VĂN BẢN. TỤC NGỮ VÀ SÁNG TÁC VĂN CHƯƠNG.

(15 câu)

1.    NHẬN BIẾT

Câu 1: Tác phẩm thuộc thể loại gì?

Trả lời:

Tục ngữ và sáng tác văn chương thuộc thể loại nghị luận văn học

Câu 2: Nêu xuất xứ tác phẩm

Trả lời:

Sưu tầm

Câu 3: Phương thức biểu đạt chính là gì?

Trả lời:

Tục ngữ và sáng tác văn chương có phương thức biểu đạt là nghị luận

Câu 4: Nêu tóm tắt tác phẩm

Trả lời:

Tục ngữ không chỉ xuất hiện trong đời sống mà còn trong các sáng tác văn chương. Truyện Nàng Bân với câu tục ngữ: Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân và truyện “Chim trời, cá nước…” – Xưa và nay với câu tục ngữ: Chim trời cá nước, ai được nấy ăn là hai ví dụ tiêu biểu

Câu 5: Bố cục tác phẩm chia làm mấy phần?

Trả lời:

- Phần 1: Từ đầu đến “là vì thế’: Câu tục ngữ xuất hiện trong truyện Nàng Bân

- Phần 2: Còn lại: Câu tục ngữ xuất hiện trong truyện “Chim trời, cá nước…” – Xưa và nay

2.    THÔNG HIỂU

Câu 1: Tóm tắt truyện Nàng Bân

Trả lời:

+ Nàng Bân – con gái của Ngọc Hoàng có phần chậm chạp, vụng về

+ Tuy vậy, Ngọc Hoàng và Hoàng Hậu vẫn yêu thương nàng

+ Ngọc Hoàng và Hoàng Hậu bàn nhau cho nàng Bân lấy chồng để biết thêm công việc nội trợ

+ Nàng Bân rất yêu chồng nên khi trời rét đến nàng may cho chồng một cái áo

+ Tuy nhiên, vì nàng Bân vụng về nên đến khi trời hết rét thì áo mới may xong

+ Khi thấy con gái buồn rầu, Ngọc Hoàng bèn làm cho trời rét lại mấy hôm để chồng nàng Bân mặc thử áo

+ Từ đó, hằng năm cứ vào tháng Ba tuy mùa rét đã qua nhưng tự nhiên rét lại vài hôm. Người ta gọi đó là Rét nàng Bân

Câu 2: Từ câu chuyện trên, em nhớ đến câu tục ngữ nào?

Trả lời:

Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân

Câu 3: Em hãy giải thích câu Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân

Trả lời:

+“Tháng giêng rét đài”: tháng giêng là thời điểm giữa mùa đông, miền Bắc đón những đợt gió mùa Đông Bắc mạnh, rét đậm (nhiều nơi có băng giá) làm hoa rụng cánh, còn trơ lại đài hoa

+ “tháng Hai rét lộc”: tháng hai là thời điểm nửa cuối mùa đông nên thời tiết lạnh, ẩm, mưa phùn, cây cỏ đâm chồi nảy lộc

+ “tháng Ba rét nàng Bân”: rét ngắn ngắn, đợt cuối mùa đông, thường vào tháng ba

→ Đây là kiểu thời tiết do gió mùa đông gây ra ở miền Bắc nước ta: nửa đầu mùa đông lạnh khô, nửa cuối mùa đông lạnh ẩm

Câu 4: Hãy tóm tắt “Chim trời, cá nước ...”

Trả lời:

+ Nhân vật “tôi” đang ngủ thì thằng Cò gọi dậy. Nhân vật “tôi” nhìn thấy biết bao nhiêu loài chim.

+ Nhân vật “tôi” và Cò choáng ngợp trước biển chim trời bao la và ước được dừng thuyền lại vài hôm để bắt chim

+ Tía nói: chim về ở trên vùng đất của ai thì thuộc tài sản của người đó

Câu 5: Giải thích câu: Chim trời cá nước, ai được nấy ăn

Trả lời:

+ Chim trời trên trời, cá dưới nước là của cải thiên nhiên ban tặng,  không của riêng ai nên sự chiếm hữu là không hạn chế.

3.    VẬN DỤNG

Câu 1: Bài học rút ra từ  tác phẩm là gì?

Trả lời:

 Bài học mở rộng: Khi văn minh loài người ngày càng nâng cao, việc khai thác của cải thiên nhiên không thể vô hạn. Chúng ta phải biết khai thác tài nguyên thiên nhiên hợp lí, tránh lãng phí và biết bảo vệ những loài động vật quý hiếm.

Câu 2: Nêu giá trị nội dung

Trả lời:

Văn bản Tục ngữ và sáng tác văn chương đã chứng minh cho vấn đề: Tục ngữ không chỉ xuất hiện trong đời sống mà còn trong các sáng tác văn chương.

Câu 3: Nêu giá trị nghệ thuật

Trả lời:

- Dẫn chứng cụ thể, hợp lí

- Lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục

4.    VẬN DỤNG CAO

Câu 1: Việc sử dụng tục ngữ trong các tác phẩm văn chương mang lại những hiệu quả gì? 

Trả lời:

Tục ngữ được sử dụng nhằm tăng hiệu quả và giá trị biểu đạt cho tác phẩm.

Câu 2: Lấy thêm ví dụ về các tác phẩm thơ, văn xuôi có sử dụng các câu tục ngữ.

Trả lời:

Hành lang (Nguyễn Trãi)

"Nói khó nói dễ cũng chẳng hay,

Nói dễ nói khó cũng vô tình.

Chỉ cần lòng thật tình thà thế,

Lời nói đúng lúc, đúng nghĩa tình."

- Tục ngữ: "Nói khó không nói dễ, nói dễ không nói khó"