trong khổ cuối của bài thơ. Nêu tác dụng của các biện pháp tu từ đó.

Trả lời:

●        Biện pháp nhân hóa "trái tim mình ca hát" -> Giúp trái tim trở nên sinh động để chỉ trạng thái tinh thần vui sướng của chủ thể "tôi".

●        Hoán dụ: “Đôi tai vểnh ngây thơ”, “Cái đuôi dài bướng bỉnh”, “con hổ con kiêu hãnh”, “Hàng ria mép ngang tàng”, “đôi mắt biếc trong veo”. -> Diễn tả sinh động vẻ đẹp hình thể của con mèo.

●        Biện pháp đảo ngữ "Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo" -> giúp nhấn mạnh các hình ảnh con mèo để gây sự chú ý cho người đọc.

●        Điệp ngữ "Ngủ đi, ngủ đi..." -> Tạo nhịp điệu cho đoạn văn, nhấn mạnh lời âu yếm, yêu thương của tác giả dành cho con mèo.

Câu 3: Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi? 

Trả lời:

Giá trị nội dung:

Qua văn bản “Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” tác giả đã thể hiện tình cảm yêu mến dành cho chú mèo cưng của mình. Ông đùm bọc, ru nó ngủ như đứa con của mình, ông yêu thương, nâng niu nó như một đứa trẻ con.

Giá trị nghệ thuật:

- Lời thơ tha thiết, tràn đầy cảm xúc

- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ

- Từ ngữ gợi hình, gợi cảm

4.    VẬN DỤNG CAO

Câu 1: Tìm thêm một số bài thơ cùng chủ đề với tác phẩm. Em thích nhất bài thơ nào trong số đó? Vì sao?

Trả lời:

Sao không về Vàng ơi?

Tác giả: Trần Đăng Khoa

Tao đi học về nhà

Là mày chạy xồ ra

Đầu tiên mày rối rít

Cái đuôi mừng ngoáy tít

Rồi mày lắc cái đầu

Khịt khịt mũi, rung râu

Rồi mày nhún chân sau

Chân trước chồm, mày bắt

Bắt tay tao rất chặt

Thế là mày tất bật

Đưa vội tao vào nhà

Dù tao đi đâu xa

Cũng nhớ mày lắm đấy

Hôm nay tao bỗng thấy

Cái cổng rộng thế này!

Vì không thấy bóng mày

Nằm chờ tao trước cửa

Không nghe tiếng mày sủa

Như những buổi trưa nào

Không thấy mày đón tao

Cái đuôi vàng ngoáy tít

Cái mũi đen khịt khịt

Mày không bắt tay tao

Tay tao buồn làm sao!

Sao không về hả chó?

Nghe bom thằng Mỹ nổ

Mày bỏ chạy đi đâu?

Tao chờ mày đã lâu

Cơm phần mày để cửa

Sao không về hả chó?

Tao nhớ mày lắm đó

Vàng ơi là Vàng ơi!

Con Sóc

Tác giả: Huy Cận

Đôi sao trong vắt

Ai mắc trên cành

Con sóc thoăn thoắt

Dậy cùng bình mình.

Sóc ta dậy sớm

Cái đuôi quét trời

Bốn chân nghịch ngợm

Chẳng yên đứng ngồi.

Em yêu con sóc

Làm xiếc suốt ngày

Chân thon, bụng thóp

Nhịp nhàng đu bay.

- Em thích nhất bài thơ Sao không về Vàng ơi! vì bài thơ của Trần Đăng Khóa là bài thơ hay và xúc động, kể về cậu bé có một chú chó tên là Vàng. Cậu bé với con chó của mình luôn gắn bó, quấn quýt, yêu thương nhau. Nhưng một ngày, Vàng biến mất đi, để lại sự trống trải trong lòng người bạn. Kể từ đó, lòng cậu bé không thôi ngóng trông đợi Vàng về.

Câu 2: Phân tích tác phẩm Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

Trả lời:

Bài thơ Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi của tác giả Anh Ngọc là những tình cảm, cảm xúc của tác giả về những giây phút bình yên khi có sự xuất hiện của chú mèo nằm ngủ trên ngực mình. Qua đó thể hiện tình yêu thương động vật sâu sắc của tác giả.

Tác giả sử dụng những từ ngữ miêu tả “con mèo nằm ngủ trên ngực tôi” như trong veo, nhọn hoắt, nỗi kinh hoàng, móng vuốt. Những hình ảnh trên để miêu tả về đặc điểm, bộ phận của chú mèo, qua đó cho ta thấy vẻ đẹp và sức mạnh của chú mèo khi còn thức giấc khiến bầy chuột nhắt phải kinh hoàng, khiếp sợ.

Đối diện trước hình ảnh đáng yêu và vẻ đẹp sức mạnh của chú mèo, ta có thể thấy nhân vật “tôi” đã có nhiều cảm xúc như “trái tim tôi hòa nhịp trái tim mèo”, “lâng lâng như hạnh phúc”, “nghe trái tim mình hát”. Qua đó, ta thấy được nhân vật “tôi” đã dành rất nhiều tình cảm yêu thương cho chú mèo của mình.

Ngủ đi, ngủ đi đôi tai vểnh ngây thơ

Ngủ đi, ngủ đi cái đuôi dài bướng bỉnh

Ngủ đi, ngủ đi con hổ con kiêu hãnh

Hàng ria mép ngang tàng, đôi mắt biếc trong veo..

Nhà thơ đã sử dụng biện pháp tu từ điệp từ “ngủ đi, ngủ đi” nhằm nhấn mạnh lời hát ru của mình. Đồng thời cách ngắt nhịp 4/5 cũng có tác dụng thôi thúc, sức biểu đạt mạnh mẽ hơn. Tất cả biện pháp nghệ thuật này đều nhằm mục đích thể hiện sự yêu thương, cưng chiều, tự hào của tác giả dành cho chú mèo cưng.

Thông qua bài thơ, tác giả muốn gửi gắm tới các bạn đọc về thứ tình cảm đáng yêu giữa con người và con vật nuôi. Hãy luôn biết cách yêu thương, chăm sóc, thể hiện sự ân cần, âu yếm đến những con vật bởi  chúng như là một món quà vô giá có thể giúp cuộc sống của chúng ta trở nên ý nghĩa, vui tươi mỗi ngày