Giáo án và PPT Tiếng Việt 4 chân trời Bài 5: Biện pháp nhân hoá

TIẾT 3: LUYỆN TỪ VÀ CÂU

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy kể tên một số nhân vật nhân hoá trong truyện mà em biết

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Hình thành khái niệm nhân hóa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

1.Đọc khổ thơ sau và trả lời câu hỏi.

Gió vườn không mải chơi xa

Nhắc chị cửa sổ mở ra suốt ngày,

Gió đi lắc lắc cành cây

Giục bác cổ thụ kể ngày xa xưa.

Tìm hoa làn gió nhẹ đưa

Hương thơm tặng bướm ong vừa bay qua.

Lê Thị Mây

a. Cửa sổ và cây cổ thụ được gọi bằng gì?

b. Hoạt động của gió vườn được tả bằng những từ ngữ nào?

c. Cách gọi, cách tả đó có tác dụng gì? Tìm đáp án đúng

• Làm cho bài thơ có vần nhịp, khác với bài văn xuôi.

• Làm cho gió và cây cối khác biệt với hoa, bướm, ong.

• Làm cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi, đáng yêu.

• Làm cho người đọc nhận ra gió, cây, hoa, bướm, ong.

2.Đọc bài ca dao và trả lời câu hỏi.

Trâu ơi ta bảo trâu này:

Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.

Cấy cày vốn nghiệp nông gia,

Ta đây trâu đấy, ai mà quản công.

Bao giờ cây lúa còn bông,

Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

Ca dao

a. Bài ca dao nhắc đến con vật nào?

b. Từ ngữ nào cho thấy tác giả trò chuyện rất thân mật với con vật đó?

c. Cách trò chuyện ấy giúp em có cảm nhận gì về tình cảm của tác giả với con vật?

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1:

a. cửa sổ - chị, cổ thụ - bác.

b. nhắc chị cửa sổ; lắc lắc cành cây; giục bác cổ thụ; tìm hoa; đưa hương tặng bướm, ong.

c. Chọn đáp án: Làm cho sự vật trở nên sinh động, gần gũi, đáng yêu.

Câu 2:

a. Bài đồng dao nhắc đến con trâu.

b. Từ ngữ cho thấy tác giả trò chuyện rất thân mật với trâu: ơi, bảo trâu này, ta đây trâu đấy.

c. Cách trò chuyện ấy giúp em cảm thấy tác giả rất yêu quí và thân thiết với trâu, xem trâu như một người bạn.

Hoạt động 2: Nhận diện biện pháp nhân hóa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Tìm sự vật được nhân hóa và từ ngữ dùng để nhân hóa có trong các câu thơ, câu văn dưới đây:

Bình minh treo trên mây

Thả nắng vàng xuống đất

Gió mang theo hương mát

Cho ong giỏ mật đầy.

Bảo Ngọc

Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra.

Phong Thu

Sản phẩm dự kiến:

Hoạt động 3: Đặt câu có sử dụng biện pháp nhân hóa

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Đặt 1 – 2 câu có sử dụng biện pháp nhân hóa để nói về một trong các vật sau:

Sản phẩm dự kiến:

Bác gà trống cất tiếng gáy vang gọi mọi người thức dậy. Tiếng bác dường như đã trở thành tiếng chuông báo thức, rộn vang cả xóm vàng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Hình ảnh nào sau đây không phải, hình ảnh nhân hóa?

• A. Trâu ơi, ta bảo trâu này / Trâu ăn no cỏ trâu cày với ta
• B. Trên cành cao, những chú chim đua nhau hót mừng mùa xuân.
• C. Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.
• D. Anh mang lá thư, đặt nhẹ vào tay cô gái.

Câu 2: Trong câu thơ: “Những chòm sao thức ngoài kia/ Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con” sử dụng biện pháp nhân hóa nào?

• A. Dùng từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động tính chất của vật
• B. Trò chuyện xưng hô với vật như đối với người
• C. Dùng từ vốn gọi người để gọi vật
• D. Cả 3 đáp án trên

Câu 3: Dòng sông mới điệu làm sao/ Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha” là câu thơ miêu tả?

• A. Hoạt động
• B. Hình dáng
• C. Tính chất
• D. Tính cách

Câu 4: Có mấy kiểu nhân hóa thường gặp?

• A. 3 kiểu
• B. 4 kiểu
• C. 5 kiểu
• D. 6 kiểu

Câu 5: "Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu". Trong câu miêu tả nhân vật Dế Mèn trên đây, phép nhân hóa được tạo ra bằng cách nào?

• A. Dùng từ chỉ người, chỉ hoạt động của người để chỉ vật và hoạt động của vật.
• B. Trò chuyện với vật như với người.
• C. Dùng từ chỉ tâm tư, tình cảm của người để chỉ tâm tư tình cảm của vật
• D. Dùng từ gọi tên người để gọi tên vật.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: C

Câu 3: D

Câu 4:A

Câu 5:A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sự vật nào được nhân hóa trong câu sau?

Nàng cỏ bé nhỏ hiên ngang trong gió bão, xanh tươi quanh năm, lại còn trổ những bông hoa xinh xắn.

Câu 2: Đại từ “ông” và “chị” trong câu sau được sử dụng để gọi gì?

Ông mặt trời tỏa ánh nắng chói chang từ trên cao xuống, còn chị mây không biết đã đi đâu mất rồi.