CHỦ ĐỀ: NHỮNG NGƯỜI TÀI TRÍ

BÀI 5: AI TÀI GIỎI NHẤT?

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: BIỆN PHÁP NHÂN HÓA

(13 câu)

I. NHẬN BIẾT (03 CÂU)

Câu 1: Nhân hóa là gì?

Trả lời:

Nhân hóa là dùng từ ngữ chỉ người hoặc chỉ đặc điểm, hoạt động,… của người để gọi hoặc tả sự vật, hoặc trò chuyện với vật như trò chuyện với người.

Câu 2: Tác dụng của biện pháp nhân hóa là gì?

Trả lời:

Nhân hóa giúp cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi.

Câu 3: Có mấy kiểu nhân hóa? Kể tên?

Trả lời:

Có 3 kiểu nhân hóa. Đó là:

- Lấy từ ngữ gọi người để gọi vật

- Lấy từ ngữ để chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của sự vật.

- Trò chuyện, xưng hô với vật như với người.

II. THÔNG HIỂU (05 CÂU)

Câu 1: Sự vật nào được nhân hóa trong câu sau?

Nàng cỏ bé nhỏ hiên ngang trong gió bão, xanh tươi quanh năm, lại còn trổ những bông hoa xinh xắn.

Trả lời:

Sự vật được nhân hóa trong câu là: cỏ.

Câu 2: Sự vật nào được nhân hóa trong câu sau?

Chị gió đưa hương hoa ngào ngạt tới vùng đất hoang vu này.

Trả lời:

Sự vật được nhân hóa trong câu là: gió.

Câu 3: Từ nào trong câu dưới đây là từ chỉ người nhưng dùng để gọi vật?

Những chú cừu đang thong dong gặm cỏ trên thảo nguyên rộng lớn.

Trả lời:

Từ chỉ người nhưng dùng để gọi vật trong câu là: chú.

Câu 4: Từ nào trong câu dưới đây vốn là những từ được dùng để chỉ hoạt động, tính chất của con người nhưng được sử dụng cho sự vật?

Chị mây hào phóng trao cho mọi người những làn gió mát.

Trả lời:

Các từ vốn là những từ được dùng để chỉ hoạt động, tính chất của con người nhưng được sử dụng cho sự vật là: chị, hào phóng, trao cho.

Câu 5: Đại từ “ông” và “chị” trong câu sau được sử dụng để gọi gì?

Ông mặt trời toả ánh nắng chói chang từ trên cao xuống, còn chị mây không biết đã đi đâu mất rồi.

Trả lời:

Đại từ “ông” để gọi mặt trời, đại từ “chị” để gọi mây.

III. VẬN DỤNG (03 CÂU)

Câu 1: Tìm biện pháp nhân hóa trong khổ thơ sau?

Mà tấm lòng thơm thảo

Đỏ môi ngoại nhai trầu

Thương yêu đàn em lắm

Cho cưỡi ngựa tàu cau.

(Đặng Hấn)

Trả lời:

Khổ thơ tả cây cau bằng từ ngữ dùng để tả người.

Câu 2: Cách gọi, cách tả hoạt động của gió vườn trong đoạn dưới đây có tác dụng gì?

Gió vườn không mải chơi xa

Nhắc chị cửa sổ mở ra suốt ngày,

Gió đi lắc lắc cành cây

Giục bác cổ thụ kể ngày xa xưa.

Tìm hoa làn gió nhẹ đưa

Hương thơm tặng bướm ong vừa bay qua

(Lê Thị Mây)

Trả lời:

Cách gọi, cách tả hoạt động của gió vườn trong đoạn thơ làm cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi, đáng yêu.

Câu 3: Biện pháp nhân hóa nào được sử dụng trong câu thơ sau?

Những ngôi sao thức ngoài kia

Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con

Trả lời:

Biện pháp nhân hóa được sử dụng trong câu là: dùng từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động tính chất của vật.

IV. VẬN DỤNG CAO (02 CÂU)

Câu 1: Trong đoạn thơ dưới đây, những vật và hiện tượng tự nhiên nào được nhân hoá? Chúng được nhân hoá bằng cách nào?

Đồng làng vương chút heo may

Mầm cây tỉnh giấc, vườn đầy tiếng chim

Hạt mưa mải miết trốn tìm

Cây đào trước cửa lim dim mắt cười

Quất gom từng giọt nắng rơi

Làm thành quả - trăm mặt trời vàng mơ...

(Đỗ Quang Huỳnh)

Trả lời:

Những vật và hiện tượng tự nhiên nào được nhân hoá là: mầm cây, hạt mưa, cây đào, quất. Chúng được nhân hóa bằng cách gán những hoạt động của con người với sự vật làm cho chúng được hình dung có những hoạt động tương tự với con người. Câu 2: Chỉ ra sự vật được nhân hóa trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của biện pháp nhân hóa được sử dụng?

Mùa xuân, ngày nào cũng là ngày hội. Muôn loài vật trên đồng lũ lượt kéo nhau đi. Những anh chuồn ớt đỏ thắm như ngọn lửa. Những cô chuồn chuồn kim nhịn ăn để thân hình mảnh dẻ, mắt to, mình nhỏ xíu, thướt tha bay lượn. Các chú bọ ngựa vung gươm tập múa võ trên những chiếc lá to. Các ả cánh cam diêm dúa, các chị cào cào xoè áo lụa đỏm dáng,... Đạo mạo như bác giang, bác dế cũng vui vẻ dạo chơi trên bờ đầm.

(Theo Xuân Quỳnh)

Trả lời:

- Các sự vật được nhân hóa trong đoạn văn: chuồn chuồn, bọ ngựa, cánh cam, cào cào, giang, dế.

- Tác dụng của biện pháp nhân hóa được sử dụng: giúp cho thế giới loài vật trở nên gần gũi và sinh động hơn.