CHỦ ĐỀ C : TỔ CHỨC LƯU TRỮ, TÌM KIẾM VÀ TRAO ĐỔI THÔNG TIN

BÀI 2: KHAI THÁC THÔNG TIN SỐ TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG KINH TẾ XÃ HỘI

(20 câu)

1. NHẬN BIẾT (6 câu)

Câu 1: Thông tin tìm kiếm được trên Internet có đáng tin cậy hoàn toàn không? Vì sao?

Trả lời

Có những thông tin tìm kiếm được trên Internet có đáng tin cậy hoàn toàn vì được khai phá từ các tập dữ liệu lớn.

Câu 2: Những giấy tờ có giá trị pháp lí được sử dụng trong hoạt động của các cơ quan quản lí nhà nước là gì?

Trả lời

Căn cước công dân, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chứng nhận đăng kí xe mô tô,... là dữ liệu chứa những thông tin có độ tin cậy rất cao và là nguồn thông tin được công bố từ các cơ quan chính phủ, từ các cấp có thẩm quyền của nhà nước hoặc thông tin đã được kiểm chứng.

Câu 3: Theo em, đặc điểm nào của thông tin số là nổi bật nhất?

Trả lời

Đặc điểm thông tin số được tạo ra với tốc độ ngày càng tăng của thông tin số là nổi bật nhất.

Câu 4: Thế nào là thông tin không đáng tin cậy?

Trả lời

Thông tin không đáng tin cậy có thể là:

- Thông tin không trung thực, mang tính chất lừa dối.

- Thông tin đồn thổi, dẫn em đến kết luận thiếu căn cứ.

- Thông tin thiếu kiểm chứng dẫn em đến quyết định sai lầm.

Câu 5: Em hãy nêu một số cách xác định thông tin có đáng tin cậy hay không?

Trả lời

Một số cách xác định thông tin có đáng tin cậy hay không:

- Kiểm tra nguồn thông tin;

- Phân biệt ý kiến với sự kiện;

- Kiểm tra chứng cứ của kết luận;

- Đánh giá tính thời sự của thông tin.

Câu 6: Để có thông tin đáng tin cậy phục vụ quản lí việc dạy và học, theo em nhà trường cần làm gì?

Trả lời

Nhà trường cần thu thập thông tin, kiểm định tính chính xác.

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Em hãy nêu ví dụ về một đặc điểm của thông tin số có thể là lợi thế hoặc thách thức cho người dùng.

Trả lời

Đặc điểm thông tin số có độ tin cậy khác nhau vừa là lợi thế vừa là thách thức cho người dùng vì có nhiều thông tin cung cấp đến cho người dùng nhưng người dùng không phân biệt được tin giả hay tin thật.

Câu 2: Em hãy kể một số ví dụ về thông tin số và cho biết nó có ở đâu.

Trả lời

Một số ví dụ về thông tin số:

- Báo mạng điện tử: các website trang báo.

-  Tệp ảnh: máy tính, điện thoại.

- Video: trên Internet.

Câu 3: Em hãy nêu một ví dụ để thấy được tầm quan trọng của việc biết khai thác nguồn thông tin đáng tin cậy.

Trả lời

Bạn A tìm kiếm thông tin về vắc xin Covid-19, nếu không biết cách khai thác, bạn A sẽ đọc được những thông tin không bổ ích, sai sự thật.

Câu 4: Theo em, tại sao ngày nay nhiều người có thói quen tìm kiếm thông tin trên Internet thay vì trên sách, báo truyền thống?

Trả lời

Ngày nay, nhiều người thường tìm kiếm thông tin trên Internet thay vì trên sách, báo truyền thống vì:

- Thông tin trên Internet đa dạng, phong phú.

- Công cụ tìm kiếm dễ dàng, nhanh chóng.

Câu 5: Em hãy nêu ví dụ cụ thể cho thấy có những thông tin đáng tin cậy mang giá trị to lớn trong hoạt động kinh tế xã hội.

Trả lời

Nhà nước có chính sách hỗ trợ những hộ kinh doanh bị ảnh hưởng về Covid-19, được ban hành thành văn bản, cập nhật trên các cổng thông tin điện tử. Các hộ kinh doanh tìm kiếm thông tin, chọn lọc tin tức sẽ giảm được một phần khó khăn nếu thực hiện theo nghị định đó.

3. VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Ở nước ta hiện nay có bao nhiêu trường trung học cơ sở? Mỗi em hãy thực hiện riêng việc tìm trên Internet và cho biết:

1) Các kết quả có giống nhau không?

2) Con số nào là đáng tin nhất? Vì sao?

Trả lời

1) Các kết quả không giống nhau.

2) Có rất nhiều trường trung học cở sở ở Việt Nam hiện nay.

Câu 2: Theo em, trong hoạt động thường xuyên hằng ngày, các tổ chức (cơ quan, doanh nghiệp) sử dụng thông tin từ nguồn nào sau đây?

1) Từ kết quả tìm kiếm trên Internet.

2) Từ dữ liệu được thu thập và quản trị bởi các tổ chức đó.

Em hãy giải thích cho sự lựa chọn của mình.

Trả lời

Thông tin được thu thập và quản trị bởi các tổ chức là thông tin đáng tin cậy, dữ liệu chính xác nhất.

Câu 3: Học sinh ở cuối năm học lớp 9 thường cần tìm hiểu thông tin tuyển sinh vào lớp 10. Giữa thông tin tìm được từ hai nguồn sau đây, thông tin nào là đáng tin cậy hơn:

1) Internet.

2) Thông báo chính thức của Sở Giáo dục và Đào tạo địa phương.

Hãy giải thích ý kiến của em.

Trả lời

Thông báo chính thức của Sở Giáo dục và Đào tạo là những thông tin đã được chắt lọc tổng hợp lại những thông tin đáng giá, đã được kiểm định về tính chính xác, đáng tin cậy.

Câu 4: Từ hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân, em hãy cho ví dụ về việc khai thác các nguồn thông tin không đáng tin cậy có thể dẫn đến những kết quả không mong muốn.

Trả lời

- Ví dụ một nội dung trên mạng là tin giả: Việc đánh răng quá nhiều gây hại cho răng, chỉ có ích (làm tăng doanh thu) cho nhà sản xuất.

→ Tác hại: Việc không đánh răng theo nhận định thiếu căn cứ gây mất vệ sinh răng miệng.

Câu 5: Dựa vào hiểu biết của bản thân, hãy nêu ví dụ cụ thể cho thấy có những thông tin đáng tin cậy mang giá trị to lớn trong hoạt động kinh tế - xã hội.

Trả lời

Gợi ý:

- Ví dụ 1: Câu chuyện "Tã giấy và bia"

+ Phân tích thông tin chính xác từ lượng lớn phiếu thanh toán mua hàng, một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng các ông bố khi đến cửa hàng để mua tã giấy trẻ em thường mua thêm bia.

+ Dựa vào thông tin trên, Walmart (chuỗi siêu thị nổi tiếng ở Mỹ) đã bố trí chuyển các loại bia đến vị trí bày tã giấy. Việc này đã khiến doanh số bán bia và tã giấy đều tăng lên đáng kể.

- Ví dụ 2: Google dự đoán dịch cúm

Vào năm 2009, Google đã nghiên cứu 50 triệu từ được tìm kiếm thường xuyên nhất, so sánh nó với dữ liệu đáng tin cậy của Trung tâm kiểm soát dịch bệnh trong các mùa cúm từ năm 2003 đến năm 2008 để xây dựng mô hình thống kê → Mô hình này đã dự báo thành công sự lây lan của dịch cúm mùa.

4. VẬN DỤNG CAO (4 câu)

Câu 1: Theo em, nên hay không nên tự chữa bệnh theo các hướng dẫn được chia sẻ trên Internet? Tại sao? Cho ví dụ minh hoạ.

Trả lời

- Không nên tự chữa bệnh theo các hướng dẫn được chia sẻ trên Internet. Vì thông tin trên Internet có độ tin cậy khác nhau, có thể hướng dẫn chữa bệnh chưa được kiểm nghiệm và là giả. Nên khi làm theo hướng dẫn sẽ đem lại tác động không mong muốn.

- Ví dụ:

+ Trong thời buổi dịch bệnh, các phương pháp được đồn thổi rằng có thể ngăn ngừa hoặc chữa Covid-19 như tắm nắng hay bơi ngoài biển 10 phút một ngày; uống nước 15 phút một lần, luôn giữ cho họng ướt, nuốt vi rút xuống dạ dày thì axit dạ dày sẽ diệt vi rút; ăn hành, tỏi sống; uống vitamin C liều cao; tiêm vacxin phòng viêm phổi … đều đã bị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hoặc cơ quan y tế của chính phủ các nước bác bỏ.

+ Tin giả nhưng hiểm hoạ chết người là có thật. Tại Iran, có gần 300 người chết (trong đó có cả trẻ em) và hơn 1.000 ca ngộ độc rượu có methanol do tin đồn thất thiệt rằng uống chất cồn có thể diệt được vi rút SARS-CoV-2.

Câu 2: Em hãy tự xây dựng cho mình một bộ quy tắc để tỉnh táo khi sử dụng mạng xã hội, tránh việc tiếp nhận và truyền bá tin tức giả?

Trả lời

Ví dụ: Nguyên tắc 5 "K" phòng chống tin giả:

- Không tin ngay

- Không vội bấm "Thích"

- Không thêm thắt

- Không kích động

- Không vôi chia sẻ

Câu 3: Minh muốn tìm kiếm thông tin về việc khai báo tạm trú cho một người bạn nước ngoài của mình tại Việt Nam, Minh đã truy cập vào Trang thông tin điện tử Cổng dịch vụ công Bộ Công An. Em có đồng ý với cách làm của Minh hay không? Dựa vào yếu tố nào khiến em xác định được Minh đã tìm được nguồn thông tin đáng tin cậy?

Trả lời

- Em đồng ý với cách làm của Minh, vì Bộ Công An là tổ chức có uy tín và thẩm quyền, có ảnh hưởng đến giá trị và độ tin cậy của thông tin mà họ cung cấp.

- Em xác định được Minh đã tìm được nguồn thông tin đáng tin cậy vì trang web có địa chỉ gov.vn là trang thông tin của cơ quan chính phủ.

Câu 4: Em hãy cho ví dụ về việc khai thác các nguồn thông tin không đáng tin cậy có thể dẫn đến những kết quả không mong muốn.

Trả lời

Bạn A bị hóc xương cá thay vì đến bệnh viện để gắp xương cá ra thì bạn A lên Internet tìm cách chữa và tự làm ở nhà khiến cho xương cá làm rách thực quản, chảy máu.