BÀI 20: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM (1858- 1884)

1. THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1858- 1873.

CH1: Lập sơ đồ những sự kiện chính xảy ra trong quá trình Pháp xâm lược Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1873. 

Trả lời:

CH2: Dựa vào tư liệu 20.2, lược đồ 20.3 (SGK trang 81, 82) và thông tin trong bài, em hãy nêu những nét chính của cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược ở Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1873.

Trả lời:

Những nét chính về cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân Nam Kì:

• Địa bàn: Các cuộc khởi nghĩa nổ ra ở khắp nơi. Nhiều trung tâm khởi nghĩa được lập ra trên toàn Nam Kì như: Tây Ninh, Bến Tre, Vĩnh Long, Hà Tiên,…
• Lực lượng: Cuộc kháng chiến của nhân dân Nam Kì diễn ra mạnh mẽ, lôi kéo đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia.
• Hình thức: Đấu tranh vũ trang như: Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Hữu Huân, Phan Liêm,… dùng văn thơ để chiến đấu như Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Huân Nghiệp,…
• Kết quả: tuy đều bị đàn áp nhưng đã gây cho Pháp nhiều khó khăn, tổn thất.

2. THỰC DÂN PHÁP MỞ RỘNG XÂM LƯỢC RA CẢ NƯỚC VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP CỦA NHÂN DÂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1873 – 1884.

CH: Dựa vào sơ đồ 20.5, lược đồ 20.6, 20.7 (SGK trang 83, 84) và thông tin trong bài, em hãy trình bày những sự kiện chính về quá trình Pháp xâm lược và cuộc kháng chiến của quân dân Việt Nam giai đoạn 1873 - 1884.

Trả lời:

• Năm 1873: 

- Pháp đánh Hà Nội và Bắc Kỳ lần thứ nhất

- Nhân dân ta anh dũng kháng cự. Nguyễn Tri Phương hy sinh

- Trận Cầu Giấy lần thứ nhất. Gác-ni-ê tử trận.

• Năm 1874:

- Triều đình Huế kí Hiệp ước Giáp Tuất. Pháp rút quân khỏi Bắc Kỳ.

- Sáu tỉnh Nam Kỳ thuộc về Pháp.

- Khởi nghĩa Trần Tấn, Đặng Như Mai ở Nghệ - Tĩnh.

• Năm 1882:

- Pháp đánh Hà Nội và Bắc Kỳ lần thứ hai, chiếm Hà Nội và các tỉnh Bắc Kỳ.

- Quân triều đình hầu như tan rã

- Hoàng Diệu tuẫn tiết.

• Năm 1883: 

- Trận Cầu giấy lần thứ 2. Ri-vi-e tử trận.

- Pháp chiếm cửa biển Thuận An.

- Triều đình kí Hiệp ước Hác-măng chính thức thừa nhận nền bảo hộ của Pháp ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ.

• Năm 1884:

- Triều đình kí Hiệp ước Pa-tơ-nốt.

- Việt Nam trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1: Dựa vào nội dung bài học, hoàn thành bảng hệ thống kiến thức về phong trào kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta từ 1858 đến 1884 theo mẫu dưới đây:

Trả lời:

CH2: Đây là hình ảnh chụp từ trên không về di tích thành Điện Hải thuộc thành phố Đà Nẵng ngày nay. Dựa vào tư liệu và kiến thức trong bài, tham khảo thêm thông tin trên internet, hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) để thuyết mình cho du khách khi đến thăm di tích này.

Trả lời:

Gợi ý:

Thành Điện Hải trước là đồn Điện Hải, xây dựng năm 1813 (Gia Long thứ 12) gần cửa biển Đà Nẵng. Năm 1823 (Minh Mạng thứ 4) cho dời đồn Điện Hải vào bên trong đất liền, trên một gò đất cao. Đồn được xây bằng gạch. Thành được xây dựng theo kiểu Vauban - thiết kế của kĩ sư người Pháp Olivier Puymanel (người từng cộng tác với Bá Đa Lộc giúp Gia long trước đây), có hình vuông với bốn gốc lồi hình cung tròn, có độ cao hơn 5m, chu vi 556m, các hào sâu hơn 3m và 2 cửa: một cửa hướng về phía Đông, nhìn xuống sông Hàn; một cửa hướng về phía Nam (cửa chính). Thành có hai lớp tường, cách nhau bởi một hào sâu và thành ngoài cao hơn thành trong. Hiện nay, di tích thành Điện Hải tọa lạc tại phường Thạch Thang, quận Hải Châu. Thành Điện Hải là một dấu ấn ghi nhớ truyền thống đấu tranh chống Pháp của nhân dân Đà Nẵng và nhân dân cả nước, quyết tâm giữ vững nền độc lập dân tộc, bảo vệ lãnh thổ. Đây cũng là đồn lũy quan trọng góp phần đánh bại cuộc tấn công của thực dân Pháp vào Đà Nẵng những năm 1858 - 1860. Một tượng đài uy nghi của Tướng quân Nguyễn Tri Phương đã được dựng tại đây, để ghi nhớ một giai đoạn lịch sử hào hùng của thành phố. Thành Điện Hải đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia ngày 16.11.1988, được gắn bia di tích ngày 25.8.1998.