Đáp án Công dân 9 chân trời Bài 1: Sống có lí tưởng

BÀI 1. SỐNG CÓ LÍ TƯỞNG

MỞ ĐẦU

Em hãy đọc lời bài hát sau và cho biết những ca từ nào thể hiện mục đích sống cao đẹp? Vì sao?

SỐNG NHƯ NHỮNG ĐÓA HOA

[…] Và tôi sống như đóa hoa này, tỏa ngát hương thơm cho đời.

Sống với nỗi khát khao rằng được hiến dâng cho cuộc đời.

Hôm nay dẫu có gian nan thì ngày mai là ngày tươi sáng hơn.

Tôi sẽ viết nên câu chuyện của cuộc đời riêng tôi.

Có loài hoa ở trên đồng xanh, cũng có loài hoa khoe sắc trên cành.

Mỗi loài hoa mỗi sắc hương.

Không là hoa của những buồn lo, tôi là hoa của những nụ cười.

Cuộc sống của tôi yêu biết bao […]

(Nhạc và lời: Tạ Quang Thắng)

Hướng dẫn chi tiết:

- Những ca từ thể hiện mục đích sống cao đẹp là:

+ sống như đoá hoa

+ toả ngát hương thơm

+ hiến dâng cho cuộc đời

+ viết câu chuyện của cuộc đời riêng tôi

- Vì những ca từ thể hiện mục đích sống cao đẹp  trong bài hát “Sống như những đóa hoa” thúc đẩy mỗi người hãy sống như những đóa hoa, thơm ngát và lan tỏa những lý tưởng sống mãnh liệt, lan toả mục đích sống cao đẹp

KHÁM PHÁ

1. Em hãy đọc các thông tin sau và quan sát hình ảnh để thực hiện yêu cầu

- Em hãy nêu mục đích sống của nhân vật trong các thông tin trên.

- Em hãy đặt tên cho bức tranh của họa sĩ Phạm Cao Thái Bảo và viết lời bình.

- Em hãy xác định điểm chung về mục đích sống của nhân vật trong các thông tin, hình ảnh và cho biết thế nào là sống có lí tưởng, ý nghĩa của sống có lí tưởng.

Hướng dẫn chi tiết:

- Mục đích sống của nhân vật trong các thông tin trên là: vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, đem lại sự độc lập, tự do và hành phúc cho đất nước

- Đặt tên cho bức tranh của hoạ sĩ Phạm Cao Thái Bảo là: “Những thiên thần trong biển lửa”

+ Lời bình về Bức tranh của họa sĩ Phạm Cao Thái Bảo: bức tranh đã truyền đi thông điệp mang ý nghĩa rằng: thiên thần giống như mỗi chúng ta cũng chỉ là những con người bình thường như chúng ta, nhưng có sự đặc biệt đó là họ dám sống một cuộc đời phi thường, sẵn sàng hy sinh chính mình để bảo vệ, đem lại cuộc sống bình yên cho người khác

- Điểm chung về mục đích sống của nhân vật trong các thông tin, hình ảnh:

+ Họ đều sống với những lí tưởng cao đẹp

+ Họ không màng hi sinh bản thân, những lí tưởng đó đều góp phần đóng góp cho lợi ích của cộng đồng

- Sống có lý tưởng là sống với những mục tiêu, giá trị và nguyên tắc cao đẹp, hướng đến những điều tốt đẹp cho bản thân, gia đình và xã hội. Lý tưởng sống chính là kim chỉ nam cho hành động của mỗi người, giúp họ lựa chọn hướng đi đúng đắn, vượt qua khó khăn, đạt được thành công và sống một cuộc đời ý nghĩa

- Ý nghĩa của sống có lí tưởng là:

+ Giúp con người sống một cuộc đời có ý nghĩa: Khi có lý tưởng sống, con người sẽ có động lực để phấn đấu, cống hiến và đạt được những giá trị cao đẹp trong cuộc sống.

+  Giúp con người vượt qua khó khăn: Lý tưởng sống là nguồn động lực to lớn giúp con người vượt qua những thử thách, chông gai trong cuộc sống.

+ Giúp con người hoàn thiện bản thân: Khi sống có lý tưởng, con người sẽ luôn hướng đến những điều tốt đẹp, từ đó rèn luyện và hoàn thiện bản thân mình ngày càng tốt đẹp hơn.

+ Giúp con người góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp: Khi mỗi người đều sống có lý tưởng, xã hội sẽ trở nên tốt đẹp và văn minh hơn.

2. Em hãy đọc các thông tin sau và thực hiện yêu cầu

- Dựa vào các thông tin trên, em hãy xác định vai trò, nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

- Dựa vào nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, em hãy xác định những nhiệm vụ, việc làm của bản thân trong học tập và cuộc sống.

Hướng dẫn chi tiết:

- Vai trò, nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay là:

+ Luôn luôn phấn đấu vì lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội

+ Tích cực học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh

+ Nỗ lực rèn luyện sức khỏe, học tập để trở thành người có năng lực, bản lĩnh và người công dân tốt

+ Tích cực tham gia vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

- Những nhiệm vụ, việc làm của bản thân em trong học tập và cuộc sống là:

+ Học tập và rèn luyện đạo đức Hồ Chí Minh: Nâng cao ý thức học tập, rèn luyện đạo đức, lối sống theo tấm gương của Bác Hồ.

+ Tuân thủ pháp luật, sống có trách nhiệm: Tìm hiểu, hiểu rõ và chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật. Có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.

+ Có lòng yêu nước, tự hào dân tộc: Tìm hiểu lịch sử, văn hóa dân tộc, ý thức được vai trò, trách nhiệm của bản thân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

+ Học tập hăng say, tích cực: Xác định mục tiêu học tập rõ ràng, có phương pháp học tập hiệu quả. Chăm chỉ học tập, rèn luyện trí tuệ, tích lũy kiến thức.

+ Phát triển tư duy sáng tạo: Tham gia các hoạt động học tập, rèn luyện giúp phát triển tư duy sáng tạo.

+ Rèn luyện thể dục thể thao: Tham gia các hoạt động thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao sức khỏe.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với những ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

1. Sống có lí tưởng là biết xác định mục đích của bản thân và có hướng phấn đấu để thực hiện mục đích đó.
2. Cho dù ở giai đoạn lịch sử nào thì lí tưởng của thanh niên cũng giống nhau.
3. Sống có lí tưởng là cảm thấy hạnh phúc khi làm điều có ích cho cộng đồng quốc gia và nhân loại.
4. Sống có lí tưởng là sống vì bản thân mình trước rồi mới quan tâm đến lợi ích của người khác và xã hội.

Hướng dẫn chi tiết:

Câu 2: Em hãy đọc câu sau và xây dựng bài thuyết trình về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng. Từ đó rút ra bài học cho bản thân.

“Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống.”

Hướng dẫn chi tiết:

 “Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống.” Quả đúng như vậy, sống có lí tưởng là xác định được mục đích cao đẹp, kế hoạch hành động của bản thân và phấn đấu để đạt được mục đích đó nhằm đóng góp lợi ích của cộng đồng, quốc gia, nhân loại.

Mỗi người đều có một lí tưởng sống cho mình, vì vậy khi sống có lí tưởng thì ta mới sống hết mình, sống có kế hoạch, sống một cách đúng nghĩa. Lí tưởng sống chính là điều kiện để con người vươn lên hoàn thiện bản thân mình hơn, thôi thúc mỗi người mạnh mẽ, can đảm đối mặt mọi chông gai thử thách, đứng lên bước tiếp, chinh phục thành công. Không chỉ vậy, lí tưởng sống như chiếc kim chỉ nam; là nhân tố không thể thiếu quyết định đến sự thành bại trong cuộc đời mỗi con người.

Từ những ý nghĩa của việc có lí tưởng sống, em rút ra bài học cho bản thân là cần sớm xác định được lí tưởng sống của bản thân, từ đó cố gắng, phấn đấu vì lí tưởng của mình để trở thành một công dân tốt, có ích cho xã hội.

Câu 3: Em hãy quan sát các hình ảnh dưới đây để phân tích suy nghĩ, việc làm của các nhân vật và rút ra bài học cho bản thân.

Hướng dẫn chi tiết:

- Trong bức tranh số 1, nhân vật có cảm nghĩ là cần phải chăm chỉ và nỗ lực học tập thật tốt để luôn tự hào là du học sinh Việt Nam, là lí tưởng cao đẹp với mong muốn làm tấm gương sáng, rạng danh đất nước Việt Nam

- Trong bức tranh thứ  2, nhân vật có suy nghĩ cần phải luôn cố gắng học tập và rèn luyện sức khoẻ, là lí tưởng cao đẹp với mong muốn bảo vệ Tổ quốc

- Trong bức tranh thứ 3, hành động nhặt và dọn rác trong môi trường là nhặt rác thải trên sông, đem lại môi trường xanh – sạch – đẹp, là lí tưởng cao đẹp về bảo vệ môi trường, giữ gìn môi trường sống trong lành

- Trong bức tranh thứ 4, nhân vật có suy nghĩ là cố gắng tìm hiểu về các loại thuốc để chữa bệnh cho người nghèo, là lí tưởng cao đẹp về tấm lòng cao đẹp, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn

=> Từ những suy nghĩ, việc làm của các nhân vật trong tổng bốn bức tranh trên, có thể thấy lí tưởng sống tồn tại ở nhiều hình thức khác nhau nhưng đều hướng đến những lợi ích chung cho cộng đồng, xã hội, đất nước. Từ đó, bản thân em cũng rút ra bài học cho bản thân về việc sống với một lí tưởng cao đẹp, rèn luyện và phát triển bản thân để làm một người công dân có ích cho xã hội, đất nước

Câu 4: Dựa vào những nhiệm vụ của bản thân trong học tập và trong cuộc sống đã xác định ở hoạt động khám phá, em hãy lập kế hoạch để thực hiện những nhiệm vụ đó.

Hướng dẫn chi tiết:

- Mục đích, yêu cầu:

+ Trở thành người công dân tốt

+ Trở thành người có ích cho xã hội, góp phần để phát triển đất nước

+ Trở thành người có năng lực, bản lĩnh

- Nội dung, thực hiện:

+ Học tập

+ Rèn luyện sức khỏe

+ Tham gia các hoạt động cộng đồng

+ Nâng cao ý thức bản thân

+ ...

- Phương pháp thực hiện:

+ Chăm chỉ học tập trên lớp và làm bài tập về nhà

+ Mỗi ngày dành thời gian tập thể dục

+ Khi có thời gian rảnh đăng kí tham gia các sự kiện cộng đồng

- Thời gian thực hiện: 1 năm

- Tiêu chí đánh giá kết quả: kết quả học tập

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy sưu tầm một câu chuyện về tấm gương, nhân vật sống có lí tưởng. Từ câu chuyện đó, viết một đoạn văn nói về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng và rút ra bài học cho bản thân.

Giải chi tiết:

Câu chuyện về Bác Hồ - Tấm gương sáng về lý tưởng sống

Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam, tấm gương sáng chói về lý tưởng sống cao đẹp. Suốt cuộc đời, Bác luôn nêu cao tinh thần yêu nước, thương dân, đặt lợi ích của dân tộc lên trên lợi ích cá nhân. Bác đã hy sinh cả cuộc đời để đấu tranh cho độc lập, tự do của Tổ quốc, cho hạnh phúc của nhân dân.

Câu chuyện về Bác Hồ ở hang Pác Bó là một minh chứng cho lý tưởng sống cao đẹp của Bác. Khi đó, Bác phải sống trong điều kiện thiếu thốn, gian khổ, nhưng Bác vẫn lạc quan, tin tưởng vào ngày mai độc lập. Bác dành thời gian để đọc sách, nghiên cứu, viết báo, chuẩn bị cho công cuộc giải phóng dân tộc. Bác còn sáng tác thơ ca để động viên tinh thần của nhân dân.

Ý nghĩa của việc sống có lý tưởng:

+ Giúp con người sống một cuộc đời có ý nghĩa: Khi có lý tưởng sống, con người sẽ có động lực để phấn đấu, cống hiến và đạt được những giá trị cao đẹp trong cuộc sống.

+ Giúp con người vượt qua khó khăn: Lý tưởng sống là nguồn động lực to lớn giúp con người vượt qua những thử thách, chông gai trong cuộc sống.

+Giúp con người hoàn thiện bản thân: Khi sống có lý tưởng, con người sẽ luôn hướng đến những điều tốt đẹp, từ đó rèn luyện và hoàn thiện bản thân mình ngày càng tốt đẹp hơn.

+ Giúp con người góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp: Khi mỗi người đều sống có lý tưởng, xã hội sẽ trở nên tốt đẹp và văn minh hơn.

Bài học cho bản thân:

+ Sống có mục tiêu: Xác định mục tiêu sống của bản thân và phấn đấu để đạt được mục tiêu đó.

+ Học tập và rèn luyện: Trau dồi kiến thức, kỹ năng và phẩm chất đạo đức để bản thân ngày càng hoàn thiện.

+ Tham gia các hoạt động xã hội: Tham gia các hoạt động cống hiến cho cộng đồng, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp.

+ Sống trung thực, liêm chính: Luôn nói đúng, làm đúng, sống đúng với giá trị đạo đức.

+ Có lòng yêu nước, tự hào dân tộc: Tìm hiểu lịch sử, văn hóa dân tộc, ý thức được vai trò, trách nhiệm của bản thân trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Câu 2: Em hãy thực hiện kế hoạch về lí tưởng sống của bản thân và chia sẻ với các bạn về kết quả đạt được. Từ đó, rút ra những ưu điểm, hạn chế và điều chỉnh để tiếp tục thực hiện.

Hướng dẫn chi tiết:

- Kế hoạch về lí tưởng sống của bản thân:

+ Đặt mục tiêu cho cuộc sống

+ Tìm hiểu mình phù hợp nhất với gì: trở thành công dân có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước

+ Xây dựng những thói quen, việc làm để thực hiện

+ Nỗ lực, chăm chỉ học tập; rèn luyện sức khỏe; tham gia các hoạt động thiện nguyện; sắp xếp thời gian mỗi ngày hợp lí

- Ưu điểm::

+ Mỗi ngày lên lớp chăm chỉ nghe giáo viên giảng bài, hăng hái phát biểu xây dựng bài, nếu có vấn đề không hiểu hỏi giáo viên để được giải đáp

+ Tham gia các lớp học thêm bổ túc kiến thức

+ Chăm chỉ làm bài tập về nhà

+ Khi có thời gian rảnh tham gia các hoạt động thiện nguyện

- Hạn chế:

+ Chưa dành được thời gian để tập thể dục, rèn luyện sức khỏe.